Morgunblaðið - Sunnudagur - 08.03.2015, Qupperneq 46

Heilsuræktarkerfin „Verið ung“ fyrir konur og
„Aflraunakerfi Atlas“ fyrir karlmenn nutu tals-
verðra vinsælda á 6. áratugnum. Karlmenn áttu að
grennast og stælast og konur fengju fallegan vöxt og
bústinn barm. Æfingatíminn var fimm mínútur á dag og
það besta var að kerfið kom heimsent í pósti.
Á sama tíma var soðið vatn talið geta hjálpað til við
megrunina en í nokkrum dagblöðum og tímaritum þess
tíma var fjallað um gildi þess að sjóða vatnið. Í Vikunni
er það rökstutt svo að það að drekka soðið vatn, 1-2
lítra á dag, „varni því að fitan hlaðist upp“.
VERTU GRÖNN MEÐ BÚSTINN BARM
Það þótti nýjungakennt að hægt væri að
fá æfingakerfi send heim með pósti.
Heilsuræktin
heim í pósti
Frá Danmörku barst tískubylgja í
líkamsrækt í kringum 1925 -
æfingakerfi J.P. Müller. Æfingakerfi
sem eru vinsæl í dag þar sem unnið
er með eigin líkamsþyngd, eru ekk-
ert ósvipuð því sem Müller lagði til,
nema að Daninn vildi ekki að fólk
æfði lengur en 15 mínútur í einu og
þess vegna bara 5-7 mínútur. Margir
gerðu æfingarnir naktir. Fyrir utan
íþróttafélögin er svokallaður Müll-
er-skóli, sem stofnaður var hér-
lendis af óþekktum manni, Jóni Þor-
steinssyni frá Hofstöðum, ein
fyrsta líkamsræktarstöðin en
skólinn var til húsa í Pósthússtræti
um miðjan 3. áratuginn. Bað- og
húðstrokur þótt æskilegar á eftir
með einföldum áhöldum, það er að
segja vatnskönnu, skál og hand-
klæði.
Á svipuðum tíma fór að bera á
auglýsingum í blöðum þar sem
snyrti- og hárgreiðslustofur auglýstu
megrunaraðferðir og nuddstofa
systranna Gróu og Steinunnar
Sigmundsdætra var opnuð í
Kirkjustræti og bauð upp á ýmiss
konar meðferðir en á stofunni var
fólk meðal annars nuddað í form.
Bók um æfingar J.P. Müller kom út í íslenskri þýðingu snemma á síðustu
öld. Æfingakerfið var samspilandi verkun fimleika, loft- og vatnsbaðs.
Fyrsta líkamsræktar-
stöðin 1924?
ALLRA HELST BERRÖSSUÐ MEÐ MÜLLER
Úttekt
46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8.3. 2015
Allt mögulegt
reynt í 100 ár
Margar tískubylgjur í líkamsrækt komu frá Dan-
mörku. Á 5. áratugnum voru æfingar Müllers
teknar lengra en voru ekki ósvipaðar í grunninn
nema að nú rifu líkamsfrömuðir upp staf.
Æfingakerfið var kennt við Kaptajn Jespersen,
morgunleikfimismann danska ríkisútvarpsins í 25
ár, og á dönsku var það einfaldlega kallað stav-
gymnastik. Dæmi eru um að Íslendingar hafi lært
tæknina ytra í kringum 1936 en æfingarnar voru
ekki almenningsmiðaðar hér fyrr en um 10 árum
seinna.
Meðal þeirra sem kenndu æfingarnar var
Snyrtistofan Heba, á 4. hæð í Austurstræti 14,
þar sem Kaffi París er meðal annars nú. Árið
1948 voru öll pláss uppbókuð langt fram í tímann.
HJÁLPARTÆKI Í RÆKTINNI
Stafleikfimi er enn stunduð í Danmörku og hér er barnabarn Jes-
persen, Margrethe Neergaard, að taka nokkrar léttar æfingar.
