Ægir - 01.03.2013, Blaðsíða 26

26
Æ G I S V I Ð T A L I Ð
firði þá færu kannski af stað
100 bátar á sama veiðisvæði
og allir stæðu uppi með lítið.
Afleiðingin yrði óhagkvæmar
veiðar og þar með færi
grundvöllurinn undan smá-
bátaútgerðinni sem atvinnu-
grein. Ég trúi ekki öðru en
fólk viti betur sem svona tal-
ar. Þetta er dæmi um hug-
myndir um útgerð sem byggj-
ast á vanþekkingu. Raunar er
átakanlegt að hlusta á sumt
fólk í stjórnmálum tala um
sjávarútvegsmál þegar það
bersýnilega hefur ekki haft
fyrir því að kynna sér hvernig
þessi grein raunverulega er.
Sjávarútvegsumræðan byggist
alltof mikið á vinsældafrösum
sem ganga í fjöldann og
ganga sér í lagi út á að koma
því inn hjá almenningi að allt
sem snýr að útgerð og sjávar-
útvegi sé bullandi gróðaveg-
ur. Þannig er nú lífið ekki í
greininni.“
Erum bestir í sjávarútvegi!
Gestur bjó á árunum 1992 og
1993 í Frakklandi og starfaði
þar við sölu á íslenskum fiski.
Þar kynntist hann hugsunar-
hættinum gagnvart sjávarút-
vegi eins og hún var þá inn-
an Evrópusambandslandanna
sem hann á ekki von á að
hafi tekið grundvallarbreyt-
ingum.
„Dvölin í Frakklandi sann-
aði fyrir mér að við Íslend-
ingar erum langbestir á þessu
sviði. Ég held að við skiljum
ekki ennþá hversu framarlega
við stöndum á heimsvísu.
Hér gengur hugsunarháttur-
inn á hverjum degi út á að
gera betur, auka gæði, bæta
afköstin, gera vinnuna léttari,
veiða meira, nýta aukaafurðir,
skapa meiri verðmæti. Í
styrkjakerfinu í Evrópusam-
bandinu er hugsunin ekki
svona og þarna höfum við
forskot. Við eigum þess
vegna að hugsa meira um að
gera gott ennþá betra í ís-
lenskum sjávarútvegi í stað-
inn fyrir að reyna að kolla-
varpa öllu án þess að vita
hvað við fáum í staðinn.“
Þurfum bæði togara og
smábáta
Margir smábátasjómenn hafa,
líkt og Gestur, áratuga
reynslu af togarasjómennsku
og hann segir einstakt hvern-
ig togaraútgerðirnar hafi
brugðist stöðugt við í þeim
tilgangi að gera sem mest og
best úr aflanum. Frystitogar-
arnir séu dæmi um það og að
sama skapi þróunin í ísfisk-
veiðum og landvinnslu sem
nú er hröð.
„Þú færð mig ekki til að
tala neikvætt um togaraút-
gerðina eins og margir smá-
bátasjómenn gera. Togararnir
eru algjörlega nauðsynlegir til
að nýta miðin við landið. En
að sama skapi er mér alveg
óskiljanlegt hvernig LÍÚ getur
stöðugt agnúast út í þessa
nokkur hundruð smábáta sem
eru að nýta grunnslóðina. Það
er jafn nauðsynleg útgerð fyr-
ir samfélagið og mikilvægt út-
gerðarform fyrir byggðirnar
að nýta sína heimaauðlind.
Smábátar þurfa að vera við
hliðina á togaraútgerðinni,
öðruvísi getum við ekki náð
þeirri hagkvæmni sem við
fáum út úr sjávarútveginum til
að halda uppi þeim lífsgæð-
um sem við búum við á Ís-
landi. Þetta er ekki flóknara
en svo,“ segir Gestur ákveð-
inn og kemur í þessu sam-
bandi inn á makrílgöngurnar
á grunnslóð sem jukust til
muna síðustu tvö sumur.
Hann hefur fullan hug á að
reyna fyrir sér í þeim veiði-
skap í sumar.
