Læknablaðið - 15.01.2012, Blaðsíða 15

RANNSÓKN
hjartasjúkdóm en þeir yngri, sem er mikilvægt að hafa í huga þeg-
ar verið er að meta gagnsemi opinna hjartaskurðaðgerða í þessum
hópi sjúklinga.
Ekki sást munur á aðgerðatengdum þáttum fyrir eldri og yngri
sjúklinga (tafla II). Eftir aðgerðina fengu eldri sjúklingarnir þó
marktækt fleiri einingar rauðkornaþykknis, enda þótt blæðing
í báðum hópum hefði verið sambærileg. Hugsanlegt er að eldri
sjúklingar hafi síður verið taldir þola blóðtap í kjölfar aðgerðar og
þeim því frekar gefið blóð.
Legutími eldri sjúklinga eftir kransæðahjáveituaðgerð var 12
dagar (miðgildi), sem er heilum degi lengra en hjá yngri sjúkling-
um. Gjörgæslulega var hins vegar sambærileg í báðum hópum,
eða einn dagur að miðgildi. Til samanburðar var legutími í rann-
sókn Krane og félaga 10 dagar, þar af fjórir á gjörgæslu, en um
var að ræða 403 sjúklinga eldri en 80 ára sem gengist höfðu und-
ir kransæðahjáveituaðgerð.7 í okkar rannsókn var legutími eftir
ósæðarlokuskipti 15 dagar (miðgildi) sem er tæpum fjórum dög-
um lengra en hjá þeim yngri. Einnig munaði degi á gjörgæslulegu
sem var tveir dagar í eldri hópnum (miðgildi). Til samanburðar
reyndist legutími sjúklinga eldri en 80 ára eftir ósæðarlokuskipti í
tveimur erlendum rannsóknum á bilinu 10-14 dagar (miðgildi) en
þar af voru 4-5 dagar á gjörgæslu.6'7
Gáttatif reyndist algengasti fylgikvillinn, bæði meðal eldri og
yngri sjúklinga, en í eldri hópnum var tíðnin 57% í kjölfar krans-
æðahjáveituaðgerðar og 90% eftir ósæðarlokuskipti. Reyndar er
tíðni gáttatifs eftir hjartaskurðaðgerðir hér á landi með því hæsta
sem lýst hefur verið.16 Erlendis er hlutfall sjúkhnga eldri en 80 ára
sem fá gáttatif 25-30%, hvort sem um kransæðahjáveituaðgerð
eða ósæðarlokuskipti er að ræða.6-7 Þó hefur verið lýst allt að 60%
tíðni gáttatifs eftir kransæðahjáveituaðgerð og ósæðarlokuskipti.17
Gáttatif eykur hættu á fylgikvillum á borð við heilablóðfall,17 auk
þess sem sjúkrahúsdvöl lengist og þar með kostnaður við að-
gerðina.18 Tíðni heilablóðfalls var í hærra lagi og greindist hjá 4%
sjúklinga 75 ára og eldri. Þetta er tvöfalt hærra en í erlendum rann-
sóknum.7 Þó ber að hafa í huga að í okkar rannsókn voru teknir
með sjúklingar með tímabundna blóðþurrð (TIA), sem hækkar
tíðnina. Engu að síður er ljóst að hér á landi verður að leita leiða
til að draga úr tíðni gáttatifs í kjölfar opinna hjartaskurðaðgerða,
ekki síst í hópi eldri sjúklinga.
Dánartíðni innan 30 daga hjá sjúklingum 75 ára og eldri reynd-
ist 9% eftir kransæðahjáveituaðgerð eingöngu, en 11% eftir ósæð-
arlokuskipti með/án kransæðahjáveituaðgerðar. Til samanburðar
var dánartíðni í grein Krane og félaga á 1003 sjúklingum eldri en
80 ára eftir kransæðahjáveituaðgerð 7,4%, en 8,9% fyrir sjúklinga
sem gengust undir ósæðarlokuskipti með/án kransæðahjáveitu-
aðgerðar.7 Svipaðar niðurstöður sáust í uppgjöri Collart og félaga
á 215 sjúklingum eldri en 80 ára sem gengust undir ósæðarloku-
skipti, en þar var skurðdauði 8,8%.6 Fæð sjúklinga yfir áttræðu í
okkar rannsókn torveldar þó samanburð við erlendar rannsóknir.
Ekki reyndist marktækur munur á skurðdauða sjúklinga 75-79
ára og sjúklinga 80 ára og eldri, en fjöldi sjúklinga í hópnum 80
ára og eldri er svo lítill að ekki er unnt að álykta um tölfræðilega
marktækni þó allnokkru muni á dánarhlutfalli hópanna.
Þrír af hverjum fjórum sjúklingum yfir 75 ára aldri voru á
lífi 5 árum eftir kransæðahjáveituaðgerð. Lifun þeirra reyndist
sambærileg við lifun viðmiðunarhóps íslendinga af sama kyni
og aldri. Til samanburðar voru tæplega tveir þriðju ósæðarloku-
skiptasjúklinga á lífi 5 árum eftir aðgerð, sem er heldur lakari
lifun en hjá viðmiðunarhópi. Munurinn í lifun náði þó ekki töl-
fræðilegri marktækni (p=0,06), enda sjúklingar tiltölulega fáir.
