Tímarit Máls og menningar - 01.03.1978, Blaðsíða 18

Tímarit Máls og menningar
En væri þetta með öllu hættulaust? spyr kannski einhver. Gæti ekki fámenn
en virk þröngsýnisklíka náð undirtökunum í félaginu og dregið það niður á
plan eintrjáningsháttar og jafnvel lágkúru?
Ekkert er óhugsandi. Líklegt finnst mér þetta þó ekki. Til þess held ég að
hugsanlegir virkir félagar séu nógu margir og félagslega þroskaðir.
En gæti þetta ekki boðið heim allrahanda innri togstreitu sem síðan drægi
kraft úr starfseminni? heldur okkar íhaldssami efasemdarmaður áfram.
Vissulega. En núverandi skipulag tryggir okkur ekki heldur gegn slíku eins og
dæmin sanna. Nýja fyrirkomulagið ætti þó að geta tryggt að togstreitan yrði
pólitísk fremur en persónuleg.
En það yrði barist?
Það ætla ég að vona. Þar sem ekki er nein barátta, þar er heldur ekkert líf.
Ekki einu sinni einföldustu borgarar taka mark á þeirri lygi sem morgunblöð
heimsins bera á borð fyrir fjöldann, að öll barátta sé af hinu illa.
En yrði það nema ungt fólk sem treysti sér til að taka þátt í þessu?
Það er fídusinn. Að ekki komi aðrir en unglingar á öllum aldri. Við siglum
hraðar þegar engin lík eru í lestinni.
En yrði þessi hópur nokkuð stærri en núverandi félagsráð?
Kannski ekki. En þrjátíu og fimm lifandi sálir eru margfalt kröftugri en
jafnmargar sálir hálfdauðar.
Jæja, segir hann og lítur undan af því hann vill alls ekki láta mig sjá að
ég hafi brotið ofurlítið skarð í svíðandi hræðslu hans við allar breytingar; þegir
um srund; svo neglir hann snögglega í mig hvössum augunum og segir:
Heyrðu? Af hverju ertu ekki fyrr búinn að opinbera skoðanir þínar á Máli og
menningu, þú sem ert ævinlega og allsstaðar þenjandi á þér kjaftinn?
Ég var hræddur, segi ég.
Hræddur? segir hann og brosir karlmennskubrosi yfir því að ég skuli vera
þessi skræfa.
Já, ég var meiraðsegja skítpikkandi hræddur. Allan þennan tíma sem áður-
nefndar flokkskempur gengu í lið við afleitan fjárhag félagsins og gerðu Mál
og menningu að þesskonar hættusvæði sem kallar á sprengingu ef stigið er
einu skrefi lengra en hernaðarástandið leyfir, þá óttaðist ég að ósvífni mín
gæti orðið til þess að koma Máli og menningu yfir í eilífðina.
Hvaða ósvífni?
Skoðanir sérvitringanna eru ævinlega ósvífnar í augum samvitringanna (eða
komformistanna öðru nafni).
Svona, svona, engar alhæfingar, segir hann og er andartak mjög frjálslyndur
á svipinn eins og hann vilji láta mig vita að hann sé nú enginn samvitringur,
í það minnsta ekki af krónísku gerðinni; en svo — já, hvað svo? — svo segir
hann, og nú eru allar efasemdir runnar af honum, andlit hans er þvert á móti
8