Tímarit Máls og menningar - 01.03.1978, Blaðsíða 114

Tímarit Máls og menningar
hætti er þvinguð fram kapítalísk þróun
— án hefðbundinna burgeisa — og þar
með skapaðar aðstæður til að gera sósí-
alíska byltingu síðar. Sú bylting er
einnig óumflýjanleg, vegna þess að við
framangreint þróunarferli verður einnig
til ný yfirráðastétt, sem leitast við að
gera þær félagslegu aðstæður eilífar, sem
tryggja henni forréttindi og hún sjálf
hefur skapað.
Þar sem Rússland er fyrirmyndar-
dæmi um þessa samfélagslegu umsköp-
un, er hægt að staðhæfa með fullri
vissu, að fræðikenning Leníns um að
ríkið byggi upp sósíalismann, hvíli á
þeirri hughyggjufirru, að hinn hrein-
ræktaði vilji tii að framkvæma byltingu
og sósíaiisma nægi til að ryðja úr vegi
sögunnar öllum þeim öflum sem vinna
gegn honum. Lenín náði einungis sama
marki og þau lönd, sem orðið hafa á
eftir í þróun auðskipulagsins, ná við
sömu skilyrði. Þetta þarf ekki nauðsyn-
iega að færa í dulbúning marxískrar
hugmyndafræði. Sama þróunarferli og
Rússland gekk í gegnum endurtók sig
eftir síðari heimsstyrjöld í þjóðfrelsis-
stríðum í Asíu og Afríku, stundum án
marxískrar fræðikenningar og stundum
með henni. í mörgum þessara tilvika
gat herinn komið í stað bolsévikaflokks-
ins og leyst hlutverk hans af hendi.
Hinar þjóðlegu byltingarhreyfingar
þriðja heimsins eru ekki merki um það
að stund sósíalískra byltinga á heims-
mælikvarða sé að renna upp. Þær eru
miklu fremur tilraun til að framkvæma
nauðsynlega auðmögnun í eigin landi,
en forsenda hennar er barátta gegn
gömlu heimsvaidastefnunni. I sama mæli
og iöndum þjóðlegu byltinganna hefur
tekist að leysa sig undan arðráninu, hafa
erfiðleikarnir á heimaslóðum heims-
valdasinna vaxið og stuðlað að upplausn
auðskipulagsins. Sem tákn um hrun
auðskipulagsins eru þessar hreyfingar
fagnaðarefni frá sjónarhóli verkalýðs-
stéttarinnar. Það breytir hins vegar engu
um þá staðreynd að markmið öreiga-
byltingarinnar og markmið þessarar
þjóðlegu sjálfstæðisbaráttu er ekki hægt
að sameina undir einn hatt. Á þeim
tímum þegar þau lönd, sem segjast
byggja á lenínískum kenningum, standa
eins og andskotar hvert gegn öðru,
ófrægja og vilja jafnvel hvert annað
feigt, þegar þjóðlegir og ríkiskapítalísk-
ir hagsmunir þeirra birtast sem heims-
valdasinnaðir — eins og allir þjóðlegir
hagsmunir hljóta að gera — þá er ekki
lengur hægt að tala um samsömun þjóð-
legrar byltingarhreyfingar og verkalýðs-
hreyfingarinnar.
Það væri auðvitað indælt ef hægt
væri að sameina allar and-kapítalískar
og and-heimsvaldasinnaðar hreyfingar í
eina fylkingu gegn hinu heimsvalda-
sinnaða auðvaldi, sömuleiðis ef þær
gætu lotið sameinaðri byltingarforystu.
En slíkt getur aðeins verið til sem hug-
mynd, þar eð efnislegar og félagslegar
aðstæður í einstökum iöndum eru svo
ólíkar, að það útilokar þess háttar bylt-
ingarsinnaða einingarfylkingu. Þjóðleg-
ar byltingarhreyfingar geta ekki leitt til
sósíalisma, og eina byltingin sem vest-
rænn verkalýður getur framkvæmt er
sósíalísk bylting. Fræðikenning og starf
lenínismans á sér hins vegar sögulegan
samastað á undan sósíalískri byltingu,
þeirri byltingu sem enn á eftir að þróa
eigin fræði og athafnir. Ef lenínistarnir
þreytast ekki á að þylja hina almennu
og útþvældu setningu að „án byltingar-
sinnaðrar fræðikenningar verður engin
byltingarsinnuð hreyfing", rétt eins og
væri þetta bænin þeirra, er reyndar hægt
að vera þeim sammála, en þó er nauð-
100