Morgunblaðið - 31.03.2015, Qupperneq 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 31. MARS 2015
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Seðlabankinn þarf að búa yfir mun
beittari stjórntækjum ef honum á að
takast að tryggja fjármálalegan
stöðugleika á Íslandi í framtíðinni.
Þetta er ein af meginniðurstöðum í
skýrslu Frosta Sigurjónssonar, for-
manns efnahags- og viðskipta-
nefndar, um íslenskt fjármálakerfi
sem hann vann að beiðni Sigmundar
Davíðs Gunnlaugssonar forsætisráð-
herra sem sýndi efninu áhuga.
Einn helsti sérfræðingur Bret-
lands á þessu sviði ritar formála.
Skýrslan er um 112 síður og skrifuð
á ensku. Segir Frosti það gert til
þess að erlendir sérfræðingar geti
tekið þátt í umræðu um hana.
Skýrslan innheldur samantekt á
íslensku og mun Frosti kynna hana á
blaðamannafundi í dag.
Hann segir að svo lengi sem bank-
ar á Íslandi geti búið til peninga sé
meiri hætta á annarri fjármála-
kreppu. Færa þurfi það vald frá
bönkunum til Seðlabankans.
Ekki búið að byrgja brunninn
„Það hefur ekkert breyst í grund-
vallaratriðum frá efnahagshruninu.
Það er ekki búið að byrgja brunninn
enn þá. Bankar hafa áfram getu til
að blása í næstu kreppu. Bankar
hafa bæði hvata og getu til að búa til
peninga og seðlabönkum heimsins
hefur ekki tekist að hemja þeirra
peningamyndun með hefðbundnum
stýritækjum. Við óbreytt kerfi þurfa
seðlabankar að taka upp óhefð-
bundnari aðferðir, til dæmis að
banna bönkum að auka útlán of hratt
og banna þeim að lána til spákaup-
mennsku. Slíkt yrði óvinsælt. Núver-
andi stjórntæki hafa hins vegar ekki
reynst skilvirk.
Í skýrslunni eru kynntar tillögur
að róttækum breytingum. Þar segir
meðal annars að peningamyndun sé
of mikilvæg til að láta bankana eina
um það verkefni.
Í skýrslunni er komist að þeirri
niðurstöðu að það verði að skoða ferli
peningamyndunar og stjórn á henni,
sem virðist hafa verið afskaplega lít-
il. Dæmi um það er að á Íslandi
nítjánfölduðu bankar peningamagnið
á fjórtán árum. Seðlabanki Íslands
hefði auðvitað aldrei lagt slíkt til út
frá sjónarmiðum um verðstöðugleika
og fjármálastöðugleika,“ segir Frosti
sem leitaði til erlendra sérfræðinga
við ritun skýrslunnar.
Meðal þeirra er Adair Turner lá-
varður, yfirmaður breska fjármála-
eftirlitsins (FSA) 2008-13, sem ritar
formála að skýrslunni. Þess má geta
að Turner fór jafnframt fyrir stefnu-
mótunarnefnd hjá Alþjóðafjármála-
stöðugleikaráðinu, FSB, 2009-2013.
Heimurinn berskjaldaður
„Turner skrifar að þær aðgerðir
sem ráðist hefur verið í eftir alþjóða-
fjármálakreppuna 2008 til að auka
stöðugleika fjármálakerfa, með til
dæmis auknum kröfum um eigið fé
og lausafé, séu mikilvægar. Með
þeim hafi hins vegar ekki tekist að
fást við aðalvandann sem sé geta
banka til að búa til skuldir, peninga
og kaupmátt og sá óstöðugleiki sem
leiðir af því fyrirkomulagi.
Bönkum sé enn kleift að búa til
peninga með því að veita lán og á
meðan sé heimurinn áfram ber-
skjaldaður fyrir fjármálalegum og
efnahagslegum óstöðugleika í fram-
tíðinni. Þetta á við um allan heim,
ekki aðeins á Íslandi.“
– Hafa fleiri erlendir sérfræðingar
en Turner lesið textann?
