Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.01.2015, Blaðsíða 52

Viðtal
52 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25.1. 2015
„Menn urðu alltaf að stúdera mjög mikið,
byrjanir voru ekki síst mikil fræðigrein en
eftir að menn fóru að notast við tölvur er
þetta gjörbreytt. Skákmenn í dag eru farnir
að tefla eins og tölvur. Glæsileikinn getur
vissulega verið mikill en það getur líka ver-
ið hundleiðinlegt að horfa á; tölvan kann
ekki að meta stöðuna eins og mannlegur
heili. Heilinn ræður ekki við allan þann
fjölda leikja sem tölvan getur fundið en hún
hefur ekki innsæið til að vega og meta,
velja úr það sem henni líst best á.“
Vart er hægt að ræða um skák hérlendis
öðruvísi en heimsmeistaraeinvígið í Laug-
ardalshöll árið 1972 beri á góma. Einvígi
aldarinnar, þar sem Bandaríkjamaðurinn
Bobby Fischer, sem síðar varð íslenskur
ríkisborgari, og Boris Spasskí frá Sovétríkj-
unum áttust við. Undrabandið og fulltrúi
„vélarinnar“ austan járntjalds.
„Einvígið breytti gífurlega miklu. Þá urðu
algjör kaflaskil: skákin varð alheimsvara,
ekki síst vegna látanna í Fischer, og einvíg-
ið kom Íslandi auðvitað á kortið.“
Fischer bjó á Íslandi síðustu æviárin eins
og flestum er í fersku minni. „Hann var
einstakur, eins og ljósmyndvél. Minnið var
svo ofboðslegt að það var eins og Fischer
tæki myndir af öllu sem hann sá, geymdi í
heilanum og nýtti það svo þegar á þurfti að
halda.“
Þegar Friðrik hitti Fischer fyrst, 1958 í
Portoroz, var sá síðarnefndi aðeins 15 ára
en ljóst hvert stefndi. Friðrik, sem þá var
24 ára, sigraði Fischer á mótinu. „Jú, ég
vann hann þá en ekki mjög oft eftir það!“
Fischer var strax þá, segir Friðrik, með
það á hreinu að hann ætlaði að verða
heimsmeistari. „Og ætlaði ekki að eyða
mörgum árum í að ná titlinum, það vafðist
ekkert fyrir honum. En svo liðu reyndar 14
ár þar til Fischer varð heimsmeistari, hér í
Reykjavík.“
Sumir telja Fischer besta skákmann sög-
unnar en Friðrik segir erfitt að bera menn
saman sem uppi eru á mismunandi tíma.
„Menn taka alltaf mið af samtíð sinni, þeir
þurfa að vera betri en aðrir samtíðarmenn
til að teljast bestir, en ekki er nokkur leið
að mæla hvernig þeir eru gagnvart öðrum
sem uppi eru seinna. Það verður alltaf mat
hvers og eins.“
Friðrik Ólafsson var skrifstofustjóri Al-
þingis í 20 ár, frá 1984 til 2005. Þar hlýtur
hann að hafa kynnst refskák.
„Ég reyndi að blanda mér sem minnst
inn í þá hlið mála, vildi hafa allt uppi á
borðinu,“ segir hann. „Halldór Blöndal
stofnaði reyndar skákklúbb í þinginu, sem
hét einmitt Refskák. Á þessum árum var
ég búinn að draga mig í hlé frá skákinni,
eftir að ég hætti sem forseti FIDE 1982
var of mikið mál að koma til baka. Ég var
orðinn fertugur og þá fer heldur að halla
undan fæti á þessum vettvangi. Menn geta
haldið sér til fimmtugs og einstaka eru á
fullu lengur en það er erfiðara en áður.
Líkamlegt ástand skiptir svo miklu máli.
Menn þurfa að vera í góðu formi því það
fer svo mikil orka í að hugsa.“
Aldrei má láta hugfallast
Friðrik og Daninn Bent Larsen háðu marga
hildina á árum áður og lætur nærri að þar
hafi verið á ferð uppáhaldsandstæðingur ís-
lenska meistarans.
„Við erum nánast jafn gamlir, ég er
tveimur mánuðum eldri og við kljáðumst
mikið, aðallega framan af því ég dró mig
svo í hlé eftir 1960 til að klára lögfræðina.
Ég vildi ekki algjörlega treysta á skákina
sem lífsviðurværi en hann gerði það hins
vegar. Það merkilega var að hann átti bara
eftir eitt ár af námi í verkfræði þegar hann
ákvað að steypa sér út í þetta. Larsen
sagði: það er til fullt af góðum verkfræð-
ingum í Danmörku en enginn góður skák-
maður! Þetta var alveg í stíl við hann.“
Friðrik og Bent Larsen mættust 35 sinn-
um, á árunum 1959 til 1995, og skildu hníf-
jafnir – hvor hafði haft 17 og hálfan vinn-
ing upp úr krafsinu eftir síðustu skák. „Það
var alltaf barist af hörku þegar við mætt-
umst. Við vildum helst ekki gera jafntefli.“
Friðrik var brautryðjandi á vettvangi
skákarinnar hérlendis og fyrsti stórmeist-
arinn, 1958. Guðmundur Sigurjónsson náði
næstur þeim eftirsótta titli 1975, en „fjór-
menningaklíkan“ tók svo völdin um miðjan
níunda áratuginn. Í „klíkunni“ voru Helgi
Friðrik og fjórmenningaklíkan, sem svo var kölluð. Ungu mennirnir sem sigldu í kjölfar hans og komu fram á sjónarsviðið eftir Einvígi aldarinnar í
Reykjavík. Frá vinstri: Margeir Pétursson, Helgi Ólafsson, Friðrik Ólafsson, Jón L. Árnason og Jóhann Hjartarson.
Morgunblaðið/Ómar
Friðrik Ólafsson að tafli árið 1976. Benóný Benónýsson fylgist grannt með gangi mála.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Friðrik með Boris Spasskí, sem mætti Bobby
Fischer í Einvígi aldarinnar í Reykjavík 1972.
Morgunblaðið/Ómar
Friðrik og Karpov Anatoly Karpov, fyrrverandi heimsmeistari í skák, þegar hann kom til Íslands í tilefni
111 ára afmælis Taflfélags Reykjavíkur árið 2011 en Karpov var þá nýlega genginn til liðs við félagið.
Morgunblaðið/Ómar
Hollenski skákmeistarinn Timman, Vilhjálmur Hjálmarsson, menntamálaráðherra, og Friðrik, 1976.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon