Morgunblaðið - 28.01.2015, Blaðsíða 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 28. JANÚAR 2015
Þá er það á hreinu,
það má gera grín að
múslimum. Og nú
hefur biskupinn lýst
því yfir að það megi
líka gera grín að
kristninni með henn-
ar stuðningi.
Guðfræðingur stíg-
ur svo fram á ritvöll-
inn og afsalar kirkj-
unni einkaeign sinni á
samstöðu, samhygð, samlíðan og
siðviti (sem nýflúinn biskup sló
eign kirkjunnar svo eftirminnilega
á ekki alls fyrir löngu). Í sömu
blaðagrein uppljóstrar guðfræðing-
urinn því að eini munurinn á
kristninni og íslam sé í raun tíma-
munur. Kristnir hafi verið alveg
jafnmiklir hefnda-, ofbeldis- og
ófriðarmenn og múslimar og ekki
síðri kvenréttindaböðlar. Gamla
testamentið og Kóraninn séu
svona álíka full af ofbeldi og við-
bjóði.
Þetta höfum við mörg reyndar
vitað lengi, en kemur skemmtilega
á óvart að guðfræðingur skuli við-
urkenna það opinberlega að eini
munurinn á trúarbrögðunum
tveimur sé sá að kristnir eru flest-
ir búnir að gefa skít í forneskju-
legu bábiljurnar og fljóta einhvern
veginn áfram eins og áhugalausar
gufur á meðan hinir hanga enn á
forneskjunni eins og hundar á roði.
Guðfræðingurinn gengur enn
lengra. Hann játar að nútímavæð-
ing Vesturlanda sé fyrst og fremst
að þakka þeim aðskilnaði trúar og
stjórnmála sem orðið hefur, ólíkt
því sem gerist í múslimalöndunum
þar sem glórulausar trúarsetn-
ingar verða illu heilli að stjórnar-
skrá.
Þetta vissu nú fleiri. Þeim mun
minni tengsl stjórnmála og trúar,
þeim mun betur gengur okkur að
lifa lífinu samkvæmt sam-
mannlegum gildum. Eru ekki flest-
ir sammála um að erkiklerkar eigi
alls ekki að stjórna
löggjöf og stjórnarfari
landa? Af hverju ættu
þá biskupar eitthvað
frekar að gera það?
Já, það er mikil gós-
entíð hjá okkur trú-
leysingjunum þessa
dagana. Augu Íslend-
inga eru að opnast
sem aldrei fyrr fyrir
þeirri staðreynd að
trúin er vondur fylgi-
nautur stjórnarfars og
ofsatrú enn verri.
Virðum rétt allra til að trúa því
sem þeir vilja, sama hversu vit-
laust það er, en minnumst þess að
stjórnarskráin er skýr þegar hún
bindur trúfrelsið þeim skilyrðum
að ekkert megi boða eða iðka sem
andstætt er lögum eða allsherja-
reglu. Takist okkur að framfylgja
því mun okkur vel vegna. Missum
við það úr höndunum, eins og
gerst hefur víða í löndunum í
kring um okkur, er ekki bjart
framundan.
Að lokum. Margt misgáfulegt
hefur Steingrímur J. látið út úr
sér af sinni lítt virku reiðistjórnun,
en það nýjasta keyrir þó um þver-
bak. Hann vill að Alþingi Íslend-
inga sendi þjóðinni skýr skilaboð
um að skoðanir sem ekki falla hon-
um í geð verði ekki liðnar. Honum
virðist lítt umhugað um málfrelsi
okkar hinna en ætlar svo vænt-
anlega að gaspra áfram að vild yfir
alþjóð. Hann þaggar ekki niður í
mér.
Ég er líka Kalli!
Eftir Árna
Árnason
Árni Árnason
» Þeim mun minni
tengsl stjórnmála og
trúar, þeim mun betur
gengur okkur að lifa líf-
inu samkvæmt sam-
mannlegum gildum.
Höfundur er vélstjóri.
