Listin að lifa - 15.10.2001, Blaðsíða 22

Náttúruperlui^
náttúruver nd (9
Náttúruvernd er mikið tískuorð í dag.
Það er í tísku að vera náttúruverndar-
sinnaður. Vissulega er það lofsvert og
ætti að vera æðsta boðorð hvers
manns að hafa áhuga fyrir umhverfi
sínu, náttúru landsins, lifandi og
dauðri. Eða er kannski engin dauð
náttúra til? Er ekki jafnvel líf í sum-
um steinum og
klettum, ef við
þróum með okkur
hæfileika til að
skilja og skynja?
Mér finnst oft
skorta nokkuð á
að fólk rækti með
sér nægilega víð-
sýni þegar nátt-
úruvemd er til
umræðu. Sá er
eldurinn heitastur
er á sjálfum
brennur, segir
gamalt máltæki.
Ef málið snýst um
að varðveita eitt-
hvað sem næst
manni er, og það
kemur óþægilega
við pyngjuna eða
takmarkar at-
hafnafrelsi okkar, setjum við stórt
spurningarmerki við orðið náttúru-
vernd.
Við sjáum og heyrum daglega
merki um þetta. Fólk vill ógjarnan
takmarka útblástur eiturlofts í sínu
nánasta umhverfi, en finnst mjög
æskilegt að aðrir geri það, enda vilja
allir hafa hreint loft og pottþétt óson-
lag. Sumir vilja fórna grónu landi og
fögru umhverfi, kjörlendi villtra dýra
og fugla, fyrir meiri orku til athafna,
eða er það ekki þannig? Sjálfur er ég
auðvitað eitthvað smitaður af þessum
viðhorfum. En öll erum við íslending-
ar og eigum sameiginlega stórt og fal-
legt land sem okkur ber að varðveita
af fremsta megni, en veita þó granna
okkar hinum megin við lækinn tæki-
færi til að afla sér og sínum lífsbjarg-
ar.
A rölti mínu í blíðviðrinu á Austur-
landi í september, með myndavél um
öxl, áskotnuðust mér nokkrar myndir
sem ég læt fylgja þessum pistli. Þær
eru úr nágrenni Djúpavogs og benda
heldur til þess að líf geti leynst í stein-
unum, a.m.k. ef maður hefur ímynd-
unaraflið í lagi. Það er fljótlegt að
brjóta niður einn lítinn klett sem
myndaðist fyrir nokkrum milljónum
ára. Við skulum því gæta að okkur
áður en við látum sleggjuna falla eða
beitum loftpressunni á athyglisvert
náttúrufyrirbæri.
Hér skammt frá þorpinu á Djúpa-
vogi er lágvaxinn klettaröðull sem
nefndur er Sjónarsviptir. Nafn sitt
hlaut hann af því
að gamall og góð-
ur vinur minn bað
honum vægðar, er
brjóta skyldi grjót
í uppfyllingu.
Hafði hann þau
orð um að sjónar-
sviptir væri að
klettinum ef hann
hyrfi. Þetta var nú
satt að segja fyrir
daga hinnar eigin-
legu náttúru-
vemdar með til-
heyrandi fjöl-
miðlafári - og þó.
Fyrir löngu datt
sumum í hug að
sniðugt gæti verið
að varðveita sitt-
hvað í hinni
ósnortnu náttúru.
Maður nokkur
var á ferð hér
austanlands og kom við á Teigarhorni
í Berufirði árið 1794. Á Teigarhorni
hafa löngum fundist dýrmætir steinar.
Þetta var Sveinn Pálsson, læknir og
náttúrufræðingur. Honum blöskraði
umgengni útlendinga á svæðinu og
skrifaði á sínum tíma eftirfarandi:
„Ég á engan veginn við menn eins
og Olavius, Mohr og þeirra líka, sem
Merkilegur klettur í nágrenni þorpsins. í sérstakri birtu, einkum morgunsól, sést
þarna andlit. Nátttröll sem dagaði þarna uppi. Við þennan klett hafa skyggnir menn
séð dularfullar mannaferðir.