Fréttablaðið - 22.08.2015, Blaðsíða 32

Síðustu daga hefur afrek maraþonkonunnar verið rifjað upp í fjölmiðlum enda er hún stödd hér á landi til að ræsa hlaupara í Reykjavíkurmaraþoninu í dag. Það eru 48 ár síðan
hún skráði sig í Bostonmaraþonið
og hljóp það til enda en samkvæmt
reglum var hlaupið eingöngu fyrir
karla. Stjórnandi reyndi að rífa skrán-
ingarnúmerið af baki hennar á meðan
hún var á hlaupum og þátttaka hennar
í hlaupinu vakti mikil viðbrögð, til að
mynda sagði yfirmaður íþróttasam-
bandsins að hann myndi rassskella
hana ef hún væri dóttir hans. En vegna
umræðunnar var reglunum breytt
fimm árum síðar og konum leyft að
taka þátt í hlaupinu.
Baráttu Kathrine var þó hvergi
nærri lokið. Hún hefur í raun starfað
við það alla tíð að fá konur til að
hlaupa, fá stjórnendur íþróttasam-
banda til að halda maraþon fyrir
konur og á níunda áratugnum var
kvennamaraþon loksins samþykkt
sem ólympíugrein, sem er ekki síst
góðu starfi Kathrine að þakka. En af
hverju er svona mikilvægt að fá konur
til að hlaupa?
„Hlaup eru mikilvægur liður í jafn-
Að hlaupa
í sig kjark
Kathrine Switzer ætlar að hlaupa Bostonmaraþonið eftir tvö ár en þá verða fimmtíu ár liðin frá því að hún hljóp fyrst. Þá verður hún sjötug. Fréttablaðið/Ernir
Kathrine í Bostonmaraþoninu árið 1967. Þegar það komst upp að kona væri á hlaupabrautinni tóku
stjórnendur til sinna ráða. Hér er reynt að rífa af henni númerið en Kathrine hljóp áfram. Hún hugsaði
með sér að ef hún gæfist upp fengju konur aldrei að hlaupa maraþon. Það fyllti hana krafti.
Þegar konur gera eitt-
hvað valdeflandi fá
Þær styrk, hugrekki
og aukna trú á sjálfar
sig. Það hjálpar Þeim
að taka næsta skref
áfram í lífinu.
samkvæmt
skilningi
Þess sem
hótaði
að rass-
skella mig
á sínum
tíma Þá er
ég örugg-
lega enn
Þá óÞekk.
Kathrine Switzer hljóp fyrst kvenna í Boston-
maraþoninu fyrir 48 árum. Hún hefur helgað líf
sitt baráttunni fyrir því að konur fái að hlaupa.
Hún segir baráttuna ekki snúast um hreyfing-
una heldur valdeflingu kvenna.
Erla Björg
Gunnarsdóttir
erlabjorg@frettabladid.is
réttisbaráttunni sem lýkur aldrei. Í
raun snýst þetta ekki um hlaupin sjálf
heldur að breyta lífi kvenna. Hlaup
eru nefnilega svo valdeflandi. Og
þegar konur gera eitthvað valdeflandi
fá þær styrk, hugrekki og aukna trú á
sjálfar sig. Það hjálpar þeim að taka
næsta skref áfram í lífinu. Þannig að
mín vinna í gegnum tíðina hefur verið
að búa til tækifæri fyrir konur til þess
að hlaupa – í þeirri von að það veiti
þeim aukinn kraft í alls kyns annarri
baráttu.“
Allir jafnir í hlaupum
En af hverju hlaup frekar en einhver
önnur íþrótt?
„Í fyrsta lagi eru hlaup mjög ódýr
hreyfing. Þess vegna er auðvelt og
aðgengilegt að byrja að hlaupa. Allir
geta hlaupið sem hafa líkamlega getu
til þess. Í öðru lagi skiptir félagslegur
og efnahagslegur bakgrunnur engu
máli þegar það kemur að hlaupum.
Þegar ég byrjaði að hlaupa, milli-
stéttarháskólastúlkan, þá hljóp ég
með bréfberanum og píparanum.
Það var enginn munur á okkur. Öðru
máli gegnir um til dæmis golf, skíði
og tennis. Þar þarf pening, flutning,
búnað og þjálfun til að verða mjög
góður. Í þriðja lagi eru það áhrifin
sem hlaupin hafa á mann. Endorf-
ínið flæðir um líkamann og taktur
hreyfingarinnar verður að einhvers
konar hugleiðslu. Þegar maður klár-
ar hlaup fær maður á tilfinninguna
að maður geti allt og ekkert stoppi
mann. Maður getur litið til baka og
séð árangurinn svo skýrt, leiðina sem
maður hljóp, tíu kílómetrana eða
hringinn í kringum hverfið. Þá líður
manni eins og sigurvegara.“
Legið dettur ekki úr konum
