Tímarit Máls og menningar - 01.11.1985, Qupperneq 12

Tímarit Máls og menningar
að árafjölda heldur og að aleflingu andans og athafnasemi sem talin hefur
verið til langlífis. í stað þess að miða byssuhlaupi að höfði sér í svartasta
skammdeginu lauk hann lífi sínu áttatíu og þriggja ára gamall í ágústmánuði
1832 með orðin „Meiri birtu“ á vör. Sú lífsstefna kemur einnig fram hjá
söguhetjum hans sem komu á eftir Werther, svo sem Wilhelm Meister og
Fást, þar sem tilfinningasemi og sjálfshyggja ráða ekki lengur ríkjum heldur
sjálfsögun og sjálfsafneitun, stöðug sókn og þroskaleit.
Eins og hér hefur þegar verið látið liggja að, er sagan af Werthers raunum
að mestu leyti byggð á eigin reynslu höfundar hennar, og það, hversu
stuttan tíma hann þurfti til að festa hana á blað, eða fjórar vikur í
febrúarmánuði 1774, má rekja til þess að hann hafði lagt efnið niður fyrir sér
í kyrrþey og gat raunar stuðst við dagbókarblöð frá ákveðnum tíma í lífi
sínu. Sá tími hófst í maímánuði árið 1772 eða tveim árum áður en bókin
kom út, er Göethe hélt sem nýbakaður lögfræðingur að ósk föður síns til
bæjarins Wetzlar við Lahnfljótið í því skyni að fullnuma sig í fræðunum og
öðlast starfsreynslu. Wetzlar var um þær mundir aðsetur einskonar yfir-
réttar eða „Reichskammergericht". En svo er að sjá sem Goethe hafi þá
þegar verið búinn að fá sig fullsaddan af lagarefjum og verið staðráðinn að
nota tímann til annars betra, hann var fremur fátíður gestur í réttinum, undi
þeim mun meir við gönguferðir um nágrennið, rómað fyrir náttúrufegurð, í
skáldlegum hugleiðingum og hafði þá einatt meðferðis verk þeirra Hómers
og Pindars og sökkti sér niður í þau.
Þetta friðsæla líf tók skyndilegan enda, þegar Goethe að kvöldi níunda
dags júnímánaðar álpaðist á dansleik sem haldinn var í nágrenni Wetzlar,
þar sem heitir Volpertshausen, og komst þar í kynni við unga stúlku, litfríða
og ljóshærða, sem hét Charlotte Buff, og bauð henni upp í dans, eins og lög
gera ráð fyrir. Ekki er að orðlengja það, að hinn tilfinninganæmi maður,
sem þá hafði nýlega rift trúlofun sinni við aðra stúlku, Friederike Brion,
varð dauðástfanginn þetta kvöld, og ekki dró það úr ástinni, þegar hann
frétti, að Charlotte væri harðtrúlofuð sendiráðsritara nokkrum sem hét
Johann Christian Kestner og var þar einnig staddur þetta kvöld. I stað þess
að draga sig í hlé hélt Goethe áfram að gera sér títt um Lottu, og upp úr
þessu myndaðist og hélst um tíma kynlegur þríhyrningur, þar sem Kestner
lét sér furðu vel lynda, að þessi meðbiðill væri á stjái kringum konuefni sitt
og lætur í bréfi í ljós aðdáun sína á framkomu hennar og hæfileika til að
halda hinum ástfangna manni í hæfilegri fjarlægð án þess beinlínis að styggja
hann. Goethe hins vegar virti Kestner og reyndi að halda tilfinningum
sínum í skefjum, þótt hann hafi hlotið að gera sér grillur um að Lotta
tilheyrði honum fremur en Kestner. Gekk svo um hríð, en þar kom þó að
lokum að Goethe sá sitt óvænna og hvarf brott fyrirvaralaust 11. september
410