Reykjalundur - 01.06.1958, Blaðsíða 42

Samtímis stungu tveir aðrir aðstoðarmenn, sem voru
fyrir utan klefann, höfðum sínum inn í hann, gegn um
hinar tvær gúmmílokurnar, til þess að anda að sér loft-
inu, sem var inni í klefanum.
Nú var einn maður inni i loftslæmum klefanum, og
andaði að sér fersku lofti utanfrá, en tveir menn voru
fyrir utan hann sem önduðu að sér hinu lamandi lofti,
sem var inni í tilraunaklefanum.
Þeir tveir, sem önduðu að sér hinu „eitraða" lofti
með ríkulegu magni af „Carbondioxidc" urðu ekki fyrir
neinum óþægindum eða vanlíðan, en sá, sem andaði að
sér hreina loftinu utanfrá, en með iíkainann innilukt-
an í hinu raka og heita lofti inni í klefanuin féll í
ómegin.
Það er kælimállur loftsins í kringum líkama vom,
frekar en hreinleiki loftsins í lungunum, sem orsakar
svo sorglega atburði sem skeðu í myrkrastofunni í Cal-
cutta.
Eitt af hinum merkilegustu fyrirbærum, er mátinn,
sem mannslikaminn viðheldur liinum jafna hita, 37 st.
C., án tillits til hitastigs umhverfisins. Aðeins þegar
sjúkdómsbakteríur komast af stað, og eitthvað sérstakt
fcr úr lagi innvortis, þá breytir líkaminn frá hinu
venjulega hitastigi. En við verðum að athuga lofthita-
mælirinn þar sem við búum og vinnum, því að ef ytri
hitinn breytist mikið á hvern veg sem er, frá 20 gr. C.
þá kemur það af stað þenslu á líkamskerfi þau, sem
stjórna innvortis hitastillinum.
Við athugun á 5500 skólabörnum, við mismunandi
loftskilyrði, þá kom það fram, að þau sem voru í her-
bergjum með 15—20 gr. hita, fengu 70% færri kvef, en
þau sem voru í upphituðum herbergjum með 20—21 gr.
hita. Börnin með færri kveftilfellin voru í kaldari her-
bergjum, með venjulegri gluggaloftræsingu. Ástæðan
er sú, að loft, sem er yfir 20 gr. dregur úr tilfærslu
súrcfnisríks æðablóðs í nefi og hálsi, og minnkar mót-
söðu vefjanna gegn kvefi og lúngnabólgu.
Við 26 st. hita urðu börnin eirðarlaus, tornæm og
ófær til andlegrar áreynslu. Við 24 st. syfjuð, tornæm
og léleg við skriftir, en við 21 st. kom í ljós að þau
unnu ágætlega, voru hress og kát.
En beztur árangur var, þegar liitinn var 20 gr., af
því að við það hitastig varð hvorki lieilinn, né önnur
liffæri fyrir áreynslu vegna þess að blóðrennslið væri
torveldað að mun, til þess að kæla luiðina.
Þegar hitinn var lækkaður í 19 gr. var einnig skilað
góðri vinnu, en börnin fóru að k\arta um kulda. Við
15 til 16 gr. reyndist vera of kalt til þess að ná góð-
um árangvi.
Minnstri þreytu við vinnu, veldur svalt loft, ekki
kalt. Og minnstrar þreytu verður vart í íbúðum, ef
loflið cr svalt.
Hitastigið eitt segir ekki til um það livort loftið sé
kalt. Ef til vill hafið þér staðið nálægt eða við mið-
stöðvarofn, eða hitunarvél, og jafnvel skolfið þrátt fyrir
það, að yður fyndist þér vera að sviðna. Hitinn kemur
skjótlega af stað útgufun rakans úr húðinni, sem veld-
ur kælingu, á sama liátt og lófafylli af benzíni, finnst
rnanni kalt af því að það gufar skjótt upp, og lófafylli
af ether finnst manni enn kaldara af því að hann guf-
ar enn fljótar upp. Raki í inniloftinu hefur áhrif á
kælimátt þess, cins og hann einnig hefur í loftslaginu
úti, svo að um hið breytilega rakastig er nauðsynlegt
að vita, þegar mæla á áhrif og ástand herbergisloftlags-
ins í sambandi við þreytu eða vanlíðan.
Loft sem cr á hreyfingu er einnig kælandi loft, sem
er skýringin á því, af hverju loftviftan er til bóta í sum-
arhitanum. Hæfilegur hiti, raki og hreyfing loftsins eru
þau hjálparmeðöl í loftinu, sem geta varnað þreytu-
tilfinningunni. Loft ætti frekar að vera kalt en heitt,
hvorki þurrt né rakt, og frekar á hreyfingu en kyrrt,
þó breytilegt við og við.
Visindamaður heldur rannsóknarstofu sinni við ca.
18 stig. En cf hann er að glfma við erfið viðfangsefni,
þá fer hann oft út að opnum glugga, til þess að hugsa.
Þannig minnkar hann hið ytra hitastig í líkama sínum,
með köldum loftstraumi, og dregur þar með úr þreyt-
unni.
Hækki eða lækki hitastigið um ca. 3 gr. þá hjálpar
það til þess að fyrirbyggja þreytutilfinninguna. Skrif-
stofumenn, sem vinna í herbergi með jöfnum hita, við-
höldnum með hitastilli (thermostat), geta hæglega feng-
ið hina svokölluðu vorhitasótt og þarfnast því göngu-
ferðar úti á eftirmiðdögunum, eða opna nokkra glugga
við og við til þess að hressa sig við breytinguna, en það
dregur úr þreytunni sem gerir menn syfjaða.
Lækkun hitastigs úr 24 í 18 st. minnkar dúnartöluna
um 10%“.
☆
EFTIRMÁLI:
Þessum atriðum hefur ekki verið sinnt sem
skyldi. Það mætti segja mér, að sumir hafi
orðið stöðugir (kroniskir) sjúklingar, vegna
síendurtekinna ertinga í slímhúðunum. Enda
vitum við það að sumir hafa læknast á
skömmum tíma við dvöl í öðru landi, án
nokkurra aðgerða, en sem hefðu verið lengri
tíma á spítala í sínu eigin landi. Alveg eins
og fjöldi hefur læknast á berklahælum hér,
án þess að nokkrar aðgerðir hafi verið fram-
kvæmdar — aðeins við hvíld frá venjulegum
vinnustað og heimili — en með þeirri að-
hlynningu og þægindmn sem hælin veita.
Að endingu — verið ánægð með veðrið,
svo lengi sem þið getið andað því að ykkur.
Ól. Þórðar
40
Reykjalunduk