Læknablaðið - 15.01.2012, Blaðsíða 14

RANNSÓKN
Mynd 2. Kaplan-Meier graf sem sýnir lifun sjúklinga 75 ára ogeldri semgengust utidir kransæðahjáveituaðgerð eingöngu (mynd 2a) eða ósæðarlokuskipti með eða án krans-
æðahjáveitu (myni 2b) á Islandifrá 2002 til 2006 (blá lína, 95% öryggisbil sýnd með bláum brotalínum), samanborið við viðmiðunarhóp íslendinga afsama aldri og kyni (svört
lína). Prósentutölur sýna lifun 12 og 36 mánuðumfrá aðgerð. Lifun sjúklingahópsins var ekki marktækt frábrugðin lifun viðmiðunarhóps, hvorki eftir kransæðahjáveituaðgerð né
ósæðarlokuskipti með eða án kransæðahjáveituaðgerðar.
sjúklingar í ósæðarlokuhópi voru hins vegar marktækt líklegri til
að fá hjartadrep (21% sbr. 8%, p=0,05) eða fjöllíffærabilun (19%
sbr. 7%, p=0,03). Auk þess var samanlögð tíðni allra meiriháttar
fylgikvilla hærri.
Skurðdauði reyndist marktækt hærri í hópi eldri sjúklinga,
bæði eftir kransæðahjáveitu (9% sbr. 2%, p<0,001) og ósæðarloku-
skipti (11% sbr. 2%, p=0,003) (tafla III). Ekki var tölfræðilega mark-
tækur munur á skurðdauða milli sjúklinga 75-79 ára og sjúklinga
80 ára og eldri, hvorki eftir kransæðahjáveitu (6% sbr. 16%, p=0,06)
né ósæðarlokuskipti (7% sbr. 18%, p=0,29). Fjölbreytugreining á
áhættuþáttum skurðdauða hjá sjúklingum 75 ára eða eldri sýndi
að hærri aldur (OR 1,24, 95% CI: 1,02-1,52, p=0,03) og hærra Euro-
SCORE (OR 1,26, 95% CI: 1,02-1,56, p=0,03) voru sjálfstæðir for-
spárþættir skurðdauða. Hins vegar reyndust ósæðarlokuskipti
ekki sjálfstæður forspárþáttur (OR 1,16, 95% CI: 0,98-1,37, p=0,08).
Heildarlegutími var sólarhring lengri hjá eldri kransæðahjá-
veitusjúklingum (12 dagar sbr. 11 dagar að miðgildi, p<0,001), en
miðgildi legutíma á gjörgæslu var hið sama (p=0,10). Legutími
á gjörgæslu var sólarhring lengri hjá eldri hópnum eftir ósæðar-
lokuskipti með/án kransæðahjáveituaðgerðar (2 sbr. 1 dagar að
miðgildi, p<0,001), og var heildarlegutími einnig lengri (15 sbr.
11,5 dagar að miðgildi, p<0,001).
Eins árs og fimm ára lifun mældist 97% og 91% fyrir yngri sjúk-
lingahópinn, samanborið við 86% og 71% hjá þeim eldri (p<0,001,
log-rank próf). Sjúkdómasértæk lifun (disease specific survival) á
sömu tímapunktum var 97% og 95% fyrir yngri hópinn saman-
borið við 89% og 84% fyrir þann eldri (p<0,001, log-rank próf).
Á mynd 2 sést samanburður á heildarlifun sjúklinga 75 ára
og eldri og samanburðarhóps íslendinga af sama aldri og kyni,
bæði fyrir kransæðahjáveituaðgerðir (mynd 2a) og ósæðarloku-
skipti með/án kransæðahjáveituaðgerðar (mynd 2b). Tólf mánuð-
um eftir kransæðahjáveituaðgerð skaraðist lifunarkúrfa viðmið-
unarhópsins við 95% vikmörk lifunarkúrfu sjúklingahópsins og
ekki reyndist marktækur munur á lifun þessara hópa (p=0,87,
log-rank próf). Eftir ósæðarlokuskipti sköruðust þessar línur eft-
ir rúma 30 mánuði. Þrátt fyrir að lifun hópanna virtist framan af
frábrugðin var munurinn ekki marktækur (p=0,06, log-rank próf).
Cox-áhættulíkan hjá sjúklingum 75 ára og eldri sýndi aukna
áhættu á skurðdauða með hækkandi aldri (HR 1,17, 95% CI: 1,06-
1,29, p=0,002), en hærra útstreymisbrot vinstra slegils virtist vernd-
andi þáttur (HR 0,97, 95% CI: 0,94-1,00, p=0,03). Aðrar breytur í
líkaninu (EuroSCORE, bráðaaðgerð, kyn) reyndust ekki sjálfstæðir
áhættuþættir skurðdauða.
Umræða
Rannsókn okkar sýnir að fjórðungur sjúklinga sem gekkst undir
tvær algengustu opnu hjartaskurðaðgerðirnar á íslandi er kominn
yfir 75 ára aldur, og fyrir ósæðarlokuskipti er hlutfallið 46%. Þetta
er nánast sama hlutfall og í sænska Swedeheart-grunninum sem
nær til allra hjartaskurðdeilda í Svíþjóð.15
Þar sem aldursdreifing og tíðni fylgikvilla reyndist mismun-
andi fyrir kransæðahjáveituaðgerðir og ósæðarlokuskipti, ákváð-
um við að greina frá árangri aðgerðanna í tveimur hlutum. í báðum
hópum reyndust eldri sjúklingar síður líklegir en þeir yngri til að
reykja, hafa sykursýki eða blóðfituröskun (tafla I). Skýringin gæti
verið sú að sjúklingar með óheppilega samsetningu áhættuþátta
hafi síður verið teknir til aðgerðar eða hafi jafnvel komið yngri
inn í aðgerð. Hvort tveggja getur valdið bjögun í vali sjúklinga.
Kransæðasjúkdómur var hins vegar útbreiddari í hópi eldri krans-
æðahjáveitusjúklinga og þrýstingsfall hærra yfir ósæðarloku í
eldri ósæðarlokuhópi. Eldri sjúklingar virðast því hafa alvarlegri
14 LÆKNAblaðið 2012/98