Niðurstöður okkar eru í samræmi við erlendar rannsóknir og
benda til þess að eldri sjúklingum geti farnast vel eftir aðgerð,
jafnvel álíka vel og jafnöldrum þeirra sem ekki hafa gengist undir
hjartaskurðaðgerð.5'7-19 Því virðist sem opnar hjartaskurðaðgerðir
bæti umtalsvert lífshorfur eldri sjúklinga, að minnsta kosti þeirra
sem útskrifast án alvarlegra fylgikvilla.
í stuttu máli sagt er tíðni fylgikvilla eftir opnar hjartaskurðað-
gerðir há fyrir sjúklinga eldri en 75 ára, einkum tíðni gáttatifs.
Legutími á deildum og gjörgæslu er einnig langur og dánartíðni
frekar há, sem þó er í samræmi við erlendar rannsóknir. Lang-
tímalifun þessa sjúklingahóps er hins vegar ágæt. Þetta sést best
á því að einum til þremur árum frá aðgerð er lifun sjúklinganna
sambærileg við lifun viðmiðunarhóps. Niðurstöður okkar eru
mikilvægt innlegg við mat á ávinningi og áhættu opinna hjarta-
skurðaðgerða hjá eldri sjúklingum. Þetta á ekki síst við þegar
opnar hjartaskurðaðgerðir eru bornar saman við nýrri meðferðir
eins og ísetningu ósæðarloka með hjartaþræðingartækni.
Þakkir
Þakkir fær Gunnhildur Jóhannsdóttir, skrifstofustjóri á skurðdeild
Landspítala, fyrir aðstoð við leit að sjúkraskrám. Þessi rannsókn
var styrkt af Vísindasjóði Landspítala og Styrktar- og verðlauna-
sjóði Bent Schevings Thorsteinssonar.
Heimíldir
1. Smárason, NV, Sigurjónsson H, Hreinsson K, Amórsson
T, Gudbjartsson T. Enduraðgerðir vegna blæðinga eftir
opnar hjartaskurðaðgerðir á íslandi. Læknablaðið 2009; 95:
567-73.
2. Sigurjonsson H, Helgadottir S, Oddsson S, Amorsson
T, Gudbjartsson T. Árangur kransæðahjáveituaðgerða á
íslandi. Læknablaðið 2010; Fylgirit 62: V-08.
3. Ingvarsdóttir I, Helgadóttir S, Danielsen R, Guðbjartsson
T. Lokuskipti vegna ósæðarlokuþrengsla á íslandi 2002-
2006. Læknablaðið 2010; Fylgirit 62: E-37.
4. Hagstofa íslands. Yfirlit yfir mannfjölda 1841-2011. www.
hagstofa.is - mars 2011.
5. Cane ME, Chen C, Bailey BM, Fernandez J, Laub GW,
Anderson WA et al. CABG in octogenarians: early and
late events and actuarial survival in comparison with a
matched population. Ann Thorac Surg 1995; 60:1033-7.
6. Collart F, Feier H, Kerbaul F, Mouly-Bandini A, Riberi
A, Mesana TG, et al. Valvular surgery in octogenarians:
operative risks factors, evaluation of Euroscore and long
term results. Eur J Cardiothorac Surg 2005; 27:276-80.
7. Krane M, Voss B, Hiebinger A, Deutsch MA, Wottke M,
Hapfelmeier A, et al. Twenty years of cardiac surgery in
patients aged 80 years and older: risks and benefits. Ann
Thorac Surg 2011; 91: 506-13.
8. Pfisterer M. Long-term outcome in elderly patients with
chronic angina managed invasively versus by optimized
medical therapy: four-year follow-up of the randomized
Trial of Invasive versus Medical therapy in Elderly
patients (TIME). Circulation 2004; 110:1213-8.
9. Tseng EE, Lee CA, Cameron DE, Stuart RS, Greene PS,
Sussman MS, et al. Aortic valve replacement in the elderly.
Risk factors and long-term results. Ann Surg 1997; 225:
793-802.
10. Claude J, Schindler C, Kuster GM, Schwenkglenks M,
Szucs T, Buser P, et al. Cost-effectiveness of invasive versus
medical management of elderly patients with chronic
symptomatic coronary artery disease. Findings of the
randomized trial of invasive versus medical therapy in
elderly patients with chronic angina (TIME). Eur Heart J
2004; 25:2195-203.
11. Wu Y, Jin R, Gao G, Grunkemeier GL, Starr, A. Cost-
effectiveness of aortic valve replacement in the elderly: an
introductory study. J Thorac Cardiovasc Surg 2007; 133:
608-13.
12. Viana-Tejedor A, Domínguez FJ, Moreno Yangiiela M,
Moreno R, López de Sá E, et al. [Cardiac surgery in
octogenarian patients: evaluation of predictive factors of
mortality, long-term outcome and quality of life]. Med Clin
(Barc) 2008; 131:412-5.
LÆKNAblaðið 2012/98 15