„Makríllinn er einmitt
dæmigerður fyrir nýtingu á
fiskistofnum við landið. Að
sjálfsögðu hlýt ég að eiga rétt
á að veiða þennan fisk á
minni veiðislóð á nákvæm-
lega sama hátt og togararnir á
sínum svæðum. Þó makríllinn
hafi fyrst komið upp að suð-
ur og suðauurströndinni þá
eigum við auðvitað líka að fá
að veiða hann þegar göng-
urnar eru komnar hingað
norður. Mér finnst spennandi
að prófa makrílveiðarnar í
sumar og er að velta því fyrir
mér þessa dagana hvernig
skynsamlegast er að fara í
þetta án þess að leggja út í
alltof mikinn kostnað.“
Verðum að styðjast við
vísindin
Fiskifræðingar fá oft orð í
eyra frá sjómönnum og ekki
síður smábátasjómönnum en
öðrum. Gestur segist ekki
meðal þeirra sem hafni þeirra
fræðum. Veiðarnar verði að
byggjast á vísindalegum
þekk ingargrunni.
„Annað gengur ekki að
mínu mati. Í dag krefjast
kaupendur afurða að veiðar
séu sjálfbærar og við verðum
að laga okkur að þeim kröf-
um. Það gerum við ekki með
því að hunsa vísindalegar
rannsóknir og gefa frjálsa
sókn í einstaka stofna eða
veiðisvæði.“
Gestur hefur nýlokið grá-
sleppuvertíðinni og fiskaði
um 21 tonn sem hann segist
sáttur við, sér í lagi í ljósi
þess að veiðidögum hafi ver-
ið fækkað verulega milli ára.
Hann segir mjög jákvætt
hvernig tekist hafi að afla
markaða fyrir frosna grá-
sleppu í stað þess að henni
sé hent í sjóinn eins og gert
hefur verið í áratugi. „Þetta er
enn eitt dæmið um hugs-
unina sem ég talaði um áðan,
hvernig við erum stöðugt að
reyna að búa til meiri verð-
mæti. Og ég trúi því að eig-
um fullt af möguleikum enn
til að nýta sjávarauðlindina
betur. Við verðum að fara að
sjá fleiri ný skip og betri
koma inn í flotann, skip sem
byggð eru út frá því sem best
er í dag og tækifærum í fram-
tíðinni.“
Hugsa verður lengur en til
morgundagsins
Gestur þarf ekki lengi að
hugsa svarið við þeirri spurn-
ingu hvert sé að hans mati
stærsta hagsmunamál hans,
smábátasjómanna og sjávarút-
vegsins í heild.
„Stærsta hagsmunamálið er
að festa kvótakerfið í sessi og
fá frið. Skapa öryggi í kring-
um greinina, hætta þessum
eilífa hringlandahætti og sjá
til þess að greinin fái að þró-
ast á eðlilegum viðskipta-
grunni. Nóg var vitleysan sem
við þurftum að ganga í gegn-
um í bönkunum en það tók
steininn úr þegar við bættist
heimatilbúna óvissan, sköpuð
af stjórnmálamönnum, um
hvað við taki á morgun. Ég
fæ skatta með þreföldun
veiðigjalda en ég fæ enga
vissu fyrir því að nú þegar
stefnir í aukinn kvóta skili sér
til baka hluti skerðinga á
þorskkvótanum undanfarin
ár. Þetta er eitt dæmið. En
þetta veldur því líka að á
meðan heldur maður að sér
höndum, gerir allt í lágmarki
í viðhaldi og endurnýjun á
veiðibúnaðinum.
Ég vil sjá greinina byggja á
eðlilegum viðskiptagrunni.
Við verðum að geta skipst á
aflaheimildum milli kerfa og
haft viðskipti okkar í milli
með heimildir til að nýta auð-
linda sem best, sækja fiskinn
með sem hagkvæmustum
hætti. Það hefur ekkert með
brask að gera. Það er áróður.
Mín ósk er sú að óstöðug-
leika síðustu ára ljúki sem
fyrst og hægt verði að horfa
fram á veginn – ekki bara til
morgundagsins.“
„Ég var ekkert spurður að því þegar þessi seðill birtist hvort útgerðin hjá mér væri í tapi eða hagnaði.
Greiðsluseðillinn kom bara, burtséð frá öllum svokölluðum umframhagnaði. Í mínu fyrirtæki er slíkur hagn-
aður ekki fyrir hendi og þar af leiðandi er ekki verið að taka einhvern hluta af hagnaði heldur einfaldlega
skattleggja. Það á bara að tala um hlutina eins og þeir eru.“