Þjóðlíf - 01.09.1986, Qupperneq 55

að ná 30 þúsund áskrifendum.
Alltaf var litið svo á að sam-
keppnin yrði fyrst og fremst við
Morgunblaðið. Hún tók þó á sig
flóknari mynd. Með tilkomu Nýs
Birtings vonuðust menn til að fólk
áttaði sig á að Morgunblaðið var ekki
lengur nauðsyn á hverju heimili, að
til væri annar miðill sem jafn vel eða
betur gæti komið skipan á heiminn.
Þá var vonast til að auglýsendur not-
færðu sér þennan miðil í mun ríkari
mæli en gömlu dagblöðin þrjú til
samans. Þetta gekk eftir að nokkru
leyti, en hægar en menn vonuðust til.
Þeir sem tóku hins vegar fyrst við sér
voru greinarhöfundar, sem aðallega
höfðu notað DV og í minna mæli
Morgunblaðið sem vettvang fyrir
skoðanir sínar. Þetta voru eðlileg við-
brögð þeirra, sem höfðu mestan
áhuga á framgangi Lýðræðishreyfing-
arinnar, sem þá var aðeins til með
litlu /. Þar með hvarf allstór hluti
lesenda DV, sem enga ástæðu hafði
til að kaupa blaðið í lausasölu, enda
aðdráttaraflið, fjörugar kjallaragrein-
ar, horfið.
Þetta gerðist á mjög heppilegu
augnabliki í sögu Lýðræðishreyfing-
arinnar. Pólitísk umræða var ákaf-
lega heit, stofnun Nýs Birtings mikill
atburður (Loksins! Loksins! var yfir-
skrift fyrsta leiðara blaðsins) og lif-
andi áhugi á þessu fyrirbrigði, sem
hafði tekist það sem enginn hélt að
væri hægt: sameina fjölmiðlakrafta á
vinstri væng stjórnmálanna. (Morg-
unblaðið birti frétt um „stofnun nýs
dagblaðs" á síðu þrjú, við hliðina á
fréttatilkynningu frá Útsýn - undir
mynd af sólarstúlku). Þá kom í ljós
að blaðið þótti trúverðugt í frétta-
flutningi. Þrátt fyrir að nýir áskrif-
endur hefðu sig hæga (nær enginn
sagði upp blaðinu úr hópi gömlu
áskrifenda þríblaðanna — nema
nokkrir sem komið höfðu með Þjóð-
viljanum) gerði lausasala gott betur
en fara fram úr björtustu vonum.
Smám saman tóku áskrifendur við
sér („náttúrulegur“ vöxtur Moggans
ið“ og uppgjörið í kjölfarið. Megin-
ástæðan er sú, að hann varð boðberi
nýrra tíma, nýrrar hugsunar og um-
fram allt pólitísks siðgæðis. Fólk
kaupir og les blaðið, ekki aðeins
vegna þess að það fær í því fjöl-
breyttar almennar og tiltölulega
óhlutdrægar fréttir, heldur vegna
þess að blaðið tók að sér það hlut-
verk að vera lifandi vettvangur þjóð-
málaumræðunnar. Það hafðist í krafti
tveggja sigra sem blaðið vann.
í fyrsta lagi hélt aðalristjórn sjálf-
stæði sínu, barðist fyrir því og lét ekki
deigan síga. Hnignun ríkisfjölmiðl-
anna átti sinn þátt í því að almenning-
ur var móttækilegur fyrir heiðarlegri
blaðamennsku: sölumennska sjón-
varpsins og undirlægjuháttur samfara
hugleysi útvarpsins („voldugur
hljómur samþagnarinnar" sagði frá-
farandi fréttaritari) skópu tóm, sem
Morgunblaðið, eðlis síns vegna, gat
ekki fyllt, allra síst ef boðið var upp á
annað. Það var Nýjum Birtingi líka
fengur að Helgarpósturinn var tekinn
inn sem sunnudagsútgáfa blaðsins
með mjög sjálfstæða ritstjórnar-
stefnu, sem oft var gagnrýnin á rit-
stjórn Nýs Birtings. Blaðið hafði því
aðhald, innan frá. Ofríki gagnvart
starfsmönnum, viðskiptavinum, eða
greinahöfundum gekk hreinlega ekki
þar sem „Helgarpóstur Birtings“
hafði nokkurt sjálfstæði. „Regnhlíf-
arhugmyndin“ var því útfærð frekar,
og alltaf reiknað með að HelgarBirt-
ingur, eins og hann nú heitir, væri
litli, óþægi bróðirinn. Þetta gerði það
að verkum, að blaðið kom út sjö
daga vikunnar. Ekki má heldur
gleyma því, að á opnum þjóðmála-
kálfsins fékk blaðið mjög strangt og
gott aðhald (þótt stundum væri all
ótæpilega vegið), sem varð því til
góðs. Innri jafnt sem ytri gagnrýni
reyndist vel. Blaðamennska fékk
uppreisn á íslandi.
I öðru lagi vann blaðið siðferði-
legan sigur á sjálfu sér og aðstand-
endum. Allir muna deilurnar um það
hvort Kvennaiistinn ætti rétt á rit-
Margir blaðráðsfundir reyndust þeim Eiði Guðna og
Ólafi Ragnari þungir.
stöðvaðist, DV stórtapaði) og síðan
fylgdu auglýsendur. Tveggja ára áætl-
unin stóðst, og nú, eins og allir vita,
er Nýr Birtingur stærsta blað lands-
manna og „verndari" lífvænlegrar út-
varpsstöðvar.
ÁSTÆÐUR VELGENGNI.
Ástæða þess að Nýr Birtingur varð
það afl sem hann er í dag er ekki bara
sú að hans var þörf eftir „stóra áfall-
stjórnaropnu eins og hinir flokkarnir.
Kvennalistinn hafði auðvitað ekki
lagt fram nein efnisleg gæði í líkingu
við hina flokkana (gárungarnir sögðu
þeirra meydóm mikilsverðari en
skuldir hinna!) Þarna sigraði lýðræð-
issjónarmiðið með því að Kvennalist-
inn var gerður að meðútgefanda,
þvert á heilræði flokkseignarmanna í
A-flokkunum, og við hávær mótmæli
kraftaverkamanna í ónefndum flokki
þeim til hægri. Jafnframt fengu Sam-
Indriði G . setti á sig snúð og
hneykslaðist á blaði sem
„rífst við sjálftsig“.
ÞJÓÐLÍF 55