„Já, það hafa nokkrir erlendir sér-
fræðingar lesið yfir og komið með
ábendingar. Það hefur bætt efnið til
muna,“ segir Frosti. „Þeim fannst
mjög jákvætt að forsætisráðherra
Íslands léti vinna skýrslu um þetta
málefni. Sem fullvalda þjóð með eig-
in gjaldmiðil eru Íslendingar í góðri
aðstöðu til að taka frumkvæði að því
að gera raunverulegar endurbætur á
peningakerfinu. Slíkar umbætur eru
mun þyngri í vöfum hjá stórþjóðum
og þær hafa ekki náð fram að ganga
hingað til.
Erlendis hefur brotaforðakerfið
sætt vaxandi gagnrýni. Brota-
forðakerfi felur í sér að bankar búa
til peningamagnið að mestu leyti, en
seðlabankar reyna að fjarstýra pen-
ingamyndun þeirra. Brotaforða-
kerfið sætti mikilli gagnrýni eftir
kreppuna miklu 1929. Þá voru sér-
fræðingar búnir að átta sig á því að
það væri eitthvað að kerfinu, en í
stað þess að breyta kerfinu, var
ákveðið að draga úr óstöðugleika
þess, t.d. með aðskilnaði fjárfest-
ingabanka og viðskiptabanka. Svo
gleymdist þessi hætta og eftir 1980
var farið að slaka á reglunum. Þá fór
kerfið að sýna sitt eðli aftur. Síðan
1970 hafa orðið 147 bankakreppur í
114 löndum og orsakað þar samdrátt
í efnahagslífi og auknar skuldir.“
Peningamyndun fari frá
bönkum til seðlabanka
 Formaður efnahagsnefndar skilar forsætisráðherra róttækum tillögum
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Seðlabanki Íslands Formaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis tel-
ur núverandi fjármálakerfi fela í sér hættu á reglubundnum óstöðugleika.
Frosti
Sigurjónsson
Adair
Turner
Varð til eftir kreppuna
» Alþjóðafjármálastöðug-
leikaráðið var stofnað af G20-
ríkjunum í kjölfar alþjóðafjár-
málakreppunnar 2008.
» Hún leysti af hólmi stofnun
með sama hlutverk (FSF) sem
G7-ríkin stofnuðu 1999.
» Forystumenn helstu
fjármálastofnana taka þátt í
störfum ráðsins og er Mark
Carney, bankastjóri Englands-
banka, núverandi formaður
þess.
Ungur karlmaður hefur verið dæmd-
ur í tveggja mánaða skilorðsbundið
fangelsi fyrir að hafa birt fimm nekt-
armyndir af fyrrverandi unnustu
sinni á samskiptasíðunni Facebook.
Myndunum fylgdi textinn: „Takk
fyrir ad halda framhja mer sæta“,
ásamt fullu nafni stúlkunnar sem var
17 ára gömul.
Dómurinn var kveðinn upp í Hér-
aðsdómi Austurlands í síðustu viku
og var manninum, sem nú er 19 ára,
en var 18 ára þegar hann birti mynd-
irnar, gert að greiða stúlkunni 250
þúsund krónur í miskabætur og að
greiða sakarkostnað upp á rúmlega
600 þúsund krónur.
Myndirnar hafði stúlkan sent
manninum á meðan þau voru par en
um var að ræða nærmyndir af bak-
hluta og kynfærum konu.
Í dómnum segir, að atvik málsins
séu sambærileg við atvik sem um var
fjallað í dómi Hæstaréttar frá árinu
2007 í máli þar sem maður var sak-
felldur fyrir að taka nektarmyndir af
stúlku án hennar vitneskju og sýna
þær öðrum. Óumdeilt sé að birting
myndanna hafi farið fram í algjöru
heimildarleysi stúlkunnar sem hafði
sent manninum þær í trúnaði meðan
á kynferðislegu sambandi þeirra
stóð.
