Fréttatíminn - 22.12.2014, Blaðsíða 18

Eitt sinn sat
ég inni í stofu
á náttsloppn-
um að lesa
blöðin þegar
heil kínversk
fjölskylda
stóð allt í einu
yfir mér. Það
var blindbylur
úti og þau
vildu kaupa
sér veitingar.
Paradísin í
Álafosskvosinni
G unnar sagðist hafa fundið höll í sveitinni, algjöra para-dís sem við yrðum að flytja
í. Svo kom ég hingað og sá ekkert
nema illa lyktandi verksmiðju og
ég ætlaði aldrei að flytja hingað,“
segir Guðlaug Daðadóttir hlæjandi
en í dag búa hjónin í Álafosskvos-
inni og reka þar kaffihús. „Allir
krakkarnir voru farnir að heiman
og við bjuggum í fínni penthouse
íbúð í Selásnum. Gunnar var alltaf
að reyna að draga mig hingað upp
eftir, en ég var nú ekki viss. Sagði
honum að búa sér bara til litla íbúð
og flytja sjálfur svo myndi ég bara
sjá til hvort mig langaði að koma
eða ekki.“
Gunnar Helgason, sem er bygg-
ingarmeistari, ákvað að kaupa eitt
húsanna í kvosinni og nota það
undir smíðaverkstæði. „Ég hef
alltaf haft mikinn áhuga á gömlum
húsum. Þegar ég kom hér fyrst,
árið 1997, var allt í niðurníðslu. Svo
fóru öll húsin hér á frjálsan markað,
kannski fyrir slysni, og ég ákvað að
kaupa húsið sem var best á sig kom-
ið og breyta því í smíðaverkstæði.
Svo fóru kunningjar og fleiri að
kaupa sér líka og við höfum smátt
og smátt gert þetta upp.“
Túristar á stofugólfinu
Gunnar fór að ráðum konu sinnar
og byrjaði á því að byggja litla íbúð
fyrir dóttur sína sem var í húsnæð-
isvandræðum og bætti svo annarri
stúdíóíbúð við fyrir sjálfan sig. Og
það leið ekki á löngu þar til Guðlaug
fluttist líka í kvosina og nú hafa þau
búið við fossinn í átta ár.
„Til að byrja með bjuggum við í
þessu rými sem nú er kaffihúsið og
vorum alls ekkert að spá í að opna
neinn rekstur, en það má eiginlega
segja að það sé tengdamömmu að
kenna að við fórum út í þetta,“ segir
Guðlaug.
„Það kom oft fyrir, bæði yfir
sumar og vetrartíma, að fólk kom
hérna inn í leit að bjór. Eitt sinn
sat ég inni í stofu á náttsloppnum
að lesa blöðin þegar heil kínversk
fjölskylda stóð allt í einu yfir mér.
Mörg húsanna í Álafosskvosinni voru að hruni komin þegar
hjónin Gunnar Helgason og Guðlaug Daðadóttir ákváðu að
kaupa sér þar hús og síðar flytja þangað. Þar höfðu þau búið í
þrjú ár þegar þau réðust aftur í framkvæmdir, til að flytja upp
í ris og breyta heimilinu í kaffihús. Þau ætluðu reyndar aldrei
að opna þar kaffihús en þegar fólk var farið að ganga inn á
stofugólf og panta bjór sáu þau tækifærið og gripu það.
Það var blindbylur úti og þau vildu
kaupa sér veitingar,“ segir Gunnar.
„Eitt skiptið, fyrir rúmlega fimm
árum, sátum við úti á palli að grilla
og hafa það huggulegt og þá kom
fólk og kíkti á diskana hjá okkur,
langaði til að fá eitthvað að borða og
vera með. Þá benti tengdamamma
okkur á það að við gætum hæglega
opnað hér kaffihús þar sem kúnn-
arnir væru komnir,“ segir Guðlaug.
Þau tóku hana á orðinu og breyttu
heimilinu í kaffihús og fluttu sjálf í
gömlu ullargeymsluna í risinu, þar
sem þau búa enn.
Fjölbreyttur kúnnahópur
„Það var mikil þörf fyrir veitinga-
stað og salernisaðstöðu hér. Hingað
koma 80.000 manns á ári í ullarbúð-
ina og hér er mikið af göngufólki
og hjólahópum. Veðrið hefur mikil
áhrif á gestagang og tvö síðastliðin
sumar voru ekki góð. Þess vegna
tókum við ákvörðun um að hafa opið
allt árið og að hafa þá heitan mat í
hádeginu og vera ekkert að pjattast
yfir því að blanda allskonar kúnn-
um saman. Hér eru allir velkomnir,“
segir Gunnar.
