Morgunblaðið - Sunnudagur - 08.03.2015, Síða 55

Myndir sem eru á smáskífum Bjarkar mynda
langa línu milli kvikmyndasalanna tveggja
sem sýna myndbönd við lög hennar.
takast á við, með eftirminnilegum
og afgerandi hætti. Þessi verk í
samhengi þessa safns fá fólk til að
opna augun og sjá heim þeirra á
nýjan hátt. Ef við hefðum sett sýn-
ingu Marinu Abramovic upp í PS1
hefðum við ekki breytt sýn fólks á
performanslist. Ef við hefðum sýnt
Kraftwerk í PS1 hefði sú sýning
ekki vakið þá athygli sem hún fékk
eða ferðast til nokkurra annarra
merkra safna. Með því að umbreyta
hlutum má sjá þá á nýjan hátt, með
ferskum augum.“
Blandan gagnrýnd
Þegar lesin er umfjöllun um sýn-
ingu Bjarkar má sjá ákveðinn mun
eftir því úr hvorri áttinni þeir koma
sem skrifa. Fólk með bakgrunn í
heimi tónlistarinnar er þannig yf-
irleitt ánægðara með útkomuna og
má lesa í skrifunum ákveðna
ánægju með að listamaður úr heimi
tónlistarinnar sé setur á stall í hinu
virðulega musteri myndlistarinnar
sem MoMA vissulega er. Fólk úr
myndlistargeiranum, á hinn bóginn,
er neikvæðara. Flestir virðast sam-
mála um að kvikmyndahluti sýning-
arinnar sé áhrifamestur, með sér-
hönnuðum salnum með „Black
Lake“-verknu og hinum þar sem
fjöldi tónlistarmyndbanda Bjarkar
er sýndur.
Gagnrýnandi hins breska The Gu-
ardian, Farago að nafni, segir sýn-
inguna „furðu metnaðarlausa
blöndu“ – og leyfir þessi höfundur
sér að vera ósammála þeirri stað-
hæfingu. Metnaðurinn er mikill, fyr-
ir að skapa fjölbreytilega og upplýs-
andi mynd af heimi Bjarkar, þó
alltaf megi takast á um leiðirnar. Og
það er einmitt gagnrýni hans, og
fleiri; þeim finnst röng leið tekin,
sakna þess að ekki eigi sér stað
greining á ferli Bjarkar sem lista-
manns. Rýnirinn segir Björk vissu-
lega eiga ferilsýningu sem þessa
skilda, fáar stjörnur samtímamenn-
ingar hafi náð að sameina „hið háa
og lága í menningunni“ eins og hún
hefur gert og áhrif hennar séu ótví-
ræð. Sýningin sé fyllilega þess virði
að sjá, því þrátt fyrir vonbrigði sem
Farago upplifði, þá megi víða á
henni sjá hvers vegna hún var á
annað borð sett saman og hvernig
Björk, ólík öllum öðrum í heimi
dægurtónlistarinnar, hefur náð með
óvenjulegum samstarfshæfileikum
að skapa einstakan heim.
Aðrir rýnar gagnrýna tæknilega
framsetninguna í „Songlines“-hlut-
anum, þar sem fólk gengur milli
gína, sem skapaðar eru með þrí-
víddartækni í líki Bjarkar og klæð-
ist fatnaði sem hún hefur verið í,
gripa og allrahanda texta og mynda,
og hlustar á meðan á texta eftir
Sjón um feril Bjarkar, skreyttan
tónlist og umhverfishljóðum. Spil-
arinn sem gestir hafa um hálsinn
skynjar hvar þeir eru staddir hverju
sinni og stjórnar flutningum, í boði
Volkswagen, styrktaraðila sýning-
arinnar, og tæknimanna fyrirtæk-
isins sem þróuðu hljóðkerfið.
„Technical mess,“ skrifar einn
rýnir um hljóðkerfið og finnst eins
og fleirum að kvikmyndaþátturinn
sé bestur. En samt eru skiptar
skoðanir um það, eins og annað;
einum finnst furðulegt að hafa
hljóðfæri Bjarkar til sýnis, öðrum
finnst það besti þáttur sýning-
arinnar. Og götublaðið Daily News,
sem hefur eflaust ekki gert
mikið af því að fjalla
um tónlist Bjarkar,
hrósar sýningunni
í hástert. Rýnir
gleðst yfir því
að dægur-
menningin sé
komin í upp-
hafna sali há-
menningar-
innar. Og
þar er hún
svo sann-
arlega og fólk
mun flykkjast
á hana til að
upplifa sýningu
Bjarkar sjálft.