Ekkert hafi komið fram sem benti
til annars en að birting myndanna
hafi verið af kynferðislegum toga.
Þegar refsingin yfir manninum
var ákveðin var meðal annars litið til
ungs aldurs stúlkunnar og alvarleika
brotsins með hliðsjón af myndunum
sjálfum og hversu auðvelt það er að
dreifa myndunum.
Á móti kom, að maðurinn var mjög
ungur þegar brotið var framið, hann
átti engan sakaferil að baki og játaði
háttsemina strax. Þá fjarlægði mað-
urinn myndirnar af samskiptasíðu
sinni innan fárra mínútna eftir að
þær birtust.
Braut gegn stúlku
með myndbirtingu
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Facebook Maðurinn birti mynd-
irnar á Facebook-síðu sinni.
 Dæmdur í skilorðsbundið fangelsi
Sérstakur saksóknari hefur ákært
karlmann á sextugsaldri fyrir meiri
háttar brot gegn skattalögum, en
maðurinn er m.a. sakaður um að hafa
ekki staðið skil á virðisaukaskatts-
skýrslum einkahlutafélags á lögmæt-
um tíma. Samtals nemur fjárhæðin
um 18 milljónum. Kæran, sem var
gefin út í desember sl, er í tveimur
liðum og tekur til áranna 2011 til
2013.
Í fyrri lið ákærunnar er maðurinn
sakaður um meiri háttar brot gegn
skattalögum, sem framkvæmdastjóri
og stjórnarmaður einkahlutafélags,
með því að hafa ekki staðið skil á virð-
isaukaskattsskýrslum félagsins á
lögmæltum tíma. Einnig fyrir að hafa
ekki staðið ríkissjóði skil á virðis-
aukaskatti sem var innheimtur í
rekstri einkahlutafélagsins. Heildar-
fjárhæðin nemur 9,4 milljónum
króna.
Í öðrum lið er maðurinn ákærður
fyrir að hafa ekki staðið ríkissjóði skil
á staðgreiðslu opinberra gjalda sem
haldið var eftir af launum starfs-
manna einkahlutafélagsins. Samtals
nemur fjárhæðin 8,7 milljónum
króna.
Þess er krafist að maðurinn verði
dæmdur til refsingar og til greiðslu
alls sakarkostnaðar.
Vísar til jafnræðisreglu
Farið hefur verið fram á frávísun
málsins, en ákærði telur að réttur
hans til réttlátrar málsmeðferðar
hafi verið brotinn og vísar hann til
jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar.
Maðurinn telur að annar einstakling-
ur hafi borið ábyrgð við hlið hans á
skattskilum félagsins. Sá einstakling-
ur var ekki ákærður í málinu. Á mið-
vikudag fer fram munnlegur mál-
flutningur um frávísunarkröfuna.
Sakaður um
18 milljóna
skattsvik
Morgunblaðið/Golli
TÖLVUDEILD - ÁRMÚLA 11 - SÍMI 568 1581
www.thor.is
115.0
00,-EB-W28
Skjáv
arpi
Einfaldur og öflugur skjávarpi sem hentar við flestar aðstæður, hvort sem er í
skólastofu, fundarherbergi, á ferðinni eða heima í stofu. Virkar vel í dagsbirtu
(3000 lumens) og sýnir skarpa og bjarta mynd.
Líftími peru er allt að 5000 klukkutímar miðað við hefðbundna notkun, en allt að
6000 klukktímar í sparnaðarham.
• 1280 x 800, upplausn (16:10) og allt að 320" myndsvæði (280 cm).
• Birtustig 3000 lumens, 10000:1 skerpa (contrast).
• HDMI, VGA, S-Video, USB 2.0, Composite ofl. tengimöguleikar.
• Mögulegt að gera þráðlausan (aukahlutur).
• Þægileg taska fylgir.
EPSON EB-W28
Nánari upplýsingar um EPSON skjávarpa, prentara og fleiru tengdu EPSON.