Skessuhorn - 01.10.2014, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 1. OKTÓBER 2014
Slökkvilið Akraness og Hvalfjarðarsveitar 80 ára
Rætt við Halldór Fr. Jónsson og Sigurð Guðjónsson, fyrrum slökkviliðsmenn
Slökkvilið Akraness var stofnað
í lok október 1934 og fagnar því
áttatíu ára afmæli síðar í þessum
mánuði. Föstudaginn 10. októ-
ber næstkomandi verður opnuð
sýning á gömlum og nýjum bún-
aði slökkviliðsins í Safnaskálan-
um í Görðum. Einnig verða sýnd-
ar ljósmyndir úr starfinu. Af tilefni
stórafmælisins hitti blaðamaður
Skessuhorns tvo fyrrum slökkvi-
liðsmenn, þá Halldór Fr. Jóns-
son og Sigurð Guðjónsson. Báðir
hófu þeir störf snemma á sjöunda
áratugnum og voru í slökkvilið-
inu í um það bil hálfa öld, eða þar
til þeir náðu sjötugsaldrinum og
þurftu að hætta vegna aldurs. Þeir
eru því gamlir í hettunni, hafa séð
margt í starfi sínu og upplifðu þá
þróun sem á tækjum og tólum hef-
ur orðið í gegnum tíðina. Slökkvi-
lið Akraness sameinaðist slökkvi-
liði Hvalfjarðarsveitar árið 2008
og heitir nú Slökkvilið Akraness
og Hvalfjarðarsveitar.
Ólst upp á
slökkvistöðinni
„Ég var í þessu frá fæðingu, ég elti
pabba þegar ég var strákur. Það má
eiginlega segja að ég hafi alist upp
á slökkvistöðinni, var látinn klifra
upp í turninn og setja slöngurnar
á. Það voru reyndar mörg börn á
stöðinni í gamla daga enda voru öll
börn velkomin þangað,“ segir Sig-
urður, eða Siggi í Bæjarstæði eins
og hann er jafnan kallaður. Hann
er sonur Guðjóns Bjarnasonar í
Bæjarstæði, sem starfaði lengi sem
slökkviliðsmaður á Akranesi. Hall-
dór Fr. Jónsson segir að það hafi
verið skylda í þá daga að slökkvi-
liðsmenn væru iðnaðarmenn.
„Menn á stærstu vinnustöðun-
um voru svo skipaðir í slökkvilið-
ið og ef það kom útkall þá hringdi
síminn heima og á vinnustöðun-
um. Í dag fá menn ekki skipunar-
bréf heldur sækja þeir um sjálfir.
Þeir fara svo í nám og þurfa meðal
annars að vera með meirapróf og
vinnuvélapróf,“ segir Halldór. Þeir
félagar muna vel eftir þessum sím-
hringingum en þeir muna einnig
eftir brunaboðunum sem notað-
ir voru enn fyrr. „Það voru bruna-
boðar á fimm stöðum á Akranesi.
Við Bíóhöllina, slökkvistöðina,
Daníelsverkstæði, Stillholtið og
Mjólkurstöðina. Svo ef það kvikn-
aði í þá fóru þeir allir í gang. Bæj-
arbúar voru oftar en ekki mættir á
undan okkur og við komumst varla
að,“ segja þeir og brosa við end-
urminninguna. „Við þurftum alltaf
að mæta fyrst á slökkvistöðina til
að klæða okkur í gúmmíkápurnar.
Það voru engir búningar í þá daga,
bara þessar kápur. Þær voru þann-
ig að þær herptust saman í hitan-
um ef maður kom of nálægt eldin-
um,“ rifjar Sigurður upp. Símboð-
ar tóku við af símhringingum heim
til slökkviliðsmanna. Fyrstu boð-
arnir voru hugsaðir fyrir þá sem
voru á helgarvöktum en því næst
fengu allir slökkviliðsmenn sím-
boða og að lokum fluttist tæknin
yfir í gsm símana og útköll voru
boðuðu með sms skilaboðum, sem
enn eru notuð.
Mikil bylting
átt sér stað
Að sögn þeirra félaga hefur mikil
bylting átt sér stað frá því Slökkvilið
Akraness var stofnað. Í upphafi átti
slökkviliðið aðeins eina brunadælu.
