Dagblaðið Vísir - DV - 08.01.2010, Blaðsíða 31

HELGARBLAÐ 8. janúar 2010 FÖSTUDAGUR 31
Í Afríku Geir með þorpshöfðingja í Biombo í Gíneu-Bissá, en þar vann hann í fimm ár.
Í fimm ár bjó ég, ásamt konu minni og þremur ungum son-um, við frekar fábreyttar að-stæður miðað við það sem við
eigum að venjast. Það var takmark-
aður aðgangur að rafmagni, við
þurftum að redda vatninu sjálf og
safna því í 200 lítra olíutunnur og
fara sparlega með það. Við notuðum
sólarrafmagn og símasamband var
stopult og í tvö ár höfðum við ekki
neitt samband,“ segir Geir Gunn-
laugsson, nýskipaður landlæknir.
Geir hefur komið víða við á ævinni
og hefur meðal annars starfað sem
barnalæknir í Afríkuríkinu Gíneu-
Bissá, þar sem hann hefur búið í
samtals 8 ár. Auk þess hefur hann,
ásamt eiginkonu sinni, ferðast víða.
Stærðarinnar blómvöndur með
heillaóskaskeyti stendur úti í glugga
á skrifstofu Geirs við Austurströnd.
Vöndurinn er frá Félagi íslenskra
hjúkrunarfræðinga, sem eru að óska
honum til hamingju með nýja starf-
ið. Hann tók við sem landlækn-
ir þann 1. janúar síðastliðinn og er
í óðaönn að koma sér fyrir á nýju
skrifstofunni þegar hann sest niður
með blaðamanni sem vildi kynnast
þessum ævintýramanni.
Þrátt fyrir að hafa búið lengi við
þessar fátæklegu aðstæður, sem Geir
lýsir, segist hann hafa búið mjög
vel meðal vina og samstarfsfólks
í Gíneu- Bissá. „Það var þéttur og
mikill umgangur, stanslaus straum-
ur fólks daginn út og inn. Þetta var
mjög opið og náið samfélag þar sem
við bjuggum og það var engin sund-
laug í garðinum eða neitt slíkt,“ segir
hann.
Mikil fátækt
Ertu svona mikill ævintýramaður,
hvers vegna fórstu til Gíneu-Bissá?
„Fyrir mig var það ákveðin tilvilj-
un. Ég og konan mín höfðum ferðast
mikið þegar við vorum búin að ljúka
námi hér heima. Við ferðuðumst um
í Mexíkó og Mið-Ameríku og höfð-
um almennt mikinn áhuga á lönd-
um þriðja heimsins. Síðan fórum við
til Svíþjóðar 1981 og komumst í tæri
við samtök sem voru að senda fólk
til Afríku. Það voru síðan ákveðnir
þættir eða tilviljanir sem leiddu til
þess að við enduðum í Gíneu-Bissá.
Og það skrítna er að þetta er eins og
fara inn í lest, þú heldur að þú far-
ir út af á einhverri brautarstöð eft-
ir ákveðinn tíma. Það er hins veg-
ar þannig að ég er enn þá að keyra
Gínea-Bissá lestina, sem var upphaf-
lega tveggja ára ferð.“
Ertu sem sagt búinn að skjóta rót-
um í landinu?
„Það er yndislegt að vera þarna.
Það er gott fólk sem er opið og
skemmtilegt og gaman að vinna með
því. En landið er mjög fátækt. Ég hef
ferðast mjög víða í Afríku og meðal
annars unnið í Malaví fyrir Þróunar-
samvinnustofnun Íslands síðastlið-
inn áratug. Það er líka mjög fátækt
land, en þú sérð samt mikinn mun
á milli þessara tveggja landa. Gínea-
Bissá er sannarlega veikburða hvað
varðar allt, innri stjórnsýslu, mann-
auð og menntun. En þar býr gott
fólk,“ segir hann.
Flutti inn Super Mama Djombo
Þú hefur kynnt afríska menningu hér
og fluttir hljómsveitina Super Mama
Djombo inn til landsins?
„Ég hef mikinn áhuga á afrískri
tónlist og ekki síst af gíneskri tón-
list. Super Mama Djombo er hljóm-
sveit sem er tákngervingur hinnar
nýfrjálsu þjóðar Gíneu-Bissá. Hún
var mjög öflug á 12 ára tímabili og
talin til merkustu afrísku hljóm-
sveita á þessu tímabili. Þegar ég var
þar árin 1982-85, voru þeir komnir
í seinni hálfleik. Í samstarfi við mig
og Hrein Loftsson lögmann, sem
kynntist Gíneu-Bissá gegnum starf
sitt með Unicef, tók hljómsveitin til
starfa á ný og þeir félagarnir komu
hingað til að taka upp hljómplötu.
Það var stórkostlegt að ná því mark-
miði og það er ánægjulegt að finna í
dag hvernig Ísland hefur komist inn
á kortið í Gíneu-Bissá í gegnum tón-
list Mama Djombo og svo auðvitað
gegnum Unicef.“
Það lifnar yfir Geir þegar hann
rifjar upp tónleikana, sem haldnir
voru á Nasa á Listahátíðinni vorið
2008.
„Fyrir mig voru þessir tónleik-
ar eitt ævintrýri. Þetta var eins og
listrænn gjörningur. Þessir tónleik-
ar eru sögulegir í tónlistarlegu sam-
hengi Gíneu-Bissá, að hljómsveitar-
meðlimirnir skyldu koma hingað úr
svo mörgum áttum. Það endurspegl-
aðist í gleðinni sem ríkti á staðnum.“
Hefur hljómsveitin ekki spilað
utan Afríku nema á Íslandi?
