Tímarit Máls og menningar - 01.03.1978, Blaðsíða 50

Tímarit Máls og menningar
tekist að búa til sölubækur með skrumauglýsingum og öðrum aðferðum
hefur útgefendum þó oftlega brugðist bogalistin. Bókin sem átti að slá í
gegn hreyfist varla meðan bókin sem gefin var út upp á grín eða til að
hughreysta höfundinn slær öll met. Það er ekki einu sinni víst að bók um
kynvilltan fjársvikara í trúnaðarstöðu, sem stingi sér niður um skorstein
á nýársnótt á æsilegum flótta undan CIA, KGB og rannsóknarlögreglunni
og hasshundinum yrði metsölubók.
En hér var ekki ætlunin að útlista kaupsýsluiögmál á bókamarkaði og
þaðan af síður að upphefja harmagrát út af vonsku og menningarleysi
kapítalismans, þótt það séu ævinlega holl íhugunarefni, ekki síst lesendum
bókmenntatímarita. Miklu fremur var ætlunin að ræða lítið eitt um stétta-
skiftingu bókmenntanna og minnast á fínar bókmenntir og ófínar.
Þrátt fyrir allt jafnréttistal eru mönnum þær grillur býsna tiltækar að
ein starfsgrein sé fínni en önnur, samanber: háskólaprófessor og barna-
kennari, heildsali og húsfreyja, læknir og leigubíIstjóri, lögfræðingur og
lögregluþjónn. Þessi viðhorf eiga sér skýringar í mynstri þess þjóðfélags
sem telur græðgi, eigingirni og ofbeldishneigð til höfuðdyggða, og eru að
sjálfsögðu viðurstyggð í augum sósjalista.
En margur sósjalistinn, sem fyrirlítur allt tal um að ein starfsgrein sé
fínni en önnur, gleypir hrátt það viðhorf að bókmenntagreinar séu mis-
munandi fínar: ljóðabækur séu fínni en ástarsögur, þráðlausar sögur fínni
en sögur með þræði, harmleikir fínni en gamanleikir og allar bækur fínni
en barnabækur, nema ef vera skyldi kerlingabækur og miðla- og huldu-
læknarit.
Afhverju í ósköpunum er verið að draga bækur og þar með lesendur
þeirra í fínan dilk og ófínanPAfhverju er alltaf verið að segja fólki til
helvítis? Er það ekki nóg að fámennur hópur hirði arðinn af striti allrar
alþýðu án þess að annar hópur enn fámennari geri sér það til dundurs að
þykjast öllu ráða yfir menningu þjóðarinnar með því fáránlega snobberíi,
sem er sundurliðun bókmennta í fínar greinar og ófínar?
Nú finnst sennilega mörgum tímabært að gerast ósammála og misskilja
þessi orð og rangtúlka þau, til dæmis með því að segja, að sá sem heldur
hér á penna sé þeirrar skoðunar, að allar bækur séu jafngóðar og jafn-
þarfar, eða með því að meina að skoðun greinarhöfundar sé sú, að vin-
sældir bóka séu hinn eini rétti mælikvarði á ágæti þeirra.
Sá misskilningur leiðréttist hér með.
Hitt er svo annað mál, að hér er verið að fullyrða að allar bókmennta-
38