Þjóðlíf - 01.09.1986, Síða 33

hýðs, lím og gólfefni, korkur á gólf
og veggi, teppi og marmari, loft-
hreinsitæki og flúrpípur sem gefa frá
sér nákvæmlega sama ljós og dags-
birtan.
„Við leitum uppi þær vörur, einkum í
byggingariðnaði, sem hafa jákvætt
notagildi fyrir neytendur,“ segir Ing-
ólfur H. Ingólfsson. „Gerviefnin hafa
kostað okkur geysileg náttúruspjöll,
þau eyðast á mjög löngum tíma og nú
er svo komið, að náttúran tekur ekki
lengur við úrgangsefnunum. Gervi-
efnin hafa einnig reynst manninum
hættuleg. Nýlega var skýrt frá því í
einu dagblaðanna að grunur leikur á
því að formaldehýð í spónaplötum sé
krabbameinsvaldandi. Fosfatið í
þvottaefnum hefur steindrepið allt líf
í vötnum og ám margra landa í kring-
um okkur. Og svona mætti endalaust
áfram telja. Eitt megineinkenni kapí-
talismans hefur verið framleiðsla
með mestum gróða. Ekki hefur verið
spurt að því hvað framleitt er — þar
til nú að við stöndum frammi fyrir því
að jarðkúlan og andrúmsloftið eru
mett svo að þetta getur ekki gengið
svona lengur. Því er áherslan að fær-
ast yfir á þá spurningu hvað á að
framleiða og til hvaða nota. Sem
dæmi má nefna að gervi- og eitur-
efnaiðnaðurinn er orðinn einn helsti
framleiðandi byggingarefna, sem er
reyndar rökleysa því flest þessara
efna hafa slæm áhrif á fólk og eru
jafnvel hættuleg og eiga því ekkert
erindi inn á heimili þess.“
Eruð þið þá að nýta ykkur áhersl-
una á heilsuvernd, sem nokkuð hefur
borið á á Vesturlöndum að und-
anförnu?
„Ekki bara við heldur eru fram-
leiðendur á Vesturlöndum í sí-
auknum mæli að færa sig yfir á það
svið að framleiða vörur sem ekki
valda umhverfismengun né hafa
heilsuspiliandi áhrif. Nefna má að
Sameinuðu þjóðirnar gefa fram-
leiðendum gæðastimpil og nota til
þess svokallaðan „Bláa engil“ fyrir
góða vöru sem ekki mengar umhverf-
ið, og allir keppast nú um að hljóta
þann stimpil og hampa honum mjög
ef þeir fá hann. Við veljum hins veg-
ar vörur sem gerðar eru meiri kröfur
til, séu þær fáanlegar."
Finnst ykkur það mikil umræða
vera hér um mengun og orsakavalda
sjúkdóma að almenningur sé tilbúinn
að huga fyrst og fremst að þessum
þœtti við val á t.d. málningu og
lökkum?
„Umræðan hér á landi hefur að
vísu verið af miklu skornari skammti
en í nágrannalöndum okkar,“ svarar
Ingólfur. „En þótt loftið sé hér til-
tölulega hreint og mengun lítil er eng-
in ástæða til að huga ekki að um-
hverfinu. Híbýli fólks eru yfirleitt
yfirfull af mengunarvaldandi efnum,
sem er að finna í málningu, lökkum,
spónaplötum, límum, gólfdúkum
o.fl. o.fl. Einmitt vegna tiltölulega
lítillar mengunar utandyra hjá okkur
ættum við að huga þeim mun betur
að híbýlum okkar. Og það eru margir
farnir að gera nú.“
Verðið á mörgum vörum frá Nat-
ura Casa mun verða það sama og á
sambœrilegum vörum á markaðnum,
t.d. á málningunni, en önnur verða í
efri verðflokkunum, svo sem lökkin.
Pœr hafa allar þann kost að menga
ekki og vera ekki heilsuspillandi. En
lengi hefur það orð legið á „náttúru-
vörum “ að vera óhentugri en gerviefn-
in og verra að vinna með þau.
Ingólfur segir þetta á misskilningi
byggt. Náttúruefnin hafi verið van-
rækt vegna áherslu á gerviefnafram-
leiðslu en verið bætt mjög á undan-
förnum árum því tækninni hafi fleygt
fram. „Svo má ekki gleyma því, að
mörg þessara efna eru mun endingar-
betri en gerviefnin," segir Ingólfur.
„Þetta gildir t.d. um harpix- og lín-
olíulökkin sem þurfa að vísu lengri
tíma að þorna, en endast rniklu betur
og eru fallegri en plastlökkin.“
Hvernig stóð á því að þú fórst út í
einkabisness — þetta hataða starf
vinstri manna til skamms tíma?