„Ekkert, jú, hún kom reyndar við
í Portúgal á leiðinni heim og var þar
með tónleika. Hljómsveitin sem er
að spila í Bissá í dag er þó ekki skipuð
eins og hún var hér. Ég á mér draum
um að þeir félagarnir komi í góða
tónleikaferð til Evrópu og það væri
verulega gaman að fá þá til að halda
tónleika aftur hér á landi.“
Ertu sem sagt poppari?
„Ég hef almennt gaman af tónlist,
þó að ég hafi seinna heillast meira
af afrískri tónlist. En hér heima er
ég meira í góðri dægurtónlist en
hefðbundinni klassískri tónlist. Mér
finnst gaman að dansa og það er
hluti af mér.“
Ólík reynsla nýtist vel
Hvað kom til að þú vildir verða land-
læknir og ertu ekki með því að binda
þig niður?
„Þetta er ágæt spurning. Ég ákvað
að sækja um starfið vegna þess
að verkefni landlæknis eru mjög
spennandi og heillandi. Verkefnin
sem ég hef verið að sinna í Malaví,
Gíneu-Bissá, á Miðstöð heilsuvernd-
ar barna, og síðan í Háskólanum í
Reykjavík falla öll undir lýðheilsu
eins og svo mörg viðfangsefni land-
læknisembættisins. Auðvitað eru
aðstæður mismunandi milli landa
en aðferðafræði lýðheilsustarfs er í
raun sú sama. Landlæknir fæst við
marga þætti í heilbrigðisþjónustu
og er faglegur ráðgjafi stjórnvalda
og sinnir eftirlitshlutverki. Notend-
ur þjónustunnar geta einnig leitað
til landlæknis með ábendingar sínar
og kvartanir. Það verður því í nógu að
snúast.“
Er Landlæknisembættið ekki
mjög fastmótað, er líklegt að fólk
verði vart við breytingar á því undir
þinni stjórn?
„Embættið stendur á gömlum
grunni og verður 250 ára á þessu
ári. Um það gilda lög og reglugerð-
ir sem marka því ákveðinn ramma.
Saga embættisins sýnir þó að það
hefur breyst í tímans rás. Það er mik-
il gerjun í gangi núna og vegna efna-
hagskreppunnar er augljóslega þörf
endurskoðunar. Einhverjar breyt-
ingar eru því fyrirsjáanlegar. Í gegn-
um nám mitt og störf hef ég skynj-
að að Landlæknisembættið hefur
þann stað í hugum fólks að þangað
sé hægt að sækja faglega ráðgjöf sem
byggist á bestu þekkingu hvers tíma
og ég vonast til að viðhalda því orð-
spori.“
Varstu hissa að fá starfið?
„Þegar þú sækir um, þá ertu einn
meðal ákveðins fjölda umsækjenda,
að því leyti veistu að þú kemur hugs-
anlega til greina. Ég vissi að á grunni
minnar fyrri reynslu og náms hlyti
ég að koma til greina. En þú gengur
ekki að neinu vísu. Ég tek við starf-
inu auðmjúkur og reyni að gera mitt
besta,“ segir Geir.
Talið berst aftur að ferðalögum og
tónlist og segir Geir margt hægt að
læra í Gíneu-Bissá. Þar í landi glíma
íbúar nú við afleiðingar af pólitískum
óstöðugleika og hernaðarátökum,
sem leiddu til þess að forseti lands-
ins var myrtur á síðasta ári.
„Þar spyr fólk sig, hvað gerð-
ist? Hver er sannleikurinn á bak
við þessa atburði? Ég hef stundum
hugsað um þetta varðandi banka-
hrunið á Íslandi, hvað gerðist raun-
verulega? Við erum enn ekki kom-
in að ákveðinni niðurstöðu um
það. Með þessu er ég eingöngu að
segja að Gínear, þú og ég og fólk al-
mennt, eru að velta fyrir sér fram-
tíð þjóðar sinnar og þar eru öflugir
einstaklingar, eins og hér, sem eru
að berjast fyrir bættum hag þjóðar
sinnar þrátt fyrir mótlæti og erfið-
leika.“
Áfram er rætt um Afríku og afr-
íska tónlist sem er Geir hugleikin.
Hann nefnir að í lagatextum hljóm-
sveitarinnar Super Mama Djombo
megi finna tengingu við íslenskt
samfélag. „Mér finnst ótrúlega
gaman að hlusta á nýju plötuna og
reyna aðeins að átta mig á textun-
um. Þeir lýsa borgaralegu samfélagi
sem er að velta lífinu og tilverunni
fyrir sér. Það er meira að segja hægt
að finna skírskotanir í íslenskt sam-
félag, sem þú getur meðal annars
tengt við stjórnsýsluna. Í einum
textanum segir til dæmis að það sé
ekki nóg að geta gefið skipanir til
að vera góður stjórnandi. Ég ætti
kannski að taka það til mín. Það er
eitthvað sem ég hlýt að hafa í huga í
starfi mínu.“ valgeir@dv.is
Geir Gunnlaugsson, nýskipaður landlæknir, er ævintýramaður sem hefur starfað lengi
sem barnalæknir í Afríku. Hann bjó án símasambands í tvö ár í Gíneu-Bissá. Hann flutti
einnig gínesku hljómsveitina Super Mama Djombo inn til landsins fyrir tveimur árum.
Hann segir að finna megi skírskotun í íslenskt samfélag í textum sveitarinnar.
Geir Gunnlaugsson „Þar spyr
fólk sig, hvað gerðist? Hver er
sannleikurinn á bak við þessa
atburði? Ég hef stundum hugsað
um þetta varðandi bankahrunið
á Íslandi, hvað gerðist raunveru-
lega?“ MYND SIGTRYGGUR