Kathrine hefur ekki svörin á reiðum
höndum þegar blaðamaður spyr af
hverju í ósköpunum það hafi verið
svona mikil mótstaða gegn hlaupum
kvenna. „Er það ekki skrýtið?“ spyr
hún og segist eingöngu geta getið sér
til um ástæðurnar. „Ég held að það sé
vegna þess að þetta hafði alltaf verið
veldi karlanna. Að hlaupa, að svitna
og púla. Að gera eitthvað erfitt – því
að maraþonhlaup er langt frá því að
vera auðvelt. Einnig held ég að það
hafi átt að passa konurnar, að þær
myndu ekki meiða sig því þær áttu
að vera svo viðkvæmar og brothættar.
Karlarnir vildu stjórna og vernda. Ein-
hverjir héldu því fram að legið myndi
detta úr þeim,“ bætir hún við hlæjandi.
Hjálpum systrum okkar
Í dag er öldin önnur. Hlaupasaga
kvenna er í raun orðin ansi löng og
góð á eingöngu fimmtíu árum. En þarf
að berjast meira? Eru ekki allar konur
hlaupandi úti um allar trissur?
„Jú, hér á Íslandi, þar sem jafnréttið
var nú næstum því fundið upp,“ segir
Kathrine brosandi. „En mig langar
samt að segja við íslenskar konur að
þær geta náð miklu meiri árangri en
þær halda og biðja þær um að halda
áfram veginn. Svo vil ég líka segja þeim
að þær eiga fullt af systrum úti um allan
heim sem þurfa á hjálp þeirra að halda.
Við eigum mikla vinnu fyrir höndum á
alþjóðavettvangi, í Mið-Austurlöndum
og Afríku til dæmis. Þar er minn fókus
þessa dagana.“
Kathrine hefur stofnað sjóð sem ber
nafnið 261 Óttalaus en Kathrine var með
númerið 261 í fyrsta maraþonhlaupinu.
„Sjóðurinn hefur það markmið að efla
konur frá þessum svæðum í gegnum
hlaup. Þetta eru konur sem fá enga
menntun og mega varla fara út úr húsi.
Ef þær fá að hlaupa og við náum að efla
þær með því þá geta þær kannski breytt
innviðum lífs síns. Styrkt stöðu sínu.“
Kathrine hefur verið í Kenía og séð
áhrifin af hlaupum þar. „Í Kenía eru
konur annars eða þriðja flokks borgarar
með gífurlega lítil réttindi. Þær eignast
mörg börn, deyja oft ungar og vinna
hörðum höndum allt sitt líf án þess að
fá viðurkenningu fyrir það. Svo byrjuðu
konur að hlaupa í Kenía og þær urðu
mjög góðar. Þær fóru að vinna peninga-
verðlaun, koma með peningana inn í
landið og byggja upp skóla og heilsu-
gæslustöðvar. Hinar konurnar litu til
þeirra og hugsuðu: „Vá, þetta gerði hún
með því að setja annan fótinn fram
fyrir hinn.“ Þannig fengu þær virðingu
og viðurkenningu og um leið bættu
þær samfélagið – stundum geta mjög
einfaldir hlutir breytt heilu samfélagi.“
Er ennþá „óþekk“
Kathrine þurfti mikinn kjark til að
klára Bostonmaraþonið fyrir tæpum
fimmtíu árum þegar reynt var stöðva
þátttöku hennar. Enn í dag þarf hún að
herða upp hugann í verkefnum sínum
og blaðamaður spyr hana hvort enn
sé verið að hóta því að rassskella hana.
Kathrine hlær dátt. „Tja, samkvæmt
skilningi þess sem hótaði að rassskella
mig á sínum tíma þá er ég örugglega
enn þá óþekk,“ segir hún í gaman-
sömum tón. „Nei, án gríns þá myndu
örugglega margir frá þessum slóðum,
sem ég einbeiti mér að núna, segja að
ég væri mjög óþekk. Maðurinn minn er
búinn að biðja mig um að vera varkára
í þessum verkefnum mínum. En ég hef
verið í erfiðum aðstæðum áður og ætla
ekki að byrja að missa kjarkinn núna,
að nálgast sjötugt.“
2 2 . á g ú s t 2 0 1 5 L A U g A R D A g U R32 H e L g i n ∙ F R É t t A B L A ð i ð
2
1
-0
8
-2
0
1
5

2
2
:5
6
F
B
1
1
2
s
_
P
0
9
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
8
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
5
D
8
-E
1
7
C
1
5
D
8
-E
0
4
0
1
5
D
8
-D
F
0
4
1
5
D
8
-D
D
C
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
A

F
B
1
1
2
s
C
M
Y
K