Ægir - 01.06.2007, Blaðsíða 12

Nýjar tegundir á Íslandsmiðum
Hringaháfur (Galeus melastomus) kom
í botnvörpu Sturlaugs H. Bö›varssonar á
Eldeyjarsvæ›inu (u.fl.b. 63°35’N, 23°30’V),
fletta var 54 cm hrygna. Hringaháfur er
fremur mjósleginn smávaxinn háfur,
hængar geta or›i› um 75 cm, hrygnur 90
cm. Hausinn er tiltölulega flatur. Trjón-
an lengri en hún er brei› og bogadreg-
in fyrir endann. Kjaftur er nokku› stór.
Tennur eru smáar. Bakuggar eru mjög
stuttir og afturbeyg›ir. Raufaruggi langur,
lengd hans meiri en fjarlæg›in milli róta
fremri og aftari bakugga. Spor›ur er lang-
ur og ne›ri fönin allhá og skar› í henni
aftast. Efri spor›rönd er sagtennt. Sam-
stæ›u uggarnir eru stórir. Hú›tennur eru
smáar nema randtennur spor›sins. Rákin
er greinileg og sveigist ni›ur á stirtlunni.
Hringaháfur er me› hringlaga dökkbrúna
flekki á baki og hli›um sem afmarka›ir
eru a› mestu af ljósri rönd. Kvi›ur ljós-
grár. Kjafthol er svart.
Heimkynni hringaháfs eru Nor›aust-
ur-Atlantshaf, nor›ur til Færeyja, nor›ur
me› Noregi til firándheims, í Nor›ursjá,
umhverfis Bretland og Írland, su›ur til
Kanaríeyja og Madeira og su›ur til Sene-
gal. Einnig finnst hann inn eftir öllu Mi›j-
ar›arhafi.
Hringaháfur er botnlægur og heldur
sig einkum á ytri hluta landgrunnsins og
efsta hluta landgrunnshallans á 200-1200
m d‡pi, en fer stundum grynnra, allt upp
á 50 m d‡pi. Hann hrygnir allt ári›, en
mest á vorin og sumrin. Hringaháfur g‡tur
eggjum í pétursskipi, líkt og frændur hans
gíslaháfur og jensensháfur, pétursskip
hringaháfsins hafa fló enga festiflræ›i á
hornunum. fiau eru allt a› 6 cm löng og
3 cm brei›. Hringaháfurinn g‡tur fleim
ekki strax og flau eru fullmyndu›, heldur
flroskast flau nokkurn tíma í hrygnunum
og hafa allt a› 13 pétursskip fundist sam-
tímis í einni hrygnu.
Fæ›an er mest botnlægir hryggleys-
ingjar svo sem krabbad‡r og smokkfiskar,
en einnig smáir fiskar eins og t.d. laxsíld-
ir.
Nytsemi er lítil, hann vei›ist sem me›-
afli t.d. vi› rækjuvei›ar í Mi›jar›arhafi og
Portúgal og eru stærstu fiskarnir n‡ttir til
manneldis.
Maísíld (Alosa alosa) veiddist í botn-
vörpu Arnars HU í október í Hvalbaks-
halla (64°20’, 12°30’V), á 150-230 m d‡pi.
fiessi fiskur var 54 cm langur, en maísíld
getur or›i› 83 cm löng.
Maísíld er fremur hávaxinn fiskur, hæ›
vi› eyrugga meiri en nemur hauslengd.
Efri skoltur me› skoru a› framan sem
ne›ri skoltur leggst upp í. Tálknbogat-
indar langir og fínger›ir og fjölmargir, alls
85-130 talsins. Tálknbogatindar eru lengri
en tálknfanir. Hreistur stórgert en flunnt
og kjalhreistur á kvi›i er tennt. Litur er
skærblár á baki, gylltur á hli›um hauss og
silfra›ur til hvítur á hli›um og kvi›i. Aft-
an vi› tálknalok er dökkur blettur (stund-
um enginn, stundum 2 e›a fleiri). Maís-
íld líkist mjög augnasíld a› ytra útliti, en
flær eru au›greindar frá hvorri annarri á
lengd tálknbogatinda sem eru mun lengri
á maísíldinni.
Heimkynni maísíldar er í Austur-Atl-
antshafi frá Bergen í nor›ri su›ur me›
ströndum Evrópu og áfram allt su›ur til
Máritaníu í Afríku. Einnig í vesturhluta
Mi›jar›arhafs og hún hefur sést í vest-
anver›u Eystrasalti.
Maísíld er torfu- og göngufiskur sem
heldur sig í strandsjó en gengur upp í stór-
ar ár til hrygningar. Hún fer oft langt upp
eftir stóránum, en gengur ekki í smærri
ár. Hrygning er í maí og fiskarnir éta ekki
me›an á hrygningargöngu stendur. Full-
or›nu fiskarnir hverfa aftur til sjávar a›
hrygningu lokinni, en sei›in a› hausti.
Fæ›a er einkum ‡miskonar sviflæg
krabbad‡r, en einnig smávaxnir fiskar og
fisksei›i.
Nytsemi. Maísíld er dálíti› veidd í
ármynnum, en líkt og me› augnasíld flá
hafa stofnar hennar minnka› mjög vegna
mengunar og stíflugar›a.
Eyjasurtla (Linophryne maderensis)
veiddist í maí djúpt su›vestur af Reykja-
nesi (u.fl.b. 62°30’N-27°30’V). Fiskurinn
veiddist í flotvörpu Helgu Maríu AK og
var 9,3 cm langur.
Eyjasurtla er stuttvaxinn og smávax-
inn fiskur, svartur á lit. Hrygnur eru me›
vei›istöng á enni sem er 30,5-36 mm
löng, kúlulaga› ljósfæri á enda vei›ist-
angar er án flrá›a út frá endanum, en
Sjaldgæfir fiskar á
Íslandsmi›um 2006
Svo sem oft áður, þá bárust Hafrannsóknastofnuninni fjölmargir fiskar til greiningar á árinu 2006. Oftast var um
að ræða sendingar með stökum fiskum, en einnig bárust sendingar með fjölmörgum fiskum, t.d. frá skipum á
úthafskarfaveiðum. Á síðasta ári bárust slíkar stórsendingar frá togurunum Sturlaugi H. Böðvarssyni, Þerney,
Örfirisey, Helgu Maríu og Venus. Er öllum þeim sjómönnum sem sendu inn fiska til greiningar eða höfðu samband
og létu vita af forvitnilegum fundi færðar kærar þakkir fyrir ómakið. Á meðal þeirra fiska sem bárust voru þrjár
tegundir sem ekki hafa fundist fyrr á íslensku hafsvæði og ein sem hafði einungis veiðst einu sinni áður. Um
ýmsar aðrar tegundir sem hér eru færðar til bókar má segja að þekking á útbreiðslu við landið er takmörkuð og
öll frekari vitneskja því kærkomin. Undanfarin ár hefur borið á því að hlýsjávartegundir eins og lýr og lýsingur
sjást oftar við landið en áður og er fróðlegt að fá fréttir af slíkum fiskum.
Höfundur grein-
arinnar er Jón-
björn Pálsson,
sérfræ›ingur á
Hafrannsókna-
stofnuninni.
Hringaháfur sem Sturlaugur H. Böðvarsson AK veiddi
árið 2006.
Eyjasurtla sem Helga María AK veiddi árið 2006.
S J A L D G Æ F I R F I S K A R
12