Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.2009, Blaðsíða 20

20 föstudagur 4. desember 2009 fréttir
sortuæxli í húð
Nýgengi Asr (W), Konur aldur (15–34)
30
25
20
15
10
5
0
Danmörk
Finnland
Ísland
Noregur
Svíþjóð
1980 1985 1990 1995 2000 2005
heimild: GerDa eNGholm, JacqueS Ferlay, NielS chriSteNSeN, FreDDie
Bray, mariaNNe l. GJerStorFF, ÅSa KliNt, JóaNiS e. Køtlum, elÍNBorG
ólaFSDóttir, eero PuKKala aND haNS h. Storm (2009).
NordCAN: caNcer iNciDeNce, mortality, PrevaleNce aND PreDictioN
iN the NorDic couNtrieS, verSioN 3.5. aSSociatioN oF the NorDic
caNcer reGiStrieS. DaNiSh caNcer Society (httP://www.aNcr.Nu).
tí
ðn
i á
h
ve
r h
un
dr
að
þ
ús
un
d
„Einn mesti áhættuþátturinn er sól-
bruni á barnsaldri. Það gerðist hjá
mér þegar ég og vinkona mín stál-
umst í háfjallasól. Þetta var stór pera
á standi sem eldri systir mín átti inni
í skáp. Þú máttir standa fyrir fram-
an peruna í nokkurra metra fjarlægð
með hlífar fyrir augunum. Við vorum
alveg ofan í perunni með enga vörn.
Ég brann alveg hrikalega, fékk ann-
ars stigs bruna og augun í mér bók-
staflega sukku. Þarna var ég níu ára
gömul,“ segir Ásta Guðríður Guð-
mundsdóttir.
Hún er aðeins 37 ára gömul og
hefur tvisvar greinst með sortuæxli.
Auk þess hafa um þrjátíu blettir ver-
ið fjarlægðir af húð hennar, ýmist
vegna gruns um æxli eða sem fyrir-
byggjandi aðgerð.
í ljós fyrir ferminguna
Ásta er með ljósan húðlit en eins og
margir Íslendingar hefur hún allt-
af sótt í að vera brún árið um kring.
Þekking á húðkrabbameini og tengsl-
um þess við ljósabekki var ekki mik-
il þegar hún var unglingur. Því þótti
alveg sjálfsagt að hún færi í ljós fyr-
ir fermingardaginn. „Það var í tísku.
Allir gerðu það,“ segir hún.
Sólbaðsstofur spruttu upp á öðru
hverju götuhorni og fékk Ásta vinnu
á einni slíkri þegar líða tók á ungl-
ingsárin. Geislarnir frá ljósabekkj-
unum lýstu þar upp vinnurýmið lið-
langan daginn en Ásta gerði sér enga
grein fyrir að hún gæti verið í hættu.
Síðar sótti hún mjög í að fara í sól-
arlandaferðir og hugsaði þá lítið um
að verja sig almennilega gegn sól-
inni. Í dag passar hún vel upp á að
sóli skíni aldrei á bera húð og sam-
kvæmt ráðleggingum húðsjúkdóma-
læknis síns, Bárðar Sigurgeirssonar,
notar hún iðulega sterka sólarvörn.
„Ég nota hana alltaf á bæði mig og
börnin mín,“ segir Ásta.
Greindist snemma
Upp úr tvítugu ákvað Ásta að fara til
læknis og láta fjarlægja fæðingarblett
sem henni fannst fötin sín nudd-
ast óþægilega við. Læknirinn sem
hún hitti vildi þá einnig taka ann-
an fæðingarblett sem honum fannst
ekki líta alveg eðlilega út. Ásta hafði
þó litlar áhyggjur af því að hún gæti
fengið sortuæxli en lét til leiðast og
fór reglulega í eftirlit hjá húðsjúk-
dómalækni.
Nokkru síðar komst hún að hjá
Bárði og um 1999 ákvað hún að láta
líta á enn einn blettinn. Í ljós kom
að hún var komin með sortuæxli á
upphandlegg. „Auðvitað var erfitt að
greinast með illkynja sjúkdóm sem
getur verið banvænn,“ segir Ásta.
Hins vegar hafði það úrslitaáhrif
hversu snemma meinið greindist hjá
henni. Því var hægt að fjarlægja æxl-
ið með skurði án mikilla vandkvæða.
tvö æxli á sama árinu
Ástu var gert að koma í eftirlit á
erlA hlyNsdóttir
blaðamaður skrifar: erla@dv.is
GREINDIST TVISVAR MEÐ SORTUÆXLI
Ásta Guðríður Guðmundsdóttir hefur alla tíð verið mikill sólardýrkandi og byrjaði ung að stunda ljósa-
bekki. Rúmlega tvítug greindist hún með sortuæxli og hafa tvö mein verið fjarlægð hjá henni. Hún þakkar
góðu eftirliti hversu snemma þau greindust en erfiðara er að eiga við meinin því seinna sem þau greinast.
Ásta býst við að verða undir eftirliti lækna það sem eftir er og passar hún vel að nota alltaf sólarvörn.
„Auðvitað var erfitt
að greinast með ill-
kynja sjúkdóm sem
getur verið banvænn.“
Vann á sólbaðsstofu Ásta Guðríður Guðmundsdóttir
brann fyrst þegar hún var aðeins níu ára gömul. Síðar
fékk hún vinnu á sólbaðsstofu og var böðuð hættulegum
geislum drjúgan hluta dagsins. myNdir róbert reyNissoN