Morgunblaðið - 27.03.2015, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. MARS 2015
Ný sending
• Peysur
• Buxur
• Bolir
• Túnikur
• Jakkar
Verið velkomin
Álfheimum 74, 104 Rvk, sími 568 5170
Velúrgallar margir litir
Stærðir S-xxxxL
Vinsælu kvartbuxurnar
komnar aftur
í hvítu, beige, bláu og svörtu
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Sauðfjárbúskapur hefur mikla sam-
félagslega þýðingu á ýmsum dreif-
býlli svæðum landsins þar sem hann
hefur verið helsti atvinnuvegurinn
um langa hríð og forsenda byggðar.
Vart verður séð að annað komi í stað-
inn sem undirstöðuatvinnugrein á
þessum svæðum. Þetta er ein af
niðurstöðum skýrslu um samfélags-
lega þýðingu sauðfjárbúskapar sem
Rannsóknamiðstöð Háskólans á Ak-
ureyri hefur gert fyrir Landssamtök
sauðfjárbænda og kynnt var á aðal-
fundi samtakanna í gær.
Skýrsluhöfundar telja ljóst að
sauðfjárbúskapurinn hafi marg-
víslega samfélagslega þýðingu þar
sem hann er stundaður. Á sumum
dreifbýlustu svæðum landsins er
hann mikilvægasta atvinnugreinin og
þannig meginstoðin undir búsetu á
þeim svæðum. „Erfitt er að sjá
hvernig þau samfélög ættu að geta
lifað án hans. Einnig eru síður áþreif-
anleg áhrif sauðfjárræktarinnar mikil
um allt land, jafnt félagsleg, efna-
hagsleg og menningarleg,“ segir í
skýrslunni.
Þarf að bæta innviði
Farið er yfir íbúaþróun í dreifbýli
og bent á að hún sé áhyggjuefni þó
staðan sé vissulega mismunandi á
milli landshluta. Víðast hvar í strjál-
býli fækki fólki og það eldist. Færri
vinnandi hendur standi undir sam-
félaginu og til að halda úti þjónustu á
dreifbýlli svæðum.
Undantekningin frá reglunni er
Norðurland vestra. Þar býr um þriðj-
ungur íbúa í strálbýli og þar virðist
hafa náðst ákveðin viðspyrna. Þar
stendur sauðfjárbúskapurinn sterk-
ast að vígi. Hann á hinsvegar erfitt
uppdráttar í nágrenni fjölmennustu
þéttbýlisstaða í öðrum landshlutum.
Skýrsluhöfundar sjá bresti í fram-
boði á margvíslegri þjónustu og inn-
viðum í strjálbýli, meðal annars
vegna fækkunar íbúa. Þörfin fyrir
þjónustu sé jafn mikil eða meiri en
áður. „Þetta er því viss vítahringur
sem rýrir búsetuskilyrði og hamlar
nýliðun.“ Einna mest er krafan um
bætt aðgengi að netinu. „Ætla má að
það sé ekki síst mikilvægt að bæta
stöðu ýmissa innviða til þess að auka
vilja ungs fólks til að setjast (aftur) að
í strjálbýlinu og auðvelda þannig ný-
liðun,“ segir í skýrslunni.
Viðmælendur í röðum bænda töldu
afkomu af búskapnum yfirleitt ekki
vera nægilega góða. Það segir sína
sögu að meirihluti viðmælenda eða
makar þeirra sóttu vinnu af bæ eða
sinntu annarri tekjuskapandi vinnu
heima til að auka tekjur sínar.
Skýrsluhöfundar benda á að neysla
á lambakjöti er heldur að minnka á
sama tíma og framleiðsla eykst. Það
leiði til þrýstings á verð og geri það
að verkum að kjötvinnslur fái lélegri
framlegð úr lambi en öðru kjöti. „Ef
þessi þróun heldur áfram er óhjá-
kvæmilegt að raunverð til bænda
lækki.“
Eitt af því athyglisverðasta sem
fram kom í viðtölum var hve menn-
ingin í kringum sauðfjárbúskapinn
virðist vera mikilvæg. Hann virðist
vera einskonar menningarlegt lím í
sveitamenningunni og skapa eins-
konar tengingu við fortíðina, byggð-
arlagið og landslagið.
Ekki séð hvað komi í staðinn
 Rannsókn bendir til að sauðfjárbúskapur hafi mikla samfélagslega þýðingu á dreifbýlli svæðum
landsins þar sem hann hefur verið forsenda byggðar  Brestir í innviðum og þjónustu vegna fækkunar
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Melarétt Síðasta ár var gott ár hjá sauðfjárbændum. Meðalfallþungi dilka jókst um 340 grömm frá árinu 2013.
Störf og verðmæti
» Ef miðað er við lögbýli sem
sendu fé til slátrunar á árinu
2014 eru sauðfjárbændur tæp-
lega 2.000. Störf við búskap-
inn eru hins vegar talin rétt
rúmlega 1.000, auk 900 starfa
við úrvinnslu kjöts og afleidd
verkefni.
