Morgunblaðið - 28.01.2015, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 28. JANÚAR 2015
SVIÐSLJÓS
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Undanfarin ár og áratugi hefur for-
eldrum ungbarna verið ráðlagt að
bíða með að gefa þeim fisk og egg
þar til þau eru orðin a.m.k. eins árs,
að öðrum kosti geti þau þróað með
sér fæðuofnæmi. Nú sýna nýjar
rannsóknir að
það geti valdið of-
næmi byrji börn
seint að borða
fasta fæðu og
ráðlagt er að þau
byrji að neyta
hennar fyrr, sam-
hliða brjósta-
mjólk. Algengt er
að íslensk börn
skorti járn og D-
vítamín, en vönt-
un á þessum efnum leiðir m.a. til
þreytu og slens. Þetta kom fram í er-
indi Michaels Clausens barnalæknis
á Læknadögum í síðustu viku.
„Upp úr 1980 sýndu rannsóknir að
ungbörn sem byrjuðu seint að borða
fasta fæðu fengu síður exem. Af því
var dregin sú ályktun að það væri
betra að bíða með matinn, því þá
fengju börnin ekki ofnæm-
issjúkdóma,“segir Michael. „Nú hef-
ur reynslan sýnt að þetta er ekki að
gera neitt gagn. Þessar rannsóknir
voru einfaldlega ekki nógu traustar.
Nýjustu rannsóknir sýna að það sé
skynsamlegra að gefa börnum al-
menna fæðu fyrr, á bilinu 4-6 mán-
aða, þ.e. leyfa þeim að smakka hann
þó að brjóstamjólkin sé auðvitað
mikilvægasta fæðan fyrir ungbörn
og ætti að vera aðaluppistaðan.“
Ekkert liggur á
Að sögn Michaels er algengasta
fæðuofnæmi hjá börnum yngri en
þriggja ára fyrir mjólk og eggjum.
Það geti dregið verulega úr líkunum
fyrir að fá ofnæmi fyrir þessum
fæðutegundum að gefa börnum
fasta og fjölbreytta fæðu þegar þau
eru ung. Liggur eitthvað á að gefa
ungbarni fasta fæðu? „Það sem
rannsóknirnar sýna er að þau mega
fá fasta fæðu, að það er þeim ekkert
hættulegt. En þau þurfa hana í
sjálfu sér ekki. Flest börn hér á Ís-
landi eru á brjósti og dafna vel þann-
ig. “
Lifnaðarhættir sökudólgar
Michael segir að þessar nýjustu
rannsóknir séu að sumu leyti aftur-
hvarf til fyrri tíma. „Við erum virki-
lega að fara aftur í tímann. Í gögnum
frá Landlækni frá 1934 er t.d. ráð-
lagt að gefa barni almennt fæði þeg-
ar það er tveggja mánaða. Þau
máttu borða eiginlega allt. En þá
voru börnin reyndar ekki jafn mikið
á brjósti og nú.“
Að sögn Michaels er tíðni fæðuof-
næmis hjá börnum svipuð hér og í
nágrannalöndunum, en hún hefur
aukist alls staðar. Hann segir nú-
tíma lifnaðarhætti vera talda helstu
sökudólgana. „Hreinlætiskenningin
er efst á baugi, við fáum minni bakt-
eríuflóru en æskilegt væri, en hún er
nauðsynleg til að stýra ónæmiskerf-
inu. Margt í okkar umhverfi er orðið
svolítið sterílt.“
Þegar Michael er spurður um
mataræði eldri barna segir hann að
fyrir fáeinum árum hafi nokkuð ver-
ið um að hann fengi til sín börn með
beinkröm vegna D-vítamínskorts.
Hann segist ekki hafa fengið slík til-
felli til sín í nokkur ár. „Ég fæ þó
talsvert af börnum á öllum aldri með
D-vítamínskort, ekki þó svo alvar-
legan að hann valdi beinkröm. En
skorturinn hjá þeim er nægilegur til
að valda m.a. þreytu og sleni.“
Foreldrar vel meðvitaðir
Annað efni sem Michael segir að
skorti hjá íslenskum börnum er járn.
