Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.03.2006, Blaðsíða 91

Roberta Gilchrist
(MeskelL 1999. bls. 171). Staðsetning
grafa innan eystri grafreitsins var einnig
ákvörðuð af aldri. Neðst í brekkunni voru
fóstur. fyrirburar og ungaböm jörðuð en
unglingar í henni miðri. Fullorðnir vom
jarðaðir efst í brekkunni (mynd 2)
(Meskell, 1999, bls. 163). Meskell telur
greinilegt að meðal Egypta eigi lífsferlið
frekar við en einstök stig vígslna. Hún
bendir á að hin ólíku þrep lífsins hafi
einkurn tengst fullorðnum karlmönnum,
á rneðan konur hafi tekið meiri þátt
félagslega og sem kv’nvemr í samfélaginu
strax á unga aldri. vegna færri breytinga
með hækkandi aldri en hjá karlmönnum
(Meskell, 2000, bls. 425). í evrópskum
samfélögum miðalda kemur lífshlaupið
hvað skýrast fram í sóknarkirkjugörðum
(Gilchrist, 1999, bls. 83-87). Straxátólftu
öld táknaði grunnform sóknarkirkja
krossfestan líkama Jesú Krists, auk þess
sem fyrirkomulag sérstakra helgisiða.
séreinkenna og ímvnda líktust líkamlegri
hreyfingu sem lá í gegnum öll n'mi
byggingarinnar líkt og vegur að kristnu
lífi (mynd 3). Andstætt dæminu frá
Eg\ptalandi. þá var virðmgannesta svæðið
í austri, áttinni að hinni helgu borg
Jerúsalem. Skímarfontar vom staðsettir í
vestari hluta kiikjuskipsins í þeim tilgangi
að gefa til kynna að skímin væri inngangur
að hinu kristna guðsríki og upphaf
lífshlaupsins, en þar vom grafir ungabama
jafnframt staðsettar. Auðskiljanlegur
útskurður á skímarfonti gaf til kynna
árstíðimar og verkefni hvers mánaðar, þar
sem ferli jarðyrkju var fléttað saman við
lífsferli manneskjunnar. Greina má
áhrifamesta myndmálið í bogadregnu lofti
kórs kirkjunnar, uppi yfir krossfestum
líkama á róðukrossi. Úrtáknmyndinni má
lesa um örlög og dómsdag sem hvom-
tveggja vom ákvörðuð af góðum og illum
sálum. auk aðgangs að himnaríki eða
helvíti (mynd 4). Staðsetning myndmálsins
undirstrikar ferli kristins lífs: leiðina frá
skím í vestari jaðri kirkjuskipsins til austurs
að hinum yfirgnæfandi róðukrossi og
loforði um framhaldslíf í hinu óþekkta
himnaríki í eystri jaðri kórsins. Upplifa
mátti þessi svæði með mismunandi hætti
eftir félagslegri stöðu, kyni og aldri, því
nálægð við háaltarið undir messu var
ákvörðuð eftir kyni og stöðu en greftmn
eftir aldri. Hin ólíku rými og hið sýnilega
myndmál sóknarkirkna gaf persónulegri
Mynd 2
Grunnteikning af eystri
grafreitnum í Deir el
Medina í Egyptalandi.
Númeraðar grafir
fullorðinna eru
auðkenndar með hring,
unglinga með
þríhyrningi og barna
með ferhyrningi. Sá
hluti garðsins sem lá
lægst var notaður til
greftrunar fyrirbura og
ungbarna (Meskell,
2000, bls. 430).
89