Læknablaðið - 15.01.2012, Blaðsíða 25

RANNSÓKN
Hjartaþelsbólga á íslandi 2000-2009
- nýgengi, orsakir og afdrif
Elín Björk Tryggvadóttir' læknanemi, Uggi Þórður Agnarsson' 2 læknir, Jón Þór Sverrisson3 læknir, Sigurður B. Þorsteinsson2 læknir,
Jón Vilberg Högnason2 læknir, Guðmundur Þorgeirsson12 læknir
ÁGRIP
Tilgangur: Þjóðfélagsbreytingar síðustu áratuga, aukið langlífi, laegri tíðni
gigtsóttar og aukinn fjöldi sjúklinga með gerviiokur hefur breytt sjúkdóms-
mynd hjartaþelsbólgu umtalsvert. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna
nýgengi, orsakir og afdrif sjúklinga með sjúkdóminn á íslandi og meta
breytingar sem orðið hafa frá 1975-1985.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er afturskyggn og nær til allra sjúk-
linga sem greindust með hjartaþelsbólgu á íslandi árin 2000-2009. Upp-
lýsingar fengust úr sjúkraskrám.
Niðurstöður: Á tímabilinu greindust 88 tilfelli hjartaþelsbólgu (71% karlar,
meðalaldur59 ár) og er nýgengi sjúkdómsins 2,97/100 þúsund íbúa/ár.
í 40% tilfella var sýking í míturloku, í 31% í ósæðarloku og í 10% í þrí-
blöðkuloku. 122% tilfella var sýking í gerviloku. Algengustu bakteríurnar
voru streptókokkar (33%), stafýlókokkar (25%) og enterókokkar (16%)
en ræktun var neikvæð í 9 tilfellum (10%). Gripið vartil lokuaðgerðar í
16 tilfellum (18%). Tólf sjúklingar létust í legu (14%) og þrír greindust við
krufningu. Eins árs lifun reyndist vera 77% og 5 ára lifun 56,6%.
Ályktun: Nýgengi hjartaþelsþólgu er lágt hér á landi samanborið við
erlendar rannsóknir. Frá árunum 1976-1985 hefur hlutfall sprautufíkla með
sjúkdóminn aukist og sýkingum í gervilokum fjölgað. Bakteríuflóran hefur
lítið breyst, sýkingar af völdum streptókokka voru algengastar, gagn-
stætt þvi sem sést í öðrum þróuðum löndum þar sem S. aureus er orðinn
algengari. Lokuaðgerðum er sjaldnar beitt hér en víða erlendis. Dánartíðni
reyndist lægri en á árunum 1976-1985 og eins árs lífshorfur góðar saman-
borið við erlendar rannsóknir.
Inngangur
Efniviður og aðferðir
’Læknadeild Háskóla
íslands, 2Landspítali,
3Sjúkrahúsið á Akureyri.
Fyrirspurnir:
Elín Björk Tryggvadóttir,
læknadeild
Háskóla íslands
ebt1@hi.is
Barst: 31. apríl 2011
- samþykkt til birtingar:
10. nóvember 2011
Engin hagsmunatengsl
gefin upp.
Hjartaþelsbólga eða „infective endocarditis" er sýking í
hjartaþeli. Algengust er sýking í þeli hjartaloku en hún
getur einnig orðið á innra borði hjartahólfa eða við galla,
svo sem í hjartaskiptum (septum) og í sinastrengjum
(chorda tendinea). Þetta er fremur sjaldgæfur sjúkdómur
en kemur þó oft fyrir sem mismunagreining. Hann er
mjög alvarlegur og getur leitt til langvarandi veikinda
og jafnvel dauða. Nýgengi sjúkdómsins er nokkuð
breytilegt milli landa en hefur verið metið á bilinu 3-10
tilfelli á hverja 100.000 íbúa á ári.1 Á tímabilinu 1976-1985
var nýgengið hér á landi 2,96/100.000 íbúa/ári.2
Faraldsfræði hjartaþelsbólgu í þróuðum löndum hef-
ur breyst mikið frá því að William Osler lýsti sjúkdómn-
um fyrst árið 1885.3 Ljóst er að þjóðfélagsbreytingar,
aukið langlífi, lægri tíðni gigtsóttar (rheumatic fever) og
fleiri sjúklingar með gervilokur hafa breytt sjúkdóms-
myndinni umtalsvert. Erlendar rannsóknir sýna að sjúk-
dómurinn leggst í auknum mæli á eldri sjúklinga með
gervilokur, auk þess sem sýkingum hjá sprautufíklum
fer fjölgandi. Sjúkdómstilfellum af völdum stafýlókokka
hefur fjölgað en sýkingum af völdum víridans streptó-
kokka fækkaðd 6
Tilgangur þessarar rannsóknar var að meta nýgengi,
aldurs- og kynjadreifingu, orsakir, sjúkdómsmynd og
afdrif sjúklinga með hjartaþelsbólgu á íslandi á árunum
2000-2009. Langt er síðan upplýsingar um faraldsfræði
sjúkdómsins hafa verið birtar á íslandi og því kominn
tími á nýja samantekt. Þar sem rannsóknin nær til allra
landsmanna gefst fágætt tækifæri til að rannsaka far-
aldsfræði hjartaþelsbólgu hjá heilli þjóð.
Rannsóknin er afturskyggn og nær til allra sjúklinga
sem greindust með hjartaþelsbólgu á íslandi frá 1. janúar
2000 til 31. desember 2009. Sjúklingar voru fundnir með
leit að ICD 10 greiningarnúmerum hjartaþelsbólgu í að-
gerða- og greiningarskrám Landspítala og Sjúkrahúss-
ins á Akureyri. Auk þess var leitað í krufningarskýrslum
meinafræðideildar Landspítalans. í heildina fengu 119
sjúklingar greiningarnúmer sjúkdómsins á þessu tíma-
bili en 31 sjúklingur var útilokaður. Rangt greiningar-
númer og bakteríudreyri (bacteremia) sem rekja mátti
til annars en hjartaþelsbólgu voru algengustu ástæður
útilokana. Stuðst var við Dukes-greiningarskilmerkin
við val á sjúklingum inn í rannsóknina.7
Klínískar upplýsingar fengust úr sjúkraskrám og
voru skráðar í tölvuforritið Excel. Meðal þeirra voru
einkenni, áhættuþættir, fylgikvillar, niðurstöður blóð-
rannsókna, blóðræktana og myndgreiningar, meðferð
og afdrif sjúklinga. Aðgerðalýsingar, meinafræðisvör
og krufningarskýrslur voru skoðaðar þar sem slíkt lá
fyrir. Ur þjóðskrá fengust upplýsingar um hvort sjúk-
lingar væru á lífi eða látnir í maí 2010.
Tölfræðilegir útreikningar voru framkvæmdir í
Excel. Gerð var lýsandi tölfræði á gögnunum og chi-
square-próf notað við samanburð á hópum. Aðferð
Kaplan-Meier var notuð við útreikninga á lífshorfum
sem gerðir voru í tölvuforritinu R. Myndaður var sam-
anburðarhópur með sambærilega aldurs- og kynjadreif-
ingu og sjúklingahópurinn. Upplýsingar um meðalævi-
lengd þeirra fékkst frá Hagstofu íslands og gerður var
LÆKNAblaðið 2012/98 25