Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2004, Síða 104

KRISTIN ASTGEIRSDOTTIR
endur eru farnir að taka sæti á þingi og í sveitastjórnum. Þar kemur þó
á móti að fulltrúahlutverkið er ekki lengur trúnaðarstaða í þágu um-
bjóðenda heldur eins og hvert annað starf sem fólk tekur að sér. Stærsta
gjáin milli ráðandi afla og íbúanna liggur á milli mismunandi afstöðu til
Evrópusambandsins. Meirihluti stjórnmálamanna hefur stutt æ meiri
þátttöku í starfi sambandsins meðan allt að helmingur dönsku þjóðar-
innar hefur verið í mikilli andstöðu og gert stjórnvöldum lífið leitt í
þjóðaratkvæðagreiðslum. Tíðar þjóðaratkvæðagreiðslur eru eitt af sér-
kennum lýðræðisins í Danmörku þar sem íbúunum hefur hvað eftir
annað gefist kostur á að kveða upp dóm sinn í mikilvægum málum. Þær
hafa virkjað mikinn íjölda fólks í umræðum og nýjum hreyfingum og
bera vott um heilbrigt og lifandi lýðræði. Nefndin segir að bilið milli
ríkisins og borgaranna hafi minnkað, ríkið sinni þjónustu við borgarana
með fjölda opinberra starfsmanna á áhrifaríkan en jafnframt mannúð-
legri hátt en áður. Jafnvel sérfræðingar eru að missa vald sitt, segir í út-
tektinni. Þeir hafa verið gagnrýndir og lýðum er ljóst að þeir eru alls
ekki óháðir eða hlutlausir. Ný tækni veitir fólki aðgang að alls kyns
upplýsingum og þekkingu sem brýtur niður þann einkarétt sem ákveðn-
ir hópar hafa haft á þekkingunni.''
Umræðan í Danmörku um mismun og mismunun snýst að miklu leyti
um menntun og menntunarskort. Það bil hefur líka minnkað, nema
hvað staða ákveðinna hópa t.d. innflytjenda er áhyggjuefni. Það þarf að
gefa gaum að þeim því löngu er þekkt að þeir sem búa við erfiðar félags-
legar aðstæður verða utanveltu í þjóðfélaginu. Það er ljóst að mikil
menntun veitir forskot og hinir menntuðu hafa meiri áhrif en fjöldi
þeirra segir til um. Það getur verið óheppilegt út frá lýðræðissjónarmiði
að mati nefndarinnar.'6
Nefndin rannsakaði rækilega tengsl og breytingar á samskipt-
um/tengslum milli mismunandi valdastofnana, svo sem þingsins and-
spænis framkvæmdavaldi, Evrópusambandinu og almenningi, tengsl rík-
is og sveitarfélaga, ríkis og frjálsra félagasamtaka eða hagsmunasamtaka
og loks ríkis og alþjóðasamfélagsins. Nefndin komst að þeirri niðurstöðu
að þingið hefði fremur styrkt stöðu sína en veikt, nema hvað varðar Evr-
ópusambandið, sem fýrr segir. Þingið hefur með ýmsum hætti aukið vald
sitt gagnvart framkvæmdavaldinu en skýringin á því er meðal annars sú
75 Sama heimild, bls. 33-6.
76 Sama.
102