» Verðmætasköpun sauð-
fjárræktar í formi sláturfjár var
um 5,5 milljarðar króna á síð-
asta ári. Slátrun er metin á 1,9
milljarða og úrvinnsla kjöts 3,3
milljarða.
Þórarinn Ingi Pétursson, formaður
Landssamtaka sauðfjárbænda, tel-
ur að bændur þurfi að sækja meira
fram í markaðsstarfi. Vinna þurfi af
meira krafti við vöruþróun fyrir inn-
anlandsmarkað, erlenda ferðamenn
og erlenda markaði. Þar séu sókn-
arfæri sem þurfi að nýta.
Kom þetta fram í setningarræðu
hans á aðalfundi sauðfjárbænda
sem haldinn er í Reykjavík og í
skriflegri skýrslu stjórnar.
Innanlandsmarkaður breyttist
lítið á síðasta ári. „Kjötmarkaður-
inn í heild ber nokkurn keim af því
að innflutningur á nánast öllu öðru
kjöti en kindakjöti hefur vaxið veru-
lega, einkanlega nautakjöti en þess
gætir líka í svína- og alifuglakjöti.
Enginn innflutningur hefur þó verið
á kindakjöti, þrátt fyrir að hann sé
heimill og toll-
kvótum fyrir
hann verið út-
hlutað. Verðið
erlendis er ein-
faldlega ekki
samkeppnisfært
við verðið hér
innanlands.
Verðlagning
kindakjöts tekur
þó mið af öðru
kjöti og á markaði svo aukinn inn-
flutningur hefur líka áhrif á það þó
með óbeinum hætti sé,“ segir í
skýrslunni. Þórarinn bætti því við
að tengsl væru á milli þeirrar
sterku stöðu sem lambakjötið hefði
á innanlandsmarkaði og tiltölulega
lágs verðs.
Heildarsala kindakjöts innan-
lands varð 6.590 tonn sem er 33
tonnum minna en árið á undan.
Neysla á mann varð 20,2 kíló á
árinu sem er 200 gramma sam-
dráttur.
Verð í heildsölu lækkaði um 2,1%
á árinu. Það jafngildir 4% lækkun
raunverðs, þegar tekið hefur verið
tillit til hækkunar verðlags.
Framleiðsla á kindakjöti jókst,
var 10.100 tonn sem er svipað og
heildarsalan. Er þetta í fyrsta skipti
á þessari öld sem heildarsala og
framleiðsla fara yfir 10 þúsund
tonna markið.
Aukinni framleiðslu var mætt
með auknum útflutningi. Verð fyrir
útflutt kjöt lækkaði um tæp 6%.
Fram kemur í skýrslu Þórarins að
það stafi mest af sterkara gengi ís-
lensku krónunnar.
Þarf að sækja fram á markaði
AUKINN KJÖTINNFLUTNINGUR HEFUR ÓBEIN ÁHRIF Á KINDAKJÖTSMARKAÐINN
Þórarinn Ingi
Pétursson
„Það var stórkostlegt að sjá glæ-
nýju flugvélina okkar lenda á
Reykjavíkurflugvelli í litum WOW
air. Þetta eru tímamót í sögu fé-
lagsins og það er sannarlega
ánægjulegt að geta boðið farþegum
okkar upp á nýjustu flugvélarnar á
Íslandi. Nýju Airbus A321-
flugvélarnar eru mun sparneytnari
og umhverfisvænni en eldri vélar
og mun þetta gera okkur kleift að
bjóða enn lægri fargjöld í framtíð-
inni,“ er haft eftir Skúli Mogensen,
forstjóra og stofnanda WOW air, í
fréttatilkynningu. Annarri af tveim
nýjum vélum WOW air var gefið
nafn á Reykjavíkurflugvelli við há-
tíðlega athöfn í gær.
WOW air festi nýlega kaup á
tveimur glænýjum Airbus A321-
flugvélum en listaverð flugvélanna
nemur u.þ.b. 30 milljörðum króna.
Fyrri vélin kom til landsins á þriðju-
dag og var henni flogið yfir Reykja-
vík seinni partinn í gær og lenti hún
á Reykjavíkurflugvelli þar sem Dor-
rit Moussaieff forsetafrú og Hilmar
Örn Hilmarsson allsherjargoði gáfu
henni nafnið Freyja við hátíðlega at-
höfn. Seinni Airbus A321-vélin sem
von er á til landsins eftir helgi verð-
ur nefnd Óðinn.
Morgunblaðið/Golli
Flug WOW air gefur nýrri vél nafn við hátíðlega athöfn í Reykjavík.
WOW air fær tvær
nýjar Airbus-vélar
 Vélarnar fá nöfnin Freyja og Óðinn