Ægir - 01.01.2012, Síða 8

8
F R É T T I R
Japanir eru fiskveiðiþjóð eins
og við Íslendingar og lengi vel
trónuðu þeir efstir á heims-
listanum yfir fiskneyslu á
hvern íbúa. Á síðustu 50 árum
hafa lífshættir breyst með
vaxandi áherslu á framleiðslu-
drifna iðnaðarframleiðslu á
kostnað sjávarútvegs og land-
búnaðar. Samtímis hafa
margháttuð áhrif vestrænnar
menningar höggvið skörð í
hefðbundið neyslymynstur
Japana. Þetta eru megin-
ástæður þess að fiskneysla
þeirra hefur dregist verulega
saman. Í augum flestra Ís-
lendinga er land hinnar rís-
andi sólar táknmynd fram-
leiðni, hátækni, skipulags,
vinnusemi og aga. Þannig er
það líka á flestum sviðum
þjóðlífsins þar eystra. En þeg-
ar kemur að sjávarútvegi lýtur
hann allt öðrum lögmálum.
Ayumo Katano, fram-
kvæmdastjóri uppsjávardeild-
ar hjá Maruha Nichiro Sea-
foods í Tókýó, segir sjávarút-
veg í Japan fastan í viðjum
fortíðar; óskilvirkan, óarðbær-
an, ósamkeppnisfæran og
óabyrgan þegar kemur að
veiðum og stjórn auðlinda
hafsins. Hann var á ferð hér-
lendis nýverið og telur að
landar hans gætu margt af Ís-
lendingum lært þegar kemur
að fiskveiðistjórn. Katano
vinnur nú að gerð bókar um
ábyrga stjórnun fiskveiða og
horfir mjög til ríkja eins og Ís-
lands þegar kemur að góðum
fordæmum. Hann óttast hins
vegar að japönsk stjórnvöld
muni ekki breyta afstöðu
sinni til sjávarútvegs. Hann
njóti að þeirra mati algjörrar
sérstöðu á allan hátt.
Gríðarlegt tjón í flóðum
Hörmungar í kjölfar jarð-
skjálftans, sem varð í mars sl.
og leiddi af sér miklar flóð-
bylgjur og gríðarlega eyði-
leggingu, hafa ekki bætt úr
skák. Helstu sjávarútvegs-
byggðir Japan urðu sérstak-
lega illa úti. Um 6.000 fiski-
skip eyðilögðust eða löskuð-
ust og um 1.100 fiskvinnslur.
Land hefur sigið í kjölfar
hamfaranna þannig að ofan á
uppbyggingarstarfið bætast
vandamál vegna ágangs sjáv-
ar. Katano segir ljóst að lang-
an tíma taki að byggja starf-
semina upp að nýju.
Um 70 ára skeið var Japan
mesta fiskveiðiþjóð heims.
Svo er ekki lengur þótt um-
svifin séu mikil. Afli japanska
fiskiskipaflotans hefur dregist
stórkostlega saman á síðasta
aldarfjórðungi. Heildarveiðin
var tæplega 13 milljónir
tonna árið 1984 en var komin
niður í 5,4 milljónir tonna ár-
ið 2009. Þrátt fyrir minnkandi
fiskneyslu – þvert á þá þróun
sem á sér stað víða um heim
– nægir aflinn ekki til að
svara eftirspurn innanlands.
Japanir flytja því inn um 2,5
milljónr tonna af fiski, m.a. í
talsverðum mæli héðan frá Ís-
landi.
Þrátt fyrir þessa staðreynd
eru ekki nein teikn á lofti um
að stjórnvöld í Japan hyggist
grípa í taumana. Japanskir
sjómenn eru um 200.000 tals-
ins og um helmingur þeirra
er 60 ára eða eldri. Nýliðun
er mjög lítil í japönskum sjáv-
arútvegi. Afkoma er léleg og
framtíðarhorfur óljósar. Laun
sjómanna eru aðeins um
helmingur meðallauna í Jap-
an, jafnvel þótt þeir taki sér
varla frídag allan ársins hring.
Katano segir að enginn sjó-
maður sleppi róðri af ótta við
að einhver annar veiði þann
fisk sem kann að finnast.
Þetta ástand sé bein afleiðing
af því fyrirkomulagi sem sjáv-
arútvegurinn búi við.
Samtök sjómanna íhaldssöm
Það kann að hljóma undar-
lega að samtök sjómanna í
Japan hafi ekki þrýst á stjórn-
völd um breytingar á fyrir-
komulagi fiskveiðistjórnar.
Katano segir skýringu vera á
Á japönskum fiskmarkaði.
Ayomo Katano hjá Maruha Nichiro Seafoods í Japan telur landa
sína geta margt lært af íslenskri fiskveiðistjórn:
Japanskur sjávarútvegur
fastur í viðjum fortíðar