Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.2009, Blaðsíða 21

4. desember 2009 föstudagur 21
GREINDIST TVISVAR MEÐ SORTUÆXLI
þriggja mánaða fresti eftir þetta og
seinna sama ár fannst annað sortu-
æxli hjá henni, sem einnig var fjar-
lægt fljótt og örugglega. Hún er afar
þakklát fyrir hversu stutt á veg mein-
in voru komin þegar þau fundust.
„Ég var aldrei mjög stressuð.
Pabbi minn heitinn sem var læknir
var hins vegar öllu hræddari þegar
ég greindist. Eiginlega skynjaði ég og
upplifði hræðsluna mest í gegnum
hann. Pabbi vissi hvað þetta gat verið
alvarlegt,“ segir hún.
Hluti af eftirmeðferðinni var við-
töl hjá krabbameinslækni og segir
Ásta að þau viðtöl hafi haft djúpstæð
áhrif á hana og gert henni grein fyrir
alvöru málsins. Hún viðurkennir að
hafa sjálf verið í þeim hópi fólks sem
telur húðkrabbamein með hættu-
minnstu meinunum. „En ef þetta
greinist seint getur það verið kom-
ið inn í æðakerfið og verið byrjað að
dreifa sér um allan líkamann. Þá er
þetta bara töpuð barátta,“ segir hún.
Hvetur aðra til að fara í skoðun
Fæðingarblettir taka oft breytingum
og hefur Ásta síðustu tíu árin eða svo
komið í eftirlit á um þriggja mánaða
fresti. Nýir blettir hafa einnig mynd-
ast hjá henni og læknir ákveðið að
fjarlægja marga þeirra. Í byrjun voru
jafnvel fjarlægðir fimm í einu en upp
á síðkastið hefur það aðeins ver-
ið einn og einn. Tæp tvö ár eru síð-
an ákveðið var að hún þyrfti aðeins
að koma í eftirlit á sex mánaða fresti.
Vegna sögu hennar um sortuæxli er
búist við að hún þurfi að vera í reglu-
legu eftirliti það sem eftir er.
Ásta vill gjarnan að hennar reynsla
verði öðrum víti til varnaðar og er
hún dugleg að hvetja fólk í kringum
sig til að hitta lækni ef henni líst illa
á fæðingarbletti sem hún sér á því.
„Fólk tekur þessu mjög vel þegar það
þekkir mína sögu. Margir halda að
þessir blettir séu svo saklausir en vita
í raun ekkert hvernig þeir mega vera.
Ég hef ekki tölu á því hversu marga
ég hef sent í tékk,“ segir hún.
Ásta hefur jafnvel komið varfærn-
islega að máli við ókunnugt fólk sem
hún hittir í sundi ef henni líst illa á
fæðingarbletti sem það er með og
finnst það skylda sín að láta fólk vita
enda er hún orðin ansi reynd í að
bera kennsl á óvenjulega bletti.
Sérfræðingur í brúnkukremum
Stutt er síðan Ásta þrýsti mjög á
góða vinkonu sína að láta skoða
sig hjá lækni. „Hún var með tvo
bletti sem ég hafði áhyggjur af.
Hún greindist svo með sortuæxli.
Mögulega bjargaði ég lífi hennar,“
segir hún.
Ásta ítrekar að oft þurfi sortu-
æxlin ekki að líta svo illa út þegar
þau eru á byrjunarstigi. „Mín voru
ekkert sérstaklega ljót. Þess vegna
er best að húðlæknir eigi alltaf síð-
asta orðið,“ segir hún.
Sólbrún húðin heillar Ástu enn
og er hún nú orðinn sérfræðingur
þegar kemur að brúnkukremum.
„Ég er búin að prófa þetta allt sam-
an. Vinkonur mínar gera stund-
um grín að mér því ég veit hvern-
ig þau öll virka og hvernig lyktin
er af þeim,“ segir Ásta. Hún heldur
því fast í brúnkuna en fer aðrar og
heilbrigðari leiðir til þess.
Vinur í raun Ásta hefur skipað ófáum
vinkonunum að láta líta á fæðingarbletti
hjá sér sem síðan reyndust vera illkynja
sortuæxli.
Faraldur hjá ungum konum
„Ég tel mjög líklegt að það endi með því að ljósabekkjanotkun fyrir þá sem eru
18 ára og yngri verði bönnuð alveg eins og það var bannað að selja sígarettur
til yngri en átján ára,“ segir Bárður Sigurgeirsson, húðsjúkdómalæknir hjá
Húðlæknastöðinni. Hann hefur haft Ástu Guðríði Guðmundsdóttur undir eftirliti
undanfarin ár.
Ljósabekkjanotkun hér á landi er með því mesta sem þekkist. Sortuæxli eru
hættulegasta tegund húðkrabbameina og geta dregið fók til dauða. Árlega
deyja um átta einstaklingar af völdum sortuæxla hérlendis. Sortuæxlum hefur
fjölgað mjög mikið hérlendis og eru þau nú algengasta krabbameinið hjá
ungum konum. Ljósabekkjanotkun hefur í gegnum tíðina verið langmest hjá
ungum konum.
Geislavarnastofnanir Finnlands, Svíþjóðar, Noregs og Íslands hafa lagt til að
settar verði nýjar reglur um ljósabekki á sólbaðsstofum sem banna notkun, sölu
eða leigu ljósabekkja til barna eða unglinga undir 18 ára aldri. Bárður er afar
hlynntur þessu banni.
Ögmundur Jónasson hafði málið til alvarlegrar skoðunar í tíð sinni sem
heilbrigðisráðherra en málið er nú á könnu Álfheiðar Ingadóttur.
Samkvæmt upplýsingum frá Krabbameinsskrá Krabbameinsfélagsins greinast
að meðaltali fimmtíu manns á ári með sortuæxli í húð, 55 með önnur húðæxli
og 225 manns með svonefnd grunnfrumuæxli.
Lífrænar
mjólkurvörur
Lífræn jógúrt
6
ferskar
bragðtegundir
Múslí
Kókos
Mangó
Kaffi
Hrein
Jarðarberja
1.490kr.Verð frá
Húfur og vettlingar
í jólapakkann
HOLTAGÖRÐUM GLÆSIBÆ KRINGLUNNI SMÁRALIND SÍMI 545 1500
Áhættuþættir
Þekktir eru ýmsir áhættuþættir að
því er varða myndun sortuæxla. Þar
má nefna sólbruna, sérstaklega í
æsku, óhófleg sólböð, óreglulega
fæðingarbletti, marga fæðingarbletti,
ljósabekkjanotkun og ljósan húðlit.
Ef þú fellur í einhvern þessara flokka
þarftu að athuga eftirfarandi:
1. Kynna þér staðreyndir um
sortuæxli og útlit þeirra þannig að
þú geti greint hættumerkin.
2. Skoða húðina mánaðarlega
með tilliti til breytinga. Hvernig slík
skoðun fer fram er lýst hér að ofan.
3. Nota sólvörn 25 eða meira í sól.
4. Nota ekki ljósabekki.
5. Fara reglulega í skoðun hjá
húðlækni ef þú ert með mikið af
fæðingarblettum og/eða óreglulega
fæðingarbletti.
6. Ef blettur breytir sér. Hafðu þá
samband við lækni og gefðu upp að
þú hafir áhyggjur af bletti sem hafi
breyst.
Heimild. Hudlaeknastodin.is
fréttir