Því sjón og heyrn
er sögu ríkari.
Bæn í einni dagbóka
Bjarkar í Song-
lines-hluta sýning-
arinnar.
Vélmenni Chris Cunningham sem komu fyrir í munúðarfullu myndbandi hans
við lag Bjarkar Guðmundsdóttur All is Full of Love frá árinu 1999.
Textinn að þekktu lagi Bjarkar, Declare
Independence, skrifaður aftan á nafn-
spjald.
Morgunblaðið/Einar Falur
Gríma með andlitsfall Bjarkar
gerð úr Swarovski-kristöllum,
sköpunarverk Bretans Val Gareland
frá 2003/2015.
hana og það var úr að við umsmíðuðum hana.
Enskur symbalasmiður, Matt Nolan, var beðinn
um að smíða í hljóðfærið nýja tóna sem Björk
vildi að líktust hljómi úr indónesíska hljóðfærinu
gamelan.“ Björgvin og Nolan komu hljóðfærinu
saman, í talsverðri tímapressu, því Björk lá á að
nota það í upptökur.
Beðnar um ný verk
Þegar farið er um sýninguna í MoMA má sjá að
fleiri íslenskir listamenn hafa lagt þar hönd á
plóg með Björk. Í salnum þar sem myndbönd frá
ferli henar eru til sýnis gefur meðal annars að
líta myndbandið við „Where is the Line“ sem
Gabríela Friðriksdóttir leikstýrði. Sjón skrifar
mikinn ljóðabálk, „The Triumphs of a Heart“,
sem birtist sem einn hluti í sýningarskránni og
rekur hann sig þar eftir hugmyndaheimi platna
Bjarkar. Í The New York Times í fyrradag lýsti
blaðamaður því hvar Hrafnhildur Arnardóttir,
sem er einnig þekkt undir listamannsnafninu
Shoplifter, var að ganga frá hárverki sínu sem
kom við sögu í tengslum við plötuna Medulla á
gínu með ásjónu Bjarkar sem klædd er í bjölluk-
jól eftir Alexander McQueen. Skammt þaðan
eru gínur klæddar í hekluverk eftir Gjörn-
ingaklúbbinn, þær Jóní Jónsdóttur, Eirúnu
Sigurðardóttur og Sigrúnu Hrólfsdóttur, en einn
búninginn notaði Björk í myndatöku í tengslum
við útgáfu plötunnar Volta. Þær stöllur eru
komnar til New York en sjá má á merkingum á
sýningunni að hann er í einkaeigu á Íslandi.
„Eitt verkið okkar þarna heitir „Hamurinn“
en Björk klæddist því í ljósmyndatöku fyrir plöt-
una,“ segir Eirún. „Síðan vorum við beðnar um
að gera ákveðin ný verk sérstaklega fyrir sýn-
inguna. Það eru tvær grímur og einskonar sam-
festingur, allt hekluð verk segir hún.“ MoMA
kaupir verkin af þeim og segir hún það afar
ánægjulegt.
„Það er svolítið síðan þessi verk voru pöntuð
og við höfðum því góðan tíma til að gera þau.“
Og næstu mánuði eiga þúsundir gesta eftir að
skoða þau á ferð sinni um þann hluta sýningar
Bjarkar sem kallast „Songlines“.
Verk Gjörningaklúbbsins á sýningunni, í þeim
hluta sem helgaður er plötunni Volta. Hamurinn
til hægri er elstur og í einkaeigu en MoMA fól
þeim að gera grímurnar sem safnið festi kaup á.
Morgunblaðið/Einar Falur
Gína með ásjónu Bjarkar í bjöllukjól Alexand-
ers McQueen og með hár sem Hrafnhildur
Arnardóttir gerði fyrir Medúllu-plötuna.
Morgunblaðið/Einar Falur
Eirún Sigurðardóttir, Sigrún Hrólfsdóttir og
Jóní Jónsdóttir eru Gjörningaklúbburinn.
Morgunblaðið/Heiddi
8.3. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 55
Í öðrum sýningarsalnum eru sýnd tónlistarmyndbönd með Björk, leikstýrt af ólíkum
listamönnum. Hér er á skjánum myndband Chris Cunningham, All is Full of Love.