Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.03.2006, Page 42

í sögukennslu til að ala ekki á fordómuin
hjá bömum gagnvart t.d. innflytjendum
(Jorgensen. 2001, bls. 257). Hvað sem því
líður þarf að fara einhvem milliveg þannig
að sagan hjálpi bömum að skilja fortíðina
en skýri ekki né samþykki nútíma óréttlæti.
Eru konur líka menn?
Eins og íram hefur komið sjáum við konur
næsturn einvörðungu sem þolendur í allri
umfjöllun urn þær - ef á annað borð er á
þær minnst. Eftirfarandi tilvitnun, tekin
úr umijöllun Skólavefsins um Sturlunga-
öld, sýnir glöggt stöðu þeirra:
Til konumiar vom strangar kröfur
gerðar um skírlífi og hjúskapar-
tiyggð, en karlmönnum var að
lögum heimilt að halda hjákonur
eða frillur, og virðist aldrei hafa
verið neitt til þess tekið. Oftast
var þaö einhver af ambáttunum
á heimilinu, eðaþá ambátt kc>pt
að beint í því skyni. Eins og
eðlilegt er, var húsfreyjum lítt
um hjákonur þessar gefið, og
samlyndið því eigi sem
ákjósanlegast, enda mun bóndinn
að jafnaði hafafengið frillu sinni
sérstakan bústað (Skólavefurinn,
2000b).
En hvaða konur, ef einhverjar, skyldu
le> nast í stórsögunni? Hvað höfðu þær
unnið sér til frægðar eða ófrægðar?
Hvemig er fjallað mn þær í kennslubókum
í íslandssögu?
Stundum hefur verið talað um að á
miðöldum hafi aðeins verið eitt kyn og
eitt höfuðeinkenni þess var hetjuskapur
og drenglvndi. Konur vom því stundum
sagðar ..drengir góðir". Þegarkonabregður
sér í þetta kynhlutverk, t.d. til að leita
hefiida, þykir ástæða til þess að minnast
á þaö, gjaman í lotningartón. Einnig em
ráðabmgg þessara kvenna athyglisverð
og helst má líkja þeim við guðfeður i
mafíumvndum. En það er nánast eins og
frásagnarmanni þyki þetta of gott til að
vera satt:
Kona Björns Þorleifssonar
hirðstjóra hét Olöf Loftsdóttir,
kölluð Olöf ríka. Sagnir em um
að hún hafi tekið fréttinni af
dauða Björns með orðunum:
.,Ekki skal gráta Bjöm bónda,
heldur safiia liði.“ Svo hafi hún
klætt sig í hringabrynju og
kvenmannsföt utan \ fir, farið að
Englendingum með lið manna og
látið drepa maiga þeirra. Ekki er
minnst á þetta í heimildum frá
15. öld, og kannski er það bara
þjóðsaga (Gunnar Karlsson,
1991, bls. 28).
í hinni eldri íslancfssögu Þórleifs
Bjamasonar er þó mun rneira gert úr hlut
Ólafar Loftsdóttur:
Lét hún síðan drepa Englendinga,
hvar sem hún náði til þeirra.
Einnig er sagt, að hún hafi látið
menn sína taka þrjár enskar
duggur með allri áhöfn og hafi
hún haft skipverja í böndum
heima á Skarði (Þórleifur
Bjamason, 1968, bls. 101).
Á sörnu nótum getum við skoðað
umfjöllun um Þórunni Jónsdóttir frá
Gmnd: