Dagblaðið Vísir - DV - 24.07.2009, Qupperneq 34

Fjórhjólaferðir í einstakri náttúru á
Reykjanesinu aðeins 5 mín. frá Bláa Lóninu.
Frábær tilboð í gangi - opið alla daga -
enginn lámarksfjöldi í ferðir.
Fjórhjólaævintýri Ehf
www.atv4x4.is · info@atv4x4.is
(+354)857-3001
streymi. Svo voru þessum eignarhaldsfélögum
lánaðar gríðarlega háar fjárhæðir en það var
alveg augljóst að félagið ætlaði ekki að borga
af láninu. Svo átti að selja eignina á einhverj-
um tímapunkti og þá átti að borga lánið. Það
var búið að gera mikið af svona dílum og auð-
vitað græddu menn á einhverju en svo stækk-
uðu lánveitingarnar alltaf og stækkuðu. Þeg-
ar ég skoða þetta núna sé ég að þetta er eitt af
stærstu vandamálunum í aðdraganda hruns-
ins,“ segir Birna.
MikilMennskubrjálæði
og hroki Íslendinga
Aðspurð hvernig hún skýri þessar lánveiting-
ar, hvort hægt sé að útskýra þær með orðum
eins og græðgi, segir Birna að mikilmennsku-
brjálæði sé sennilega heppilegra orð og að slíkt
brjálæði hafi gripið hluta þjóðarinnar á síðustu
árum. „Það skildi enginn neitt í því af hverju
stundum var talað um það að Danir hötuðu
okkur. Hver hatar ekki Íslendinga sem sitja á
Strikinu og segja við alla sem ganga fram hjá:
Við eigum allt hér í Danmörku; við erum búnir
að kaupa allt upp hér í Kaupmannahöfn? Þetta
var bara mikilmennskubrjálæði og það var fullt
af venjulegu fólki hér á Íslandi sem tók þátt í
þessu. Okkur fannst við vera rosalega flott og
eflaust fannst mér það líka.“
Hún segir að þessi hroki Íslendinga hafi til
dæmis endurspeglast í viðhorfi þeirra gagnvart
Norðmönnum. „Við unnum mikið með Norð-
mönnum og ég man að fyrir bankahrunið hér
sögðu mjög margir að þeir væru svo hræðilega
leiðinlegir, að þeir væru hræddir við allt og
þyrðu ekki að taka neina áhættu. Þeir voru bara
brenndir af því að hafa lent í bankakreppu. Við
verðum líklega nákvæmlega eins, sem betur
fer,“ segir Birna.
Hún telur að ein af afleiðingum þessa mik-
ilmennskubrjálæðis í viðskiptalífinu hafi verið
sú að Íslendingar misstu sjónar á grunnbanka-
starfsemi. „Við kunnum hana mjög vel en við
fórum offari inn í fjárfestingabankastarfsemi
sem við höfðum afskaplega litla reynslu af, til
dæmis skuldsetta fjármögnun og yfirtökur á
fyrirtækjum. Við fórum glannalega inn á þetta
svið sem við þekktum ekki og á sama tíma
höfðum ekki mikla reynslu af eftirliti með þess-
ari bankastarfsemi. Bankarnir uxu of hratt og
eftirlitskerfið of hægt þannig að það hélt ekki í
við fjármálalífið og því fór sem fór,“ segir Birna
sem telur að fjárfestingabankastarfsemi sé afar
mikilvæg í bankarekstri en að hún hafi verið
of áhættusækin hér á landi fyrir hrunið og að
mikilvægt sé að læra af þeirri reynslu.
bændur Í jakkafötuM
Birna segir að eftir bankahrunið hafi Íslending-
ar farið í mikla naflaskoðun og að nú séu sam-
félagið og bankakerfið komin með það viðhorf
að fara eigi „back to the basics“.