Ég er Kalli
Dómstólarnir eru
vanhæfir. Það kann
að hljóma fáránlega
að halda slíku fram,
en skoðum það samt
aðeins nánar. Mörg
dæmi eru til þar sem
aðstoðarmenn dómara
í héraðsdómi koma
fram sem dómarar,
klæðast sem dómarar
og hafa fellt dóms-
úrskurði sem dómarar, þó þeir séu
í raun aðeins aðstoðarmenn. Vissu-
lega mega dómarar hafa aðstoð-
armenn en hvergi er hægt að sjá í
lögum að dómari megi vera fjar-
staddur, enda þá um staðgengil
dómara að ræða en ekki aðstoð-
armann. Slík vitleysa veikir tiltrú
á dómstóla og er dómstóllinn þá
ábyrgur vegna skaða sem verður
af þessum völdum enda á dómari
að stjórna þinghaldi í dómi og
sinna leiðbeiningarskyldu, sem er
ógerlegt ef dómari er ekki á staðn-
um. Einnig getur komið upp sú
staða í dómsal að málsaðili mæti
ekki þrátt fyrir lögmæta boðun og
mótaðili vilji að útivistardómur
gangi í málinu, en það er ekki
mögulegt nema dómari sé við-
staddur. Þess vegna er héraðs-
dómur ekki marktækur lengur,
enda segir í 2. gr. stjórnarskrár-
innar að dómendur fari með dóms-
valdið, en ekki aðstoðarmenn.
Æðsti dómstóll
Hæstiréttur er æðsti dómstóll
landsins en því miður eru dómarar
þar vanhæfir. Forseti Hæsta-
réttar, Markús Sigurbjörnsson,
hefur komið að fjölmörgum laga-
setningum, til dæmis samningu
laga um aðför, laga um fram-
kvæmdavald ríkis í héraði (sýslu-
menn) og laga um nauðungarsölur.
Benedikt Bogason er annar dóm-
ari sem hefur eins og Markús
hjálpað til við lagasetningar.
Margir dómarar Hæstaréttar hafa
þannig komið nálægt lagasetn-
ingum og sumir setið í réttar-
farsnefnd sem starfar á vegum
framkvæmdavaldsins. Í viðtali við
Morgunblaðið 30. október 2005
sagði Markús „nær allir dómarar
Hæstaréttar hafa komið að laga-
smíðum fyrr á sínum starfsferli,
áður en þeir voru skipaðir hæsta-
réttardómarar, og margir eftir að
þeir voru skipaðir. Ég hef ekki
skynjað að neinum þyki það
vandasamt í daglegum störfum
sínum að standa frammi fyrir því,“
sagði Markús. Skiljanlega finnst
Markúsi þægilegt að geta átt loka-
dóm um álitaefni sem tengjast eig-
in lagasmíð.
Í þessu kristallast
vanhæfni dómaranna,
sem sömdu meðal
annars „gölluð lög“
sem brjóta gegn rétt-
látri málsmeðferð.
Síðar hafa komið fram
mál vegna þessara (ó)
laga fyrir æðsta dóm-
stól landsins og þar
úrskurða þeir sem
sömdu „gölluðu lögin“.
Þetta getur ekki
talist eðlilegt.
Samkvæmt 70. gr.
stjórnarskrárinnar ber öllum rétt-
ur til að fá úrlausn um réttindi sín
og skyldur eða um ákæru á hend-
ur sér um refsiverða háttsemi með
réttlátri málsmeðferð innan hæfi-
legs tíma fyrir óháðum og óhlut-
drægum dómstóli. Slíkan dómstól
vantar sárlega!
Hér eru þrjú mál sem ég vil
taka sem dæmi.
Í fyrsta lagi er mál aldraðar
konu úr Garðabæ sem vann sitt
mál fyrir fjölskipuðum héraðs-
dómi, en tapaði því í Hæstarétti.
Dómsmál tapast og vinnast á víxl,
en það hvernig Hæstiréttur fór
með þetta mál er að mínu mati
hneyksli. Ef mál er vanreifað er
það sent heim í hérað að nýju en
um það var ekki að ræða í þessu
tilviki, og átti Hæstiréttur því að
dæma í málinu eins og það var
sett fram, en Hæstiréttur gerðist
hlutdrægur og kallaði eftir nýjum
gögnum og lét endurflytja málið.
Því er ekki annað að sjá en Hæsti-
réttur hafi brotið gegn rétti við-
komandi til að hljóta réttláta máls-
meðferð.
Í öðru lagi má nefna nýlegt mál
vegna yfirdráttar tékkareiknings
þar sem aldrei var gerður skrif-
legur samningur milli einstaklings
og banka. Það mál vann ein-
staklingurinn í Héraðsdómi
Reykjaness, og byggðist það á að-
alatriði málsins sem var að enginn
skriflegur samningur hafi verið
gerður milli aðila og því hefði
bankanum verið óheimilt að rukka
innheimtugjöld og vexti, Hæsti-
réttur sneri dómnum og dæmdi
bankanum í hag.
