Tímarit Máls og menningar - 01.11.1985, Blaðsíða 126

Tímarit Máls og menningar
við að brjóta íslenskum sagnaskáldskap
nýjar leiðir. Slíka höfunda er gott að
eiga.
Páll Valsson
GRUNNUR UNDIR
ATVINNUSÖGU KVENNA
Anna Sigurðardóttir: Vinna kvenna á
Islandi í 1100 ár. Rv. Kvennasögusafn
íslands, 1985. 482 s. (Úr veröld kvenna
II.)
Arið 1981 skrifaði ég í Sögu ritfregn
um fyrsta bindið af íslenskum sjávar-
háttum Lúðvíks Kristjánssonar. í lok
hennar óskaði ég þess að við fengjum
meira af safnritum um þá þætti þjóðar-
sögunnar sem gerast ekki í stofnunum
og skila því ekki af sjálfum sér skipu-
legum heimildasöfnum, meðal annars
um kvennasögu. Mér datt víst ekki í hug
að Anna Sigurðardóttir væri komin
svona nærri því að uppfylla ósk mína.
En hér er það komið, heimildasafnið
sem þarf til þess að hægt sé að skrifa
skipuleg yfirlitsrit um atvinnusögu ís-
lenskra kvenna og taka vinnuframlag
kvenna með í ritum um almenna at-
vinnu- og alþýðusögu. Enginn getur
lengur notað heimildaskort sem afsökun
fyrir því að sleppa hlut kvenna í þess
konar riti.
I formála lýsir höfundur riti sínu svo,
með orðum að nokkru frá Guðmundi
Finnbogasyni, að hún hafi „leitast við að
draga fram sannar myndir úr
mannlífinu, einkum daglegu lífi ís-
lenskra kvenna . . (14). í>að er rétt
lýsing. Bókin er sett saman af svipmynd-
um úr heimildum sem vísað er skil-
524
merkilega til, svo að notendur eiga
greiða leið að frumheimildunum, ef þeir
kæra sig um. Úrvinnsla efnisins er hins
vegar í lágmarki. Bókin er ekki sagn-
fræðileg rannsókn og gerir ekki minnstu
tilraun til að þykjast vera það. „Það hefir
aldrei hvarflað að mér að huga þyrfti að
„vísindalegum“ niðurstöðum um það
efni. . .“ segir um viðfangsefni bókar-
innar í formála (15). Eftir sem áður bíð-
ur það sagnfræðinga og annarra fræði-
manna að leita skipulega svara við mörg-
um spurningum sem koma upp í hugann
við lestur bókarinnar: Hvaða reglur
réðu verkaskiptingu karla og kvenna í
gamla sveitasamfélaginu? Hvernig stóð á
því að launamunur kynjanna olli ekki
meiri eftirspurn eftir vinnukonum sem
jafnaði muninn? Svona mætti telja
áfram, en Anna hefur stigið fyrsta skref-
ið að fjölmörgum forvitnilegum rann-
sóknum með heimildasöfnun sinni.
Ekki svo að skilja að hún hafi safnað
öllu sem með þurfi, kvennaatvinnusögu-
fræðingar framtíðarinnar geti komist af
með að róta í heimildaforða hennar.
Slíkt heildarsafn er óhugsandi í reynd,
og Anna hefur skilið heila afrétti heim-
ilda eftir óleitaða. Þannig hefur hún lítt
eða ekki notað óprentaðar heimildir,
aðrar en þær sem eru í Kvennasögusafni.
En hún hefur dregið saman ótrúlega
margvíslegt efni úr ótrúlega mörgum
stöðum sem engum mundi detta í hug að
leita að kvennasögu í. Slík verk vinna
atvinnusagnfræðingar, háskólastúdentar
eða háskólakennarar, mjög sjaldan, því
að þau verða ekki unnin nema maður
sinni þeim af áhuga og elju drjúgan part
úr mannsævi.
Eg get ekki stillt mig um að tína til
nokkur stök dæmi um fróðleg og litrík
efnisatriði sem Anna hefur dregið saman
í bók sína:
v