„Skortur á því veldur sömuleiðis
þreytu og kraftleysi. Hann orsakast
aðallega af því börnin borða of lítið
af járnríkri fæðu eins og kjöti og
grænu grænmeti.“
Þessi skortur á járni og D-víta-
míni á fyrst og fremst við um stálpuð
börn, síður um þau yngri að sögn
Michaels, sem segir að íslensk ung-
börn fái að öllu jöfnu þá næringu
sem þau þurfi. „Foreldrar hugsa
miklu meira um þetta en þeir gerðu
áður,“ segir hann. Aðalatriðið er að
fólk sjái til þess að börnin borði góð-
an, fjölbreyttan og hollan mat og það
sem helst mætti betur fara er að
börnin fengju meiri fisk.“
Óhætt að gefa ungbörnum fisk
 Rannsóknir sýna að fisk- og eggjaneysla ungbarna veldur ekki ofnæmi eins og áður var talið
 Afturhvarf til fyrri tíma þegar „börn máttu borða allt“  Íslensk börn skortir D-vítamín og járn
Morgunblaðið/Kristinn
Að snæðingi Michael Clausen barnalæknir segir að leiðbeiningar um
mataræði ungbarna undanfarin ár hafi byggst á ótraustum rannsóknum.
Michael
Clausen
Öll strætóskýli verða reyklaus í framtíð-
inni ef átak Strætó þess efnis mun bera ár-
angur.
Farið var af stað með verkefnið vegna
ítrekaðra kvartana frá farþegum Strætó
um að verið væri að reykja inn í skýlunum,
öðrum farþegum til mikils ama.
Samkvæmt reglugerð eru tóbaksreyk-
ingar óheimilar á opinberum stöðum sem
almenningur hefur aðgang að.
Átakið er unnið í samstarfi við sveitar-
félögin sem eiga aðild að Strætó bs. ásamt
AFA JCDecaux Ísland ehf. sem einnig eiga
og reka strætóskýli á höfuðborgarsvæð-
inu. Í fréttatilkynningu frá Strætó er biðl-
að til farþega að sýna tillitssemi og reykja
ekki í skýlunum.
Strætóskýli verði reyklaus
Strætóskýli Með átakinu á að
banna reykingar í skýlunum.
Náttúrufræði-
stofnun hefur
undanfarin ár
staðið fyrir svo-
nefndum Hrafna-
þingum um ýmis
málefni. Það
fyrsta á þessu ári
verður í dag en
þá mun Jón Geir
Pétursson, skrif-
stofustjóri í um-
hverfis- og auðlindaráðuneytinu,
flytja erindi sem nefnist:
Heimsþing um friðlýst svæði.
Fundurinn hefst kl. 15.15 í húsa-
kynnum Náttúrufræðistofnunar að
Urriðaholtsstræti 6-8 í Garðabæ.
Hrafnaþing NÍ
um friðlýst svæði
Jón Geir
Pétursson
Opinn fræðslufundur verður í dag í
húsi Rauða krossins á Íslandi í
Efstaleiti 9, Reykjavík.
Lilja Ingvarsdóttir, iðjuþjálfi,
kynnir á fundinum meistaraverk-
efni sitt í lýðheilsufræðum, sem
nefnist: „Þetta er ekkert líf. Dag-
legt líf hælisleitenda, tækifæri,
þátttaka, heilsa og velsæld.“ Sam-
kvæmt upplýsingum frá Rauða
krossinum benda niðurstöður verk-
efnisins til þess að mikilvægt sé að
stytta málsmeðferðartíma hælis-
umsókna til að koma í veg fyrir
heilsuspillandi áhrif af völdum
langs biðtíma í óvissu.
Fundurinn hefst klukkan 8.30 og
stendur í um klukkustund.
Fjallar um daglegt
líf hælisleitenda
STUTT
Í leiðbeiningabæklingi um næringu
ungbarna, sem gefinn var út af
embætti landlæknis árið 2009 og
er á vefsíðu embættisins, segir að
gott sé að bíða með soðinn fisk og
egg þar til barnið sé 7-8 mánaða.
Spurður hvort ekki þurfi að kynna
víðar þessar niðurstöður nýjustu
rannsókna segir Michael að til-
gangurinn með erindinu á mál-
þinginu hafi verið að vekja athygli
á þeim, ekki síst hjá þeim sem
leggja línurnar eins og t.d. emb-
ætti landlæknis. „Ég veit að land-
læknisembættið er að vinna í
þessum málum, við komum með
okkar innlegg og í framhaldinu
kemur það með ráðleggingar,“
segir hann.
Hólmfríður Þorgeirsdóttir, verk-
efnisstjóri næringar hjá embætti
landlæknis, segir að til standi að
endurskoða ráðleggingar embætt-
isins um næringu ungbarna og þar
verði m.a. litið til þessara rann-
sókna.
Landlæknir endurskoðar
Í BÆKLINGI SEGIR AÐ BÍÐA EIGI MEÐ FISK OG EGG
bestalambid.isBeztu uppskriftirnar okkar
Enn einn dagur
í Paradís
Bez
t á fi
skinn