Ægir - 01.07.2002, Blaðsíða 39

39
O R K U N O T K U N F I S K I S K I PA
ar eyddi dæmigerð aðalvél 160
grömmum af eldsneyti til að
framleiða 1 hestafl á klukkustund
(grömm/hestaflstíma, g/hat). Það
jafngildir að 100 hestafla vél eyði
19,0 lítrum á klukkustund.
Nýjar vélar eyða 112 g/hat eða
13,3 lítra á klukkustund fyrir
100 hestöfl. Nýja vélin eyðir því
32% minna en gamla vélin.
Mismunur á eyðslu vélanna er
5,75 lítrar á klukkustund. Fyrir
100 hestafla álag og 3000
klukkustunda árlega keyrslu er
eyðslan 17.250 lítrar eða 19.840,-
danskar krónur (DKK), kosti
eldsneytislítrinn 1,15 DKK.
Nýja vélin eyðir minni smurolíu
en gamla vélin og sá sparnaður er
metinn á 3000 DKK á ári. Sam-
tals er olíusparnaðurinn 23.000
DKK. fyrir 100 hestafla notkun á
ári.
Miðað við að öll verkefni sem
tengjast „minni orkunotkun“, alls
254 fiskiskip, en þau eru 218 í
töflunni hér að framan og meðal-
stærð aðalvéla sé 325 hestöfl,
sparast 19 millj. DKK á ári eða
um 200 millj. DKK á líftíma
meðal vélarinnar sem er áætlaður
10 ár.
Áður en lengra er haldið er rétt
að geta þess að forsendurnar í
danska dæminu eru óraunhæfar
og rangar. Eyðslustuðull nýrrar
bátavélar er u.þ.b. 139 g/hat en
ekki 112 g/hat eins og reiknað er
með í dæminu. Munurinn á
eyðslu er því ekki 32% heldur
rúm 13% sem verður samt að
teljast góður árangur. Mismunur
á olíunotkun í heild er mun
minni, eða um 5200 m3 í stað
tæplega 11.887 m3. Þá þarf að
leiðrétta tölurnar og samhæfa við
álagsmunstur fiskiskipanna fyrir
mismunandi veiðar, því ekki er
raunhæft að reikna með föstu
álagi yfir langan tíma. Hér verður
miðað við 90% álag véla að með-
altali fyrir tog- og dragnótarskip,
en 60% fyrir önnur skip og báta
eða 80% álag aðalvéla að meðal-
tali. Mikilvægt er að átta sig á að
breyting fiskveiðiflotans í heild
sinni gerist ekki á einu ári. Breyt-
ingin á sér stað á nokkrum árum
og einn áratugur er stuttur tími í
sögu fiskiskipaflotans. Sé miðað
við þann sparnað sem myndast á
10 árum eftir breytinguna eða að-
alvélaskiptin er sparnaðurinn
4.160 m3 minni olíunotkun eða.
5,55 millj. DKK á ári og 55,5
millj. DKK á tímabilinu í stað
200 millj. DKK í danska dæm-
inu.
Viðleitni Dana við að endur-
bæta framdrifskerfi fiskiskipa
sinna og auka orkunýtingu verð-
skuldar athygli. Ávinningurinn
5,55 millj. DKK á ári er hinsveg-
ar fræðilegur, ekki raunverulegur
og sýnir í meginatriðum það, að
mikið svigrúm er til að minnka
eldsneytisnotkun fiskiskipa, sér-
staklega með smíði á hagkvæmari
skipum og með nýjum aðalvélum
og betri skrúfubúnaði. Mögulegt
er að smíða eða breyta skipum
þannig að eldsneytisnotkun þeirra
minnki um allt að 11 % miðað
við sambærileg eldri skip. Hvað-
an kemur þá 32% talan?
Ísland – Er mögulegt að lækka
árlegan olíukostnað fiskiskip-
anna um 900 milljónir króna?
Fiskifélag Íslands hefur í áratugi
rannsakað orkunýtingu fiskiskipa,
fylgst með eldsneytisnotkun
þeirra og leitað leiða til að draga
úr eldsneytisnotkun og bæta ork-
unýtingu skipanna.
Dæmigerður íslenskur togari frá
áttunda áratugnum sem aflar
4500 tonn ári, notar við sínar
veiðar og siglingar 1935 m3 af
eldsneyti á ári. Það samsvarar að
skipið noti 0,43 lítra af eldsneyti
fyrir hvert kílógramm fisks upp
úr sjó eða 0,43 l/kg. Togaranum
má lýsa með einni breytu, þ.e.a.s.
heildarnýtni framdrifskerfisins
sem er í þessu tilviki 19%.
Heildarnýtni framdrifskerfisins er
nýtni vélar, niðurfærslugírs og
skrúfu þ.e. í ofangreindu tilviki
39%, 97% og 50%. Nýrri vélar
og skrúfur hafa betri nýtni en þær
eldri og svo skiptir skrokklag
skipsins undir sjólínu miklu
máli. Þannig er mögulegt að vel
hönnuð skip hafi aðalvél með
nýtnina 45%, skrúfu með nýtnina
65% og heildarnýtni framdrif-
skerfisins 28%. Tökum dæmi um
tvö togveiðiskip, annað er nýtt en
hitt gamalt.
Nýja skipið er útbúið með eins
veiðarfæri og úthald og afli sam-
bærilegt við eldra skipið. Nýja
skipið notar aðeins 1313 m3 elds-
neytis á móti 1935 m3 hjá eldra
skipinu. Munurinn er 622 m3 á
ári eða 32% sparnaður í eldsneyti.
Þetta er nákvæmlega sama talan
og danska dæmið gengur út á.
Fyrir útgerðina næmi sparnaður-
inn 18,6 millj. króna á ári miðað
við að olíulítrinn kosti 30 krónur.
Samkvæmt danska „módelinu“
sem lýst var hér fyrr í greininni
og leiðrétt, er hugsanlegt að
minnka eldsneytisnotkun ís-
lenskra fiskiskipa verulega eða
um allt að 20.569 m3 á ári. Mið-
að er við notkunina árið 2000,
280.490m3 og 11% sparnað sem
næði til 2/3 hluta flotans. Það
jafngildir 617 millj. króna olíu-
sparnaði á ári eða 6,2 milljörðum
á föstu verðlagi á 10 árum.
Skoðum annað dæmi um minni
olíunotkun sem byggir á rann-
sóknum Fiskifélagsins.
Samkvæmt Útvegi fiskuðu ís-
lensku togskipin 324.644 tonn
upp úr sjó árið 2000. Miðað við
að hægt væri að minnka olíu-
notkun við veiðarnar á 2/3 hluta
aflans, þ.e.a.s. afla af skipum sem
ekki hefur verið breytt eða eru
svo til ný.
Fyrsta uppsjávarveiðiskipið með rafskrúfu. Útgerð norska skipsins Haugagut hefur
pantað 75x14,5 metra frystiskip til veiða með nót og flottroll. Vik & Sandvik hannar
skipið.