„Núna erum við að fara aftur til þessara
grunngilda í bankaþjónustu, að veita almenn-
um borgurum og fyrirtækjum þjónustu á með-
an áhersla á fjárfestingabankastarfsemi hefur
minnkað.“
Birna telur að þetta eigi einnig við um sam-
félagið allt sem orðið sé meðvitað um að þjóð-
in hafi farið of geyst. „Það sem er svo skemmti-
legt við Íslendinga er að þeir eru svo fljótir að
fara aftur í „back to the basics“. Sennilega er
ástæðan fyrir því sú að okkur finnst það eigin-
lega bara skemmtilegra. Þú sérð bara núna að
allir eru komnir aftur í lopapeysurnar. Við þurf-
um ekki lengur að vera alltaf á Sjávarkjallaran-
um til að skemmta okkur. Íslendingar voru svo-
lítið eins og bændur í jakkafötum sem fóru um
heiminn og keyptu sér dýrustu kampavínsflös-
kurnar en innst inni voru þeir bara áfram sömu
bændurnir sem sungu áfram sömu ættjarðar-
lögin. Menn eru núna búnir að gíra sig aðeins
niður. Ég heyrði af konu um daginn sem sagði:
„Ég er fegin að þetta er búið því þetta var ekki
alveg við.“ Mér fannst þetta svolítið góð skýr-
ing og ég held að mörgum líði svona núna: Við
vorum úr karakter,“ segir Birna sem viðurkenn-
ir fúslega að hún hafi auðvitað sjálf tekið þátt
í dansinum meðan hann dunaði: farið í fín-
ar utanlandsferðir með Glitni og annað slíkt,
en samt sem áður sé hún bara sveitastelpa í
sér sem finnist einna skemmtilegast að vera í
góðra vina hópi og hlusta á Brimkló og Manna-
korn.
sundurlyndið
aðaláhyggjuefni birnu
Hún segir hins vegar að nú séu allir meðvitað-
ir um að byggja þurfi efnahagslífið aftur upp á
annan hátt. Hún segir að mikilvægustu stoðirn-
ar í þeirri uppbyggingu sé að Íslendingar virki
náttúruauðlindir sínar. Með því á hún við sjáv-
arútveginn, orkuna sem býr í landinu og ferða-
þjónustu. Meðal annars telur hún að klára eigi
álverið í Helguvík og álverið á Bakka við Húsavík
en svo eigi ekki að fara út í byggingu fleiri álvera.
Einnig segist hún vera mótfallin fyrningarleið-
inni í sjávarútvegi á meðan ástandið í samfélag-
inu er eins og það er: það sem atvinnuvegurinn
þurfi á að halda núna sé stöðugleiki.
„Ég er bjartsýn og hef ekki áhyggjur af því að
við komum okkur ekki út úr þessari kreppu því
við eigum allar þessar auðlindir, sem er afar mik-
ilvægt í slíkri kreppu, en það sem ég hef mestar
áhyggjur af er sundurlyndi þjóðarinnar sem nú
er svo ríkjandi í samfélaginu. Ég hef áhyggjur af
því að við náum ekki að horfa fram á veginn og
að við missum móðinn.“
Birna útskýrir þessa hugmynd sína þannig
að þegar hún tók við Íslandsbanka í haust hafi
hinir 920 starfsmenn bankans verið afar brotn-
ir eftir efnahagshrunið. „Þetta fólk trúði á bank-
ann sinn en svo hrundi hann. Það sem var
mikilvægast var að ná þessum hópi saman og
fá hann til að horfa fram á veginn og fókusera
á það sem átti að gera. Þetta finnst mér að eigi
eftir að gera fyrir Ísland: að ná fólkinu saman,
því sundurlyndið er að drepa okkur.“ Birna telur
mikilvægt að hrunið verði rannsakað eins vel og
mögulegt er en að einnig þurfi að huga að fram-
tíðinni. „Látum haug af fólki í þá vinnu að rann-
saka efnahagshrunið og við hin höldum áfram
og hugum að endurreisninni,“ segir Birna sem
telur að endurreisnin gangi verr en ella út af
sundurlyndinu.
hótað Með saur og þvagi
Ein af afleiðingum þess sem Birna kallar sund-
urlyndi er að hún telur að of margir í samfélaginu
séu of uppteknir af fortíðinni og því sem gerðist
í aðdraganda efnahagshrunsins og að þetta geti
grafið undan endurreisnarstarfinu. Birna sjálf
hefur orðið fyrir barðinu á þessu sundurlyndi því
málningu hefur tvívegis verið slett á hús hennar
í miðbænum en slíkt hið sama hefur verið gert
við hús margra þekktra manna úr íslensku við-
skiptalífi, svo sem hús Hannesar Smárasonar og
Björgólfs Guðmundssonar. Ástæðan er senni-
lega umræðan um kúlulán Birnu og starf henn-
ar hjá Glitni og Íslandsbanka. „Ef við eyðum
orkunni í að henda málningu í hús hér í bænum
komumst við aldrei upp úr þessari kreppu,“ seg-
ir Birna sem telur að þetta sundurlyndi sé byggt
á neikvæðni og svartsýni. „Að einhverju leyti
erum við sjálf okkar verstu óvinir.“
Í fyrra skiptið sem málningu var skvett á hús
Birnu varð dóttir hennar svo hrædd að hún
sagðist ekki vilja sofa í herbergi sínu í kjölfarið.
