Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.03.2006, Page 69

mörg smáatriði á fatnaöi hulin undir
skikkjum, kyrtlum og höfuðbúnaði sem
náði niður á herðar. Smáatriði þessi koma
að litlu gagni þegar stuðst er nánast
eingöngu við mvndrænt efni sem vís-
bendingu um hvoru kyninu flíkurnar
tilheyra, vegna þess aö þau sjást ekki.
Ekki er heldur gert ráð fyrir frávikum í
gagnasafninu eða því að kynin hafi gengið
í samskonar fatnaði eða að hæð einstakl-
inga hafi getið verið sú sama burtséð frá
kyni.
Fatnaðurinn frá Heijólfsnesi er sem f\ rr
segir flíkur sem breytt hefur verið í
líkklæði. Hugmyndaffæðin sem liggur þar
að baki er ekki ljós og ekki hefúr verið
lögð áhersla á þetta atriði í fyrri
rannsóknum. Það hlýtur að teljast
einkennilegt aö ekki hafi verið fjallað um
klæðnaðinn sem slíkan. heldur gagnrýnis-
laust gert ráð fý rir að svona hafí fólk
klæðst í lifanda lífí. Fötin voru höfð til
sýnis á danska Þjóðminjasafhinu í mörg
ár og talin eitt besta dæmið um miöalda-
fatnað sem fúndist hefúr í Evrópu. Það er
líklegt að ákveðin túlkun felist í því að
sýna fatnaðinn sem líkklæði og aðrar
hugmyndir vakna um notkun hans.
Annað atriði sem lítið hefur verið
rannsakað er kynjadreifingin innan
kirkjugarðsins, byggð á fatnaði, eða
rannsóknir á þeim beinagrindum sem
varðveittust kvnntar betur eins og fyrr
hefúr verið minnst á. Greinilegt er að allt
kynjafræðilegt sjónarhorn vantar í
rannsóknir á fatnaðinum frá Herjólfsnesi.
Af þeim gagnagrunni sem safnaðist við
rannsóknina á Herjólfsnesi má ráða að
kynin hafí gegnt álíka hlutverkum innan
grænlenska miðaldasamfélagsins. Eittírvað
af flíkunum þaðan virðast vera nánast
nýjar og aðrar notaðar en þessir þættir
geta tengst stöðu einstaklinganna innan
þjóðfélagsins án þess að rannsóknir hafí
svarað þeirri spumingu. Ekki er heldur
ljóst hvort þetta tengist kyni eða hug-
myndum um kyngervi, því allar upp-
lýsingar um það vantar í fý rri rannsóknir.
Túlkanirnar sem gerðar hafa verið á
flíkunum em órökstuddar og byggja að
mestu á hugmyndum fræðimannsins. Við
þetta er Norlund að glíma eins og dæmið
um 10 ára drenginn sýnir og sú staðreynd
að nánast eins flíkur, líkt og dæmið um
kyrtíana sýnir, em taldar tílhe\xa sitt hvom
kvninu. Það sama má segja um þá
hugmvnd að konur hafí verið í síðari
kyrtlum en karlar og að þær hafí ekkert
haft á höfðinu nema klúta. Hér er
ósamræmi og villa í rannsóknunum sem
þarf að endurskoða.
Svörin við rannsóknarspumingunum
sem settar vom fram í b\rjun em að safiiið
frá Heijólfsnesi gefúr góða heildarmynd
af fatnaði fólks á miðöldum á Grænlandi
en ekki k\-njanna tveggja eða mismunandi
kyngerva þeirra. Af því að dæma er ekki
greinanlegur munur á stöðu kynjanna,
kvngervi. k> ni eða aldri, því konur, karlar
og böm virðast klædd á svipaðan hátt.
Spumingunni um mun á fatnaði k> njanna
hefur því ekki verið svarað enn þá á
fullnægjandi hátt. Þaö sama er hægt aö
segja um þá fullyrðingu að þetta sé gott
dæmi um flíkur frá Evrópu, því þær hljóta
að hafa verið aðlagaðar að grænlensku
umhverfi.
Gagnrýna má að nýrra leiða virðist ekki
hafa veriö leitað við úrvinnslu á fatnað-
inum sem grafínn var upp á Heijólfsnesi
fyrir rúmum 80 árum í nýrri rannsókn sem
fram fór árið 2004. Þá þegar lágu fyrir
aldurs- og kyngreiningar sem vel mátti
nota til þess að varpa ljósi á kyngervi