Engin vatnsveita var á Skaganum
á þeim tíma og háði það slökkvi-
liðinu mikið í baráttunni við eld-
inn. „Dælan var vélknúin á vagni og
sáu pabbi og Gísli á Hjarðarbóli um
hana. Þeir þurftu að hlaupa á milli
brunna í vatnsleit. Það var til dæm-
is einn við Suðurgötu 25 sem dælt
var upp úr. Svo var farið í sjóinn að
sækja vatn,“ segir Sigurður. Fyrsti
bíllinn var fenginn árið 1946 og var
það kanadískur Chevrolet. Slökkvi-
liðið hefur tekið miklum stakka-
skiptum á þessum árum, bæði hvað
búnað snertir og stærð liðsins. Fyrsta
slökkviliðið var skipað tólf mönnum
en í dag eru tæplega þrjátíu hluta-
starfandi slökkviliðsmenn, þar af ein
kona, ásamt slökkviliðsstjóranum
Þráni Ólafssyni. Búnaður liðsins er
allur annar en var þegar þeir félagar
hófu störf hjá slökkviliðinu fyrir
rúmum fimmtíu árum. Í dag á liðið
allskyns slökkviliðsbíla ásamt tveim-
ur opnum rafmagnsbílum sem not-
aðir væru til að flytja reykkafara og
björgunarmenn ofan í Hvalfjarðar-
göng ef eldur kæmi þar upp. „Tækj-
unum er vel við haldið. Einn bíllinn
er árgerð 1981 og er enn í notkun,“
útskýrir Halldór. Einnig hefur orð-
ið bylting á klæðnaði slökkviliðs-
manna síðan þeir voru í regnkápun-
um sem ekki þoldu hita. Í dag eru
þeir í léttum búningum sem þola
bæði hita og vatn og súrefniskútarn-
ir eru mun léttari en áður var. „Sem
betur fer hefur búnaðurinn breyst
enda eru áhætturnar á starfssvæð-
inu miklar. Hér eru sjúkrahús, skól-
ar, verksmiðjurnar á Grundartanga
að ónefndum Hvalfjarðargöngun-
um. Slökkviliðið hér er sent fyrst
á staðinn ef það kemur upp eldur í
göngunum enda er loftstraumur-
inn í göngunum alltaf til suðurs og
auðveldara að komast ofan í göngin
héðan,“ segja þeir félagar.
Útköllin komu í gusum
Fyrstu árin var slökkviliðið til húsa í
litlum skúr við enda rafstöðvarinnar
við Skólabraut en uppúr 1950 flutti
það í slökkvistöðina sem staðsett var
við Laugarbraut. Í dag er slökkvi-
stöðin staðsett við Kalmansvelli, þar
sem slökkviliðið deilir húsnæði með
Björgunarfélagi Akraness. Sigurður
segir aðstöðuna mun betri við Kal-
mansvelli en hún var á Laugarbraut-
inni. „Það var svo þröngt húsið þar.
Það var bara byggt utan um einn bíl
og var svo þröngt að það var ekki einu
sinni hægt að opna báðar hurðirnar
á bílnum ef hann var inni.“ Halldór
tekur undir þetta. Hann bætir því
við að í þá daga hafi frágangurinn
verið mun meiri vinna. „Þá þurftum
við að hengja upp slöngurnar eft-
ir notkun til að þurrka þær. Það var
mikil vinna að ganga frá öllu. Núna
er þessu bara rúllað upp,“ segir
hann. Þeir segja að útköllin hafi allt-
af komið í gusum og dottið svo nið-
ur inn á milli. Breytilegt sé hvernig
útköllin eru og til dæmis hafi mikið
verið um hlöðubruna eitt árið. Af og
til hafi komið útköll þar sem hægt
var að brosa að eftir á. „Eitt sinn á
meðan pabbi var í slökkviliðinu var
hringt heim til hans. Mamma svar-
aði en í símanum var maður sem
sagði að það væri kviknað í heima
hjá honum. Svo lagði hann bara á,
sagði ekkert til nafns eða hvar eld-
urinn væri. En sem betur fer þekkti
mamma röddina í honum þannig
að pabbi gat farið með slökkviliðið
á réttan stað,“ segir Sigurður bros-
andi. Þeir bæta því við að eitt sinn
hafi ungur drengur kveikt í heima
hjá sér. Hann langaði víst svo mik-
ið að sjá nýja slökkviliðsbílinn. „Sá
drengur varð síðar slökkviliðsstjóri í
öðru bæjarfélagi,“ bæta þeir hlæjandi
við. Mörgum árum síðar kom annað
útkall en þegar slökkviliðið mætti á
staðinn kom í ljós að þar voru Pól-
verjar að reykja kjöt. „Fólkið hafði
þá tengt við rennuniðurfall og reyk-
urinn kom út um þakrennuna. En
reyndar kom á daginn að þetta var
ekki alveg saklaust, því það þurfti að
slökkva í veggnum. Það hafði kvikn-
að í út frá þessu. Svo komu oft útköll
þegar ákveðnir menn í bænum voru
að elda sér mat. Það endaði stund-
um með ósköpum,“ rifja þeir upp.
Hefði getað sprengt
hálfan Skagann
Sigurður og Halldór segja að mikil
samheldni og góður andi hafi alltaf
fylgt slökkviliðinu á Akranesi. „Það
eru allir félagar. Slökkviliðsstjórinn
hefur alltaf haft okkur með í öllu
og menn höfðu frumkvæði í útkalli.
Þurftu ekki að bíða eftir skipunum
frá yfirmanni. Við höfum verið láns-
samir. Eldvarnareftirlit hefur alla tíð
verið gott á Akranesi og það hef-
ur skilað sínu,“ segja þeir. Þó hafa
Fyrrum slökkviliðsmaðurinn Halldór
Fr. Jónsson. Ljósm. grþ.
Sigurður Guðjónsson kampakátur á
slökkviliðsæfingu.
Allt tiltækt slökkvilið Akraness og Hvalfjarðarsveitar var kallað á vettvang þegar Trésmiðja Akraness brann til kaldra kola í
september 2013.
Eldur kom upp í áhaldahúsi vinnuskólans á Akranesi 2006. Húsið var nánast
alelda þegar slökkvilið kom á staðinn og var gjörónýtt eftir eldinn.
Æfing í að klippa í sundur bíl. Myndin er tekin þegar félagar úr Slökkviliði Akraness og Hvalfjarðarsveitar auk nokkurra
félaga úr Slökkvilið Borgarbyggðar sóttu námskeið frá Brunamálaskólanum 2011.