Þjóðlíf - 01.09.1986, Qupperneq 31

Hveijir eru
betrien
marxistar?!
Björn Jónasson: Hugmynda-
fræöilegir hlekkir vinstri manna
hafa brostið. (Ljósmynd: Gunnar
Elisson)
Björn Jónasson var ritstjóri Stúd-
entablaðsins fyrir nokkrum árum og
á sama tíma vann hann við tímaritið
Svart á hvítu. í hópi stúdenta var
hann mikill róttæklingur að eigin
sögn þar sem hann situr í stól fram-
kvæmdastjóra bókaútgáfunnar Svart
á hvítu, sem á örfáum árum hefur
breyst úr nær fallít fyrirtæki í eitt
umsvifamesta fyrirtækið á sviði bóka-
útgáfu á íslandi.
Fyrirtækið stofnaði hann á árinu
1981 ásamt fjórum öðrum. Brösug-
lega gekk fram til ársins 1984 en fór
þá að rétta úr kútnum. Samtímis var
hlutféð aukið og inn gekk nýr hópur
manna. Hlutafjáreigendur eru úr öllu
litrófi stjórnmálanna — og Björn seg-
ir það einn meginstyrk fyrirtækisins
að þar séu einlægir lýðræðissinnar að
verki, en það þýðir m.a. „að allir geta
unnið með öllum og allir rifist við
alla,“ segir Björn. „Petta gerir fyrir-
tækið ákaflega dýnamískt og er stór
þáttur í velgengi þess. Hér er aldrei
spurt um pólitískar skoðanir, þótt við
vitum allt um alla hina, en það er að
mínu mati grundvallaratriði í stjórn-
málum að öðrum sé leyft að hafa
sínar skoðanir í friði. “
Ég hef alltaf verið
spenntur fyrir veseni.
Aðspurður um hvers vegna hann
hefði farið út í fyrirtækjarekstur, rót-
tækur maðurinn, og þá á sviði bóka-
útgáfu, segist hann hafa aflað sér
smávægilegrar fagþekkingar á fram-
leiðsluferli útgáfustarfsemi. „Hafi ég
haft einhverja innsýn í atvinnurekst-
ur þá var það á þessu sviði,“ segir
hann. „Ég fór út í þetta vegna þess að
ég hef alltaf verið spenntur fyrir ves-
eni — ég hef alltaf unnið að mörgu í
einu, var á mínum skólaárum alltaf
að leiðast út í hliðarstörf, hef senni-
lega ríka þörf fyrir tilbreytingu.“
Hefurðu samviskubit?
„Nei, ekki í dag,“ svarar hann. „Á
mínum unglings- og skólaárum þótti
vinstri mönnum, og mér líka, fyrir-
tækjarekstur og allt í sambandi við
slíkt eitthvað sem ekki komi manni
við. Og þegar ég fór út í þetta langaði
mig til þess að gefa út bækur með
boðskap — það var ekki nóg að gefa
bara út bækur. Það er ákveðin teg-
und af misskilningi að það sé hægt að
láta hlutina bera sig án tillits til arð-
seminnar, og þetta rak ég mig að
sjálfsögðu fljótt á. Ég breyttist því
smám saman vegna aðstæðna; að-
stæður ráku mig til þess að koma mér
upp áhuga á arðseminni.“
Björn segir að stundum stangist
hans starf á við sínar grundvallar-
skoðanir. „Mér finnst að ég þurfi að
hugsa meira um hlutina og leita fleiri
lausna heldur en ef ég væri hægri
maður sem gengi beint inn í þetta
kerfi,“ segir hann. „En mér finnst að
vinstri menn eigi einmitt að gera
þetta núna: spyrja sig að því hvernig
eigi að reka atvinnulífið. Margir eru
reyndar farnir til þess, eins og dæmin
sanna í kringum okkur. Hugmynda-
fræðilegir hlekkir hafa brostið og
hefðbundin störf vinstri manna, störf
í ríkisgeiranum, veita ekki Iengur vel.
Erlendis er víða að verða mikill áhugi
á því að fá húmanista inn í atvinnu-
lífið — þeir hafa oft mikinn skilning á
þjóðfélaginu í heild, kunna á tölvur
og möguleika þeirra og þekkja einnig
vankanta þeirrar tækni. Gamlir hipp-
ar eru t.d. að verða mjög vinsælir í
atvinnulífinu í Bandaríkjunum. Og
hver er betur til þess fallinn en marx-
isti að rannsaka og skilgreina mark-
aðinn? Hann hefur eytt allri ævinni í
það!“
ÞJÓÐLÍF 31