Ingólfur brosir.
„Eg er kannski á þeim aldri þar
sem menn hafa ákveðinn metnað í
sínu fagi,“ segir hann. „Ég vann hjá
ríkisstofnun áður, Tryggingastofnun,
og þar fannst mér ég vera að vinna
mestan part fyrir skrifborðsskúffuna.
Ég hygg, að svona sé þetta víða hjá
ríkinu. í öðru lagi var kaupið ekki
beinlínis til að hrópa húrra fyrir.
Hvorugt þessara atriða er gott fyrir
smáborgaralega metnaðargirni!"
Ingólfur ræðir nokkra stund um
þjóðfélagsbreytingar undanfarinna
ára og viðhorfsbreytingar. Hann seg-
ir vinstri menn lengi hafa trúað því
að fátt væri auðvirðilegra en að vinna
að gróðamyndun. „Það er auðvitað
miklu auðveldara fyrir sálartötrið að
vera í hlutverki hins kúgaða!" segir
hann. „En þessi auðvelda leið hefur
ekki að sama skapi borið vænlegan
árangur."
„Það hefur margt breyst síðustu
áratugina,“ heldur hann áfram.
„Móthverfurnar milli launavinnu og
auðmagns eru ekki lengur meginatr-
iði í framrás sögunnar. Hún er ekki
lengur eins afgerandi og hún var.
Tækniframfarir hafa gert lifandi
vinnuafl nánast óþarft í verðmæta-
sköpuninni. Hins vegar hefur arðrán
náttúruauðlinda og mengun umhverf-
isins sett á auðmagnið ákveðin tak-
mörk, sem verður að virða.
Auðvaldið býr yfir miklu meiri
möguleikum en margir vinstri menn
vilja viðurkenna — eða muna eftir,
því allt stendur þetta í fræðunum ef
menn vilja leggja það á sig að lesa
þau. Auðvaldið er ekki aðeins ákveð-
ið form heldur hefur það einnig
ákveðið innihald, sem er ákaflega
fjölskrúðugt, ekki síst í dag. Við
sjáum þetta á verkalýðshreyfingunni
— hún er ekki og getur aldrei aftur
orðið það afl sem hún áður var, nema
breyta þá algjörlega um form. Til-
raunir ASÍ-manna í að gera pólitíska
kjarasamninga sýnir þetta auðvitað
vel. Forystumennirnir vita að það
snýst ekki allt lengur um launavinnu
og auðmagn eða þref um launahækk-
anir — aðrir hlutir eru farnir að vega
meira, svo sem heilsuvernd og að-
búnaður. Samfélagið hefur breyst.
Það er á góðri leið með að verða
almenningseign án sósíalisma. Nú er
t.d. millistéttin mjög áberandi og hún
gerir sínar pólitísku kröfur. Þjóðfé-
lagið er taktlaust, en fjölbreytt og því
ekki ýkja erfitt fyrir okkur vinsti
menn að gerast auðvaldsseggir án
þess að tapa andlitinu!“
Við vinstri menn þekkj-
um betur vandamálin.
Getið þið tekist á við að vera at-
vinnurekendur — hafið þið hlotið
nœgilega skólun, hafið þið réttu hug-
myndafræðina til að hrinda hlutum í
framkvæmd?
„Ég held einmitt að við séum
miklu betur í stakk búnir til að taka
við atvinnurekstri en hægri menn,“
svarar Ingólfur. „Hin klassíska auð-
magnshugmyndfræði er byggð upp á
því að fá sem mestan gróða, án tillits
til afleiðinga og notagildis. Auðvald-
ið verður einmitt að losa sig við þessa
þröngsýni ef eitthvert framhald á að
verða. Við vinstri menn þekkjum
betur vandamálin og göngum til
verka með betri hugmyndafræði.“
Hefurðu nokkurn móral út af
þessu?
Nú hlær Ingólfur.
„Nei, því skyldi ég hafa það? Skoð-
anir mínar hafa í engu breyst og ég er
ekkert að ganga á þær. Ég tel þetta
reyndar beint og eðlilegt framhald af
mínum skoðunum. Við vinstri menn
höfum verið í miklu tómarúmi á und-
anförnum árum. 68-kynslóðin var í
rauninni aðeins að syrgja gamla tíma,
við vorum að færa til grafar gamla
hugmyndafræði. Við vorum ekki að
búa til neitt nýtt og þegar við kom-
umst að því brá okkur mörgum illi-
lega í brún. Það var enginn að gera
neitt nýtt, nema hugsanlega sósíal-
demókratarnir. En nú er ég að koma
minni hugmyndafræði í verk!“
ÞJÓÐLÍF 33