Sveiflaðu staf
Strax fyrir 100 árum var talið
að hægt væri að baða fólk og
nudda það grannt. Á þeim
tíma taldist hálsinn ómetanlegur
fegurðarauki og ef hann var of
feitur þótti til dæmis ráð að
nudda hann mikið til að minnka
fituna samkvæmt leiðbeiningum í
Vísi árið 1914.
Strax á þessum tíma sættu að-
ferðir sem þessar þó gagnrýni en
blaðamaður Morgunblaðsins
skrifaði að hungur, pillur eða
megrunarböð væru oftast heilsu-
spillandi og hefðu skammvinn
áhrif.
Að léttast var oftast tengt við
sjúkdóma og það þótti ekki
ákjósanlegt að tálga af sér auka-
kílóin nema fólk þjáðist af offitu.
Þótti samhengi milli of mikils
kjötáts og offitu, að það vantaði
korn og brauð á borðið.
Litið var á leikfimi sem leið til
að varðveita og efla krafta, heilsu
og fegurð og auka liðleika en þó
var talið að vinnan, sem sjaldnast
var kyrrsetuvinna, dygði oftast
fólki . Feitlagið fólk, sem vinnan
dygði ekki til, átti helst að ganga
í 1-2 klst. á undan morg-
unverði og þá þótti knattspyrna
og sund góð megrunarmeðöl
samkvæmt heilsugúru blaðsins
Árvakurs árið 1914.
Í kringum 1915 skapaðist um-
ræða á Íslandi um að offita væri
fylgifiskur vínnautnar.
Drykkjumenn væru oft ístrubelg-
ir og voru uppi getgátur um að
það væri vegna eiturverkana víns-
ins á eggjahvítuefni líkamans. Val-
týr Guðmundsson skrifaði í Eim-
reiðinni að áfengisneysla gerði
menn lata og seina í öllum hreyf-
ingum.
FYRIR HUNDRAÐ ÁRUM
Vinnan dugði sem
líkamsrækt
Það þótti ekkert sérlega fínt að vera eitthvað að tala um
megrunaraðgerðir sínar. Það sagði greinarhöfundur í
Heimilisritinu í það minnsta árið 1945 sem gaf þessi megr-
unarráð:
 Leggðu þig ekki á daginn!
 Starfaðu eitthvað, sem þú þarft að vera á hreyfingu við,
að minnsta kosti fimmtán mínútur eftir hverja máltíð.
 Gerðu leikfimiæfingar heima fyrir opnum glugga.
 Ekki er sniðugt að drekka of mikið af vatni, aldrei
drekka meira en 2 lítra á dag af vatni og ef þú drekkur það
skal blanda það með ávaxtasafa.
 Aldrei borða sykur fyrri part dags, þá er hann mest fit-
andi.
 Bara ávaxtasafi og kaffi er besti morgunverðurinn.
 Ekki tala um megrunina. Þegar kunningjarnir spyrja:
„Ertu nokkuð að grennast?“ Þá skaltu svara ósköp látlaust:
„Já, já, og mér líður líka miklu betur.“ Og svo skaltu breyta
um umræðuefni.
 Gættu þess að nudda andlitið og hálsinn daglega og á
réttan hátt, því að öðrum kosti áttu á hættu að svipur þinn
fái ekki hinn rétta, lífræna blæ, þegar þú hefur megrað þig.
Sniðugt er að breyta um umræðuefni ef ein-
hver vill ræða megrunaraðferðir þínar, sam-
kvæmt Heimilisritinu árið 1945.
HEIMILISRITIÐ RÁÐLAGÐI
VIÐ SJÁLF, FORELDRAR, ÖMMUR, AFAR, JAFNVEL LANGÖMMUR OG
LANGAFAR HÖFUM MÖRG HVER VERIÐ Í MEGRUN Á EINU EÐA ÖÐRU
TÍMABILI ÆVINNAR. TIL ÞESS HAFA ÝMSAR LEIÐIR VERIÐ PRÓFAÐAR OG
TIL MARGRA ÞEIRRA ER ENN GRIPIÐ.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
Suss... ekki tala um megrunina