Þetta er vægast sagt undarlegur
dómur að mínu viti. Nú verður
væntanlega hægt að innheimta
stórar upphæðir án skriflegra
samninga, samkvæmt þessum
dómi. Það sem er hvað undarleg-
ast er að einn dómaranna er settur
dómari í Hæstarétti og er jafn-
framt meðeigendi einnar stærstu
lögmannsstofu landsins. Á sama
tíma vill svo til að samskonar máli
hefur verið áfrýjað til Hæsta-
réttar, en í því máli er lögmaður
bankans starfsmaður sömu lög-
fræðistofu!
Í þriðja lagi vil ég nefna eitt af
stóru málunum en það er vegna
verðtryggingar neytendalána. Það
mun örugglega fara fyrir Hæsta-
rétt, en í „fullkomnum heimi“ ætti
dómur að falla neytendum í hag á
báðum dómstigum. Því miður get-
ur þetta mál hinsvegar ekki unnist
fyrir Hæstarétti vegna dómaranna
sem þar sitja.
Vinnist það mál fyrir fjölskip-
uðum héraðsdómi verður því án
efa áfrýjað til Hæstaréttar. Þá er
ljóst að mikið af því fólki sem
missti heimili sín á nauðungarsölu
gæti eignast kröfur um skaðabæt-
urog krafist endurupptöku á mál-
um vegna ólöglegar verðtrygg-
ingar í lánasamningum sem
enduðu með nauðungarsölu án
undangengins dóms.
Eins og áður segir komu hæsta-
réttardómarar að setningu laga
um nauðungarsölur, laga um aðför,
laga um framkvæmdavald ríkis í
héraði. Öll eru þau gölluð, en bent
hefur verið á aðallega að lög um
nauðungarsölur brjóti gegn Mann-
réttindasáttmála Evrópu og þar
með stjórnarskránni þar sem eign-
ir eru teknar án dóms. Einungis
eru fáar vikur gefnar til endur-
upptöku máls og þá þarf gerð-
arþoli að koma fram sem sækj-
andi, en það er bæði erfitt og
kostnaðarsamt.
Mannréttindasáttmáli Evrópu
var reyndar lögfestur eftir að lög
um nauðungarsölur tóku gildi, en
þá hefði með réttu átt að endur-
skoða fullnustulöggjöfina. Það
hefði þá komið í hlut dómara sem
sátu þá í réttarfarsnefnd og sitja
nú Hæstarétti, enda hefur slík
endurskoðun aldrei farið fram.
Þeir dómarar sem skipa Hæsta-
rétt hafa beina hagsmuni af því að
þau mál sem tengjast ólögmæti
verðtryggðra neytendalána fari
ekki neytendum í hag, annars gæti
Hæstiréttur komið sér í klemmu.
Starfandi lögmenn og fræði-
menn á sviði lögfræði ættu að láta
meira í sér heyra um málefni og
störf dómstólanna, til að veita
þeim aðhald með uppbyggilegri
umræðu. Þess vegna þurfa þeir að
þora að tjá sínar skoðanir op-
inberlega og skora ég á þá að gera
það. Betra er að við lögum þessi
mál sjálf heldur en að fá neikvæð
álit erlendis frá og jafnvel áfell-
isdóma á íslenskt réttarfar.
Hæstiréttur er vanhæfur
Eftir Bjarna V.
Bergmann »Einnig getur komið
upp sú staða í dóm-
sal að málsaðili mæti
ekki þrátt fyrir lögmæta
boðun.
Bjarni Bergmann
Höfundur er atvinnubílstjóri.
Platan hennar Bjarkar, Vulnic-
ura, er yndisleg. Björk á skilið
að fá meira hrós en hún hefur
fengið, mér finnst þögnin ær-
andi.
Kristín.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Snillingur-
inn Björk
Ný plata Björk aldrei þótt betri.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| brids@mbl.is
Bridsdeild Breiðfirðinga
Það var spilað á 9 borðum 25. jan.
sl. Þetta var 1. dagur í 4 daga keppni
þar sem 3 bestu gilda.
Enn er möguleiki að vera með í
keppninni, en allir eru velkomnir
þótt keppnin sé byrjuð
Úrslit í N/S:
Guðm. Sigursteinson – Unnar Guðmss. 267
Sveinn Sigurjónss. – Þórarinn Beck 250
Oddur Hanness. – Árni Hannesson 232
Úrslit A/V:
Ingibj. Guðmundsd. – Sólveig Jakobsd. 272
Jón H. Jónsson – Bergljót Gunnarsd. 238
Þorbj. Benediktss. – Ragnh. Gunnarsd. 228
Spilað er á sunnudögum kl. 19.
mbl.is
alltaf - allstaðar
Tökum að okkur trjáklippingar,
trjáfellingar og stubbatætingu.
Vandvirk og snögg þjónusta.
Sími 571 2000
www.hreinirgardar.is