Á meðan við sitjum yfir kaffiboll-
um og spjöllum er töluverð umferð
af fólki. Stór hópur verkamanna er
nýfarinn eftir að hafa snætt heima-
gerðar kótelettur í raspi, útlenskir
ferðamenn gæða sér á heitu súkkul-
aði og vöfflum og meðlimir hinnar
heimsfrægu hljómsveitar „Of Mon-
sters and Men“ sitja í einu horninu
með kaffibolla. Hjónin segja mikið
af tónlistarfólki heimsækja þau því
Sundlaugin, upptökustúdíóið sem
Sigurrós setti á laggirnar, sé í næsta
húsi. Stemningin er mjög heimilis-
leg og allt á boðstólum er heima-
gert. Guðlaug sér sjálf um eld-
húsið en Gunnar dyttar að, breytir
og betrumbætir. Auk þess að vera
húsasmiður og reka kaffihúsið er
Gunnar mikill myndlistarsafnari
og má sjá hluta safnsins á veggjum
staðarins. Flest verkanna eru eftir
góðvin Gunnars, Dieter Roth, en
einn veggjanna er sýningarveggur
þar sem myndum er skipt reglulega
út fyrir aðrar.
Margir vilja ullarminjasafn
Kaffihúsinu hefur verið afskaplega
vel tekið, af Mosfellingum og ekki
síður pílagrímum. „Þetta gefur ekki
af sér mikinn pening en það gefur
mér afskaplega mikið persónulega
að vera hér. Að fá að deila þessu
umhverfi með fólki og heyra allar
þessar sögur sem tengjast staðnum
er ómetanlegt,“ segir Guðlaug en
Álafosskvosin er talin vera fæðing-
arstaður ullariðnaðarins á Íslandi.
Árið 1896 flutti Björn Þorláksson,
bóndi á Varmá, inn vélar til að vinna
ullina og notaði til þess vatnsorku
úr fossinum og hjól verksmiðjunnar
snerust til 1985. Þegar mest var að
gera bjuggu um 700 manns í kvos-
inni. „Hingað kemur mjög mikið
af pílagrímum, fólki sem var hér
sem börn, ólst hér upp eða vann.
Hér starfaði mikið af fólki af ýms-
um þjóðernum og því fylgdu fjöl-
skyldur. Sumir bjuggu á staðnum
en aðrir komu með Álafossrútunni
úr bænum. Hér fyrir ofan fossinn
var stærsta sundlaug Evrópu og þar
lærðu margir að synda. Við ána var
þvottaplan og litapottar svo stund-
um var áin rauð, gul eða græn, auk
þess sem hér var alltaf gufa yfir öllu
vegna hitans í ánni. Það er ótrúleg
saga hérna og margir hafa rætt
hversu gaman það væri að hafa hér
ullarminjasafn.“
Gott að sofa við niðinn í ánni
Eftir kaffibollann röltum við Guð-
laug að fossinum og hún segir
mér sögu allra húsanna á svæð-
inu. Henni er augljóslega farið að
þykja mjög vænt um þessa verk-
smiðju sem lyktaði svo illa í byrjun.
„Það skemmtilegasta við þennan
rekstur er án efa þessi fjölbreytta
flóra af fólki sem maður hittir alla
daga,“ segir hún. „Það tók mig
smá stund að venjast öllum hljóð-
unum hér, það náttúrulega heyrist
ekkert í umhverfinu á sjöttu hæð
í Selásnum. Ég gleymi ekki fyrstu
nóttinni undir tréloftinu og látunum
sem ég vaknaði við um morguninn.
Túristar úr ullarbúðinni að spjalla
á allskonar tungumálum, hanar að
gala og hestar að hneggja og svo
auðvitað niðurinn í fossinum. En
svo fyrsta sumarið mitt man ég líka
eftir að hafa vaknað hér ég upp eld-
snemma við morgunsólina. Ég fór
út og það heyrðist ekki neitt nema í
ánni og fuglunum. Vatnið speglaðist
í sólinni og ég hugsaði með mér að
ég væri bara komin í paradís. Síðan
hef ég aldrei séð eftir að hafa flutt
hingað.“
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
Skata á
Þorláksmessu
Kaffihúsið á Álafossi er
opið frá klukkan 11 til
22 virka daga, 11 til 19
laugardaga og 12 til 19
sunnudaga. Auk þess
að geta gætt sér á kaffi,
kökum og vöfflum er þar
hægt að fá heitan mat
í hádeginu og fram á kvöld.
Í kvosinni er auk þess að
finna hnífaverkstæði,
keramikverkstæði,
myndlistarskóla, hand-
verkstæðið Ásgarð og
Álafossbúðina.
Hjónin Guðlaug
Daðadóttir og
Gunnar Helgason
segja það best við
kaffihúsið sitt,
Álafosskaffi, vera
hversu fjölbreytt-
ur kúnnahópur
þeirra sé. Á
meðan við sitjum
yfir kaffibollum
og spjöllum er
töluverð umferð
af fólki. Stór
hópur verka-
manna er nýfarinn
eftir að hafa
snætt heima-
gerðar kótelettur
í raspi, útlenskir
ferðamenn gæða
sér á heitu súkkul-
aði og vöfflum og
meðlimir hinnar
heimsfrægu
hljómsveitar „Of
Monsters and
Men“ sitja í einu
horninu með
kaffibolla. Mynd
Hari.
18 viðtal Helgin 22.-28. desember 2014