Í seinna skiptið náði Birna að koma í veg fyrir
að dóttir hennar sæi skemmdarverkin á húsinu.
„Þarna eru árásirnar komnar of nærri manni.
Þegar það er farið að ógna þeirri friðhelgi sem
maður nýtur heima hjá sér. Ég á 9 ára dóttur og
hún þorir ekki að sofa inni í herberginu sínu því
að dósin með málningunni lenti utan á veggn-
um á herberginu hennar. Maður verður svo
sorgmæddur og hræddur þegar maður lend-
ir í þessu því þetta er svo ósanngjarnt. Svo spyr
maður sig auðvitað eðlilega: Hvað kemur eigin-
lega næst?“
Auk þessa hefur Birna fengið tölvupóst-
sendingar með myndum af húsi hennar með
hótunum um frekari skemmdarverk. „Ég hef
fengið tölvupóst með mynd af húsinu mínu
eftir að búið var að henda málningunni á það.
Í tölvupóstinum stóð: „Þetta er bara byrjunin.
Næst er það hland og skítur, helvítis þjófurinn
þinn.“ Þetta er náttúrulega bara viðbjóður,“ seg-
ir Birna.
Hún segir að slík skemmdarverk eigi ekki rétt
á sér, alveg sama hver eigi í hlut. „Ég skil ekki af
hverju ég lendi í þessu því bankahrunið er ekki
mér að kenna.“
fraMtÍðin óljós
Aðspurð hvernig hún sjái framtíð Íslandsbanka
fyrir sér eftir atburði vikunnar, þar sem tilkynnt
var um samkomulag íslenskra stjórnvalda við
skilanefndir Glitnis, Kaupþings og Landsbank-
ans, segir Birna að almenn ánægja sé með-
al starfsfólks Íslandsbanka með samkomulag-
ið, þó svo að vissulega hræðist einhverjir hvað
framtíðin beri í skauti sér.
Samkvæmt samkomulaginu er gert ráð fyrir
að kröfuhafar Glitnis geti eignast Íslandsbanka
að öllu leyti þó svo að skilanefnd Glitnis muni
fara með stjórn bankans fyrir hönd kröfuhafa.
Óvíst er hvort kröfuhafar gangi að samkomulag-
inu nú eða síðar en þeir munu eiga þess kost að
eignast bankann á næstu fimm árum. Birna seg-
ir að þetta hafi verið mikilvægur áfangi sem hún
fagni. „En svo verður framtíðin bara að skera úr
um hver niðurstaðan verður; hvort kröfuhaf-
arnir ákveða að eignast bankann í lok septemb-
er eða ekki.“
Aðspurð hvort hún muni halda áfram sem
bankastjóri segir Birna að hún viti það auðvitað
ekki að svo stöddu. „Ég þarf meðal annars að sjá
hvort kröfuhafarnir ákveða að taka bankann yfir
eða ekki. Svo veltur framtíð mín bara á því hvað
þeir ákveða að gera ef þeir taka bankann yfir.“
Birna segir að sama hvað verði muni hún án
efa halda áfram að vinna í bankageiranum því
í grunninn sé hún bankamanneskja sem njóti
þess afar mikið að vinna í því umhverfi.
ingi@dv.is
34 föstudagur 24. júlí 2009 helgarviðtal
Á KirKjusandi Sumarið 2007 var örlagaríkt í lífi Birnu en þá fékk hún stöðuhækkun í bankanum, sem með fylgdi 184 milljóna króna kúlulán, og greindist með
brjóstakrabbamein sem hún var lengi að ná sér af. Hér er hún í höfuðstöðvum Íslandsbanka á Kirkjusandi.
mynd Heiða Helgadóttir
„það var draMatÍskt
MóMent þegar
Maðurinn Minn
tók rakvélina sÍna
og rakaði af Mér
restina af hárinu.“