Læknablaðið - 15.01.2006, Blaðsíða 23

FRÆÐIGREINAR / HRINGORMAR
fundið í koki daginn áður. Eftir að hafa lýst orm-
ana upp í mjólkursýru og rannsakað útlit þeirra
voru þeir greindir til tegundar í smásjá. Stuðst var
við greiningarlykil eftir Lick (4). Yfirlitsmyndir
voru teknar í gegnum víðsjá á FinePix F 601
myndavél en smásjármyndir voru teknar á Leica
DC 300 stafræna myndavél.
Niðurstödur
Tilfelli 1
I maí 2004 vaknaði ungur karlmaður á höfuðborg-
arsvæðinu að morgni við að eitthvað var að hreyfa
sig í munni hans og náði hann út úr sér lifandi ormi.
Smásjárskoðun leiddi í ljós að þarna var á ferðinni
fjórða stigs lirfa Pseudoterranova decipiens hring-
orms. Mælingar sýndu að lirfan var 34 mm löng og
1,05 mm í þvermál. Broddur sem er dæmigerður
fyrir þriðja stigs lirfur var horfinn. Vel þroskaðar
varir á framenda staðfestu að hamskiptum yfir á
fjórða stig var lokið. Storknað blóð sást inni í fram-
og afturenda ormsins (mynd 1).
Eftirgrennslan leiddi í ljós að sex dögum áður
hafði viðkomandi neytt snöggsteikts steinbíts sem
keyptur hafði verið ferskur í fiskbúð. Hvorki varð
vart við fleiri orma eða einkenni sem bentu til
frekara smits.
Tilfelli 2
í október 2005 fann ung kona á höfuðborgarsvæð-
inu skyndilega fyrir óþægindum og ertingu í hálsi
og þegar hún hóstaði barst lifandi ormur upp í kok.
Smásjárskoðun leiddi í ljós að þarna var á ferðinni,
eins og í fyrra tilfellinu, fjórða stigs hringormalirfa
Pseudoterranova decipiens. Lirfan var 33 mm löng
og 0,92 mm sver (mynd 2). Vel þroskaðar varir
(mynd 3) staðfestu að lirfan hafði þegar náð að
þroskast upp á 4. stig. Framendi ormsins var í upp-
hafi skoðunar aðeins blóðlitaður en roðinn hvarf
fljótlega í mjólkursýrubaðinu.
Fimm dögum áður hafði konan verið gestgjafi
í matarboði þar sem ofnréttur úr stórum, ferskum
steinbít var fram borinn. Konan sem síðar hóstaði
upp lirfunni smakkaði ásamt tveimur öðrum mat-
argestum hálfhráan bita úr réttinum eftir hálftíma
bökun í ofni. Par sem steinbíturinn var enn glær
var ákveðið að baka réttinn þar til fiskurinn var
orðinn hvítur og gegnheitur. Konan fann fyrir
greinilegri ertingu í hálsi í 12 daga eftir að ormur-
inn hafði gengið upp í kok.
Umræður
í báðurn tilvikum virðist nokkuð ljóst að Pseudo-
terranova decipiens lirfurnar bárust úr maga upp
í kok eftir vélindanu. Líklegast er að lirfurnar hafi
Mynd 1. Fjórða stigs lirfa hringormsins Pseudoterranova decipiens sem fannst skriðandi
í koki karls sex dögum eftir neyslu á hálfhráum steinbít. Blóð er sjáanlegt hœði á aftur- og
framenda lirfunnarsem er34 mm löng. (Myndir: Karl Skírnisson.)
Mynd 2. Framhluti
33 mm langrar fjórða
stigs lirfu hringormsins
Pseudoterranova decip-
iens sem kona hóstaði upp
í kok fimm dögum eftir að
Itafa smakkað lítið eldað-
an steinbít. Ör bendir á 0,7
mm langan framvísandi
botnlanga sem er eitt grein-
ingareinkenna ormsins.
Mynd 3. Framendi
Pseudoterranova decip-
iens lirfunnar á mynd 2.
Proskaðar varir á fram-
enda sýna að lirfan var
komin á fjórða stig.
Læknablaðið 2006/92 23