Reykjalundur - 01.06.1958, Page 41

í bönkum stórboiganna gera bókaramir 50% fleiri
rangfærslur þá daga, sem lofthitinn var 32 gr. en þegar
liann \ar 20 gr. Á vorin voru fáar villur — fækkuðu
aftur á móti á haustin, hækkandi yfir veturinn, cn
náðu þó ekki hámarki sumarsins. Það var áberandi,
þegar þessi árstímabundni villufjöldi var línuritaður,
þá fylgdist að, hækkun og lækkun villufjöldans, og
hækkun og lækkun dánartölunnar. Með öðrum orðum:
veður og þreyta eru nátengd fyrirbrigOi.
*
Mildir mánuðir, sérstaklega apríl og október (í
llandaríkjunum, tilsvarandi júní og jiilí hér?), hafa
reynst sérstaklega styrkjandi bæði gagnvart andlegri og
líkamlegri áreynslu.
Fyrir flesta, sem vinna líkamlega vinnu, þá er hinn
ákjósanlegasti liiti 13—18 gr. Það er, þegar meðal dag-
hiti er ca. 23 gr. og lækkar í 7 gr. að nóttunni. Hvorki
þeir, sent vinna andlega eða líkamlega vinnu, unnu
vel, þegar veður var mjög kalt eða mjög heitt, því þeg-
ar hitinn fór niður fyrir 20 gr. eða hækkaði upp fyrir
21 gr., þá lækkaði vinnugetan verulega — eða um 60%,
þegar hitinn var kominn upp í 32 gr. og yfir.
Áhrifin af hitanum fóru þó nokkuð eftir landshlut-
um. Verkamenn á Florida vanari meiri liita yfir árið,
heldur en verkamenn í Nýja Englandi, þoldu betur
hita yfir 32 gr., án þess að \erða fyrir þeim þreytuá-
hrifum, sem norðurmenn fengu við sömu skilyrði.
En þér getið ekki öðlast hlutleysi veðurfarsins, með
því að velja jafnt og milt loftslag, og búa þar allt árið.
Það vandamál er ckki svo auðleyst. Með litlum hita-
breytingum frá degi til dags, frá því ákjósanlega,
ntinnkar verðgildi vinnunnar. Líkami mannsins þarfn-
ast þó breytinga og veðurbreyting til hins betra og verra
(eins og við köllum það), er ávalt æskileg. Rigningar-
dagur eftir langan þurrviðriskafla, er bæði andleg og
h'kamleg hressing. Sömuleiðis eykur bæði hækkun og
lækkun hitastigsins vinnuaíköstin, nema þegar breyt-
ingin verður bæði mjög mikil og mjög snögg.
Það cr vegna þessarar eftirsóknar líkama yðar eftir
tilbreytingu, sem hiu góðu áhrif sumarfríanna koma í
ljós.
Aðeins livíld frá venjulcgri vinnu i ta. 2 vikur cr
lieilsubxtandi, en bezta fríið er það, sem jafnframt cr
nteð loftlagsbreytingu. Maðurinn, sem býr inni í land-
inu, og fer til strandarinnar, og ntaðurinn, sein fer frá
ströndinni til fjallanna, flytja báðir líkaina sinn til
hinna óvenjulegu lofllagsáhrifa, með þeim árangri, að
báðir snúa heim til sín, liresstir og sterkari, þreytan
hefur horfið. Ennfreraur — og það svarar spumingunni,
af hverju svo margir hlakka til þess að koma heim aft-
ur eftir fjarveruna — heimkoman sjálf er tilbreyting, og
ánægjan af ferðalaginu sjálfu kemur svo margföld til
viðbótar.
Sölumenn og aðrir, sem eyða nokkru af tíma sínum
útivið, og að nokkru leyti inni, hafa sfna eigin veður-
eða loftslagsbreytingu allt árið um kring, með hinum
ákjósanlegasta árangri.
Það er sennilegt að þróttur þeirra sé að nokkru leyti
hinum síendurteknu hitabreytingum að Jiakka.
Auk hitans í loftinu, sein við lifum í, þá hefur rak-
inn mjög mikil áhrif í Jiá átt, að eyða þreytu. Rakinn
í andrúmsloftinu eykur þróttinn. En mjög rakir dagar
gera oss þreytta, þcgar Jieir eru jafnframt mjög heitir.
Vetrarloftlag (í Bandar.), er að jafnaði nægilega rakt,
og ætti þar af leiðandi að verða minna vart við þreytu.
F.n að svo er ekki, er vegna Jiess, að mest vctrarvinna
fer fram innanhúss, þar sem loftið er hitað upp með
hitunartækjum, sem gefa oss Jninara loft.
Loft í skrifstofum og í heima húsum cr ekki erfitt
að ráða við.
Á átjándu öldinni, hertók furstinn í Bengal, virkið
„Fort William" í Calcutta (i Indlandi), og menn hans
ráku 146 evrópumenn sem fanga, inn f varðstöð, sem
var tæplega 20 fet á hvern veg, með aðeins tveim litlum
járngrindagluggum, og Jietta skeði:
Skömmu eftir að þeim var þjappað Jiarna inn hófst
gegndarlaus útgufun, sem heltist yfir þá með óstöðv-
andi þorsta. Þeir urðu óðir og helltu ókvæðisorðum
yfir fangaverðina, til Jiess að reyna að fá þá til þess
að skjóta sig, sem þeir Jró ekki gerðu. Fangamir öskr-
uðu cftir vatni. Smávegis var þeirn fært í höfuðfötum,
og skvett inn um gluggagrindurnar. Hinir sterkari
tróðu sér í áttina að gluggagrindunum, og tróðu þá
veikari til dauða. Klukkan 11.30 um kvöldið, voru
Jieir sem lifandi voru, óviðráðanlegir: Kl. 6 um
morguninn var gefin skipun um að láta Jiá lausa,
en ])á voru aðeins 23 lifandi.
Þessi og aðrir slíkir harmleikir urðu til þess að menn
álitu að hér hefði verið um eitraða útgufun að ra’ða,
sem spillti loftinu. Á vísindamáli var Jiessu leyndar-
dómsfulla efni gefið nafnið „anthropotoxin". Þetta
„anthropotoxin" var síðar nefnt „múgeitrun", sem or-
sakaði þreytu, cn reyndist svo vcra „Carbondioxide".
Nú er það sannað, að það er ekki loflið í lungunum,
hcldur loftið sem cr næst liörundi voru, sem cr orsök
þreytunnar eða vanlíðunarinnar.
í þýzkri rannsóknai-stofu var byggður loftþéltur klefi,
sem rúmaði einn mann. Hann var með þrem gúmmí-
lokum á einni hliðinni ,fimm fetum frá gólfi. Aðstoð-
anuaður rannsóknarstofunnar stóð nú inni í tilrauna-
klefanum og andaði að sér aftur og aftur sama loftinu.
Hann varð fljótt þreyttur, syfjaður, fékk óþægindi i
magann, og að lokum var hann að því kominn að falla
í yfirlið. Hann stakk þá höfðinu út í gegn um eitt af
hinum þrennir gúmmílokuðu götum, til þess að anda
að sér fersku lofti utanfrá.
Reykjalundur
39