Ægir - 01.07.2007, Blaðsíða 6

6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Það verður ekki auðvelt verkefni fyrir stjórnendur sjávarút-
vegsfyrirtækja út um allt land að komast í gegnum þann
brimskafl sem þeir standa frammi fyrir vegna niðurskurðar
þorskkvóta á því fiskveiðiári sem nú er nýlega hafið. Þetta
nýja fiskveiðiár hefst því í óvenju miklu haustmyrkri og það er
jafnframt hulið töluverðri óvissuþoku því ekki er gott að ráða
í hvernig fyrirtækin geti spilað úr þeim spilum sem þau hafa á
hendi. En viðbrögð útgerðarmanna út um allt land, sem Ægir
ræðir við í þessu blaði, eru eðlilega á eina lund; við blasa um-
talsverðir erfiðleikar sem munu verða í einhverjum tilfellum
verulega sársaukafullir.
Auðvitað er það svo að þorskniðurskurðurinn mun koma
misjafnlega harkalega við sjávarútvegsplássin vegna þess
einfaldlega að útgerðarmynstur er afar mismunandi eftir
byggðarlögum. Smábátaútgerð er til dæmis ráðandi þáttur í
atvinnulífi margra smærri þéttbýlisstaða, t.d. á Vestfjörð-
umog í Grímsey, svo dæmi séu nefnd, og þar mun þorskniður-
skurðurinn heldur betur segja til sín. Annars staðar eru eggin
fleiri í körfunni og unnt að beina kröftunum í ríkari mæli að
öðrum tegundum. En hvernig sem á dæmið er litið mun 30%
minni þorskafli hafa afgerandi áhrif á landsbyggðinni, enda
þýðir hann gríðarlega mikinn samdrátt í tekjum fyrirtækjanna.
Sveitarfélögin munu finna harkalega fyrir þessu, svo mikið er
víst, og því mun víða hrikta í.
Íslendingar hafa vissulega oft þurft að taka á honum stóra
sínum og það munu þeir einnig gera nú. Ef slíkar efnahags-
legar hamfarir hefðu gengið yfir landið fyrir nokkrum árum
hefði efnahagslífið einfaldlega ekki þolað það og forsvars-
menn atvinnulífsins sest upp í Stjórnarráðinu og krafist tíðra
gengisfellinga. Það er til marks um breytingar á íslensku
efnahagslífi að litlar sem engar breytingar urðu á gengi krón-
unnar við þessi hamfaratíðindi úr sjávarútveginum í sumar.
Sá órói sem hefur orðið nú síðla sumars á gjaldeyrismörk-
uðum er í takt við það sem hefur verið að gerast úti í hinum
stóra heimi, sem sérfræðingar telja að megi rekja til þreng-
inga á fasteignamarkaði í Bandaríkjunum. Með öðrum orðum
er sjávarútvegurinn á Íslandi ekki jafn ráðandi þáttur í efna-
hagslífinu og fyrr á árum. Álframleiðslan og fjármálageirinn
hafa bólgnað út og dreift áhættunni í efnahagslífinu. Hins
vegar má ekki gleyma því að vöxtur t.d. fjármálageirans skil-
ar sér fyrst og fremst inn í efnahagskerfið á höfuðborg-
arsvæðinu. Þar verða til flest ný atvinnutækifæri í fjármála-
geiranum. Eftir sem áður er sjávarútvegurinn undirstaðan í
fjölmörgum byggðarlögum út um allt land og þar verður högg-
ið af þorskniðurskurðinum harðast. Flestir sem Ægir hefur
rætt við telja að nú muni menn sjá meiri og hraðari samþjöpp-
un aflaheimilda en áður, sem þýðir með öðrum orðum að
margar smærri útgerðir munu leggjast af. Þetta kann að þýða
enn frekari fólksfækkun á landsbyggðinni.
Hafi áður verið ástæða fyrir ríkisvaldið til að skapa ný störf
utan höfuðborgarsvæðisins, með flutningi nýrra opinberra
starfa út á land, þá er brýnt að það verði gert núna. Opinberar
framkvæmdir eins og vegagerð eru góðra gjalda verðar, en
eins og margoft hefur verið bent á koma þær ekki í stað
þeirra starfa sem fyrirsjáanlega munu tapast á landsbyggð-
inni á komandi misserum og árum á meðan þorskstofninn
byggist upp á nýjan leik.
Hvalurinn er aðal vandamálið
Norsk-íslenska síldin nýttist sem fæða stórþorsks. Ég sá
þetta sem polli í den - því síldarskipstjórar gáfu oft frænd-
um mínum stórþorsk - sem veiddist með síldinni í hringnót.
Nú er stærri þorskur í Bakkaflóa með töluvert af síld í mag-
anum og nokkrar stórsíldar veiddust á gömlu bryggjunni á
Bakkafirði fyrir nokkrum dögum. Aðalatriði málsins er hins
vegar að heildarfæðuframboð á Íslandsmiðum var milljónum
tonna meira. Aðal vandamálið í dag er hins vegna hvalurinn,
en sem dæmi virðist hnúfubak fjölga um 10% árlega, en
hnúfubaksstofninn þarf að éta 7-9 milljónir tonna árlega í
dag. Í fyrra sást lítill rauður flekkur af rauðátu í Bakkaflóa
og smáloðna að elta rauðátuna. Síld elti svo allt saman og
nú kárnar gamanið. 100-150 hnúfubakar syntu hringinn og
„einangruðu„ þessa veiðibráð. Eftir 4 sólarhringa sást ekk-
ert. Nú í dag er sjórinn fyrir NA-landi óvenju djúpsægrænn.
Lífríkið fyrir NA-horninu er betra í ár en það hefur verið
lengi, sem er mjög gleðilegt.
(Kristinn Pétursson á Mbl.is)
Fiskabúrsvísindi
Sérfræðingar Hafró eru færir menn en það skortir mjög á
alla vísindalega gagnrýni. Jón Kristjánsson fiskifræðingur,
Kristinn Pétursson og fleiri reyna af veikum mætti en eru
sópaðir út af borðinu sem fiskabúrsfræðimenn. Hafró kastar
síðan Marstrolli aftur og aftur á sömu bleyðurnar ár eftir ár
án nokkurs tillits til breyttra aðstæðna í umhverfi. Eru það
ekki fiskabúrsvísindi? Persónulega held ég að hinn náttúru-
legi dánarstuðull þorsks þ.e. hve margir fiskar deyja úr
hungri, elli, sjúkdómum og afráni sé mun breytilegri en sá
ca. 15-20% stuðull sem Hafró hefur notast við í áratugi.
Mín skoðun er að sá stuðull ætti að vera mun meira rann-
sakaður en veiddu magni haldið stöðugu til fleiri ára í einu
þannig að sú stærð væri þá þekkt í þeim óravíddum og
stærðum sem hafið annars geymir. Góður bóndi þefar af
töðunni og veit þá nokkurn veginn hvað hann þarf að panta
af fóðurbæti næsta vetur. Þetta þyrftu vísindin að gera
meira af, háfa í hafið og meta lífsgæði hafsins.
(Guðni Gunnarsson, framleiðslustjóri Fiskiðjunnar Bylgju í Ólafsvík í grein á Skessuhorni.is)
U M M Æ L I
Við upphaf
nýs fiskveiðiárs