Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.2010, Qupperneq 11

því líklegra er að einstaklingur nái
ekki að fóta sig í lífinu,“ segir Þór
Óliver ákveðinn.
„Það er mjög auðvelt að brjóta
niður einstakling með svona við-
horfi. Það er alls ekki verið að hjálpa
mér í því að koma fótunum undir
mig á nýjan leik. Framkoman í minn
garð er ótæk og persónugerð. Ég er
fangi sem hef verið með vesen gagn-
vart fangelsisstjóra og ég tel einfald-
lega að verið sé að hefna sín á mér.
Af því að ég var með mótþróa þá var
mér bara sagt að allt yrði gert til að
koma í veg fyrir fengi að njóta nokk-
urra réttinda sem fangi. Þó svo að
stjórnendur séu í fýlu út í mig þá geta
þeir ekki neitað mér um rétt minn.“
Tvær leiðir í boði
Kæra á hendur fangelsismálastjóra
verður lögð fram, fullyrðir Þór Óli-
ver. Hann hefur ákveðnar skoðan-
ir á því hvernig breyta eigi fangels-
ismálakerfinu hér á landi. „Ég verð
auðvitað að fara þá leið að kæra
þetta en því lýkur væntanlega ekki
fyrr en ég fer af Kvíabryggju. Út frá
því sem ég hef kynnst í fangelsun-
um þá myndi ég vilja aðskilja þetta
í endurhæfingu annars vegar og
dýragarð hins vegar, það þyrfti að
skilja þetta hvort frá öðru. Þetta er
í raun bara spurning um hurð A og
hurð B sem menn þurfa að velja á
milli og gera upp við sig hvaða leið
þeir vilji fara,“ segir Þór Óliver.
„Því miður er enginn milliveg-
ur í þessu, að mínu mati. Þeir sem
velja dýragarðinn missa öll hlunn-
indi en hinir fara í afvötnun og
markvissa endurhæfingu. Það er
alltaf verið að tala um að stækka
fangelsin en mér finnst innihaldið
skipta mestu máli.“
Hræddur við breytingarnar
Eins og áður sagði er Þór Óliver
hræddur við að afplánunartíma
hans ljúki á næsta ári. Hann segir
breytingarnar á samfélaginu gríð-
arlegar þann tíma sem hann hefur
setið inni. „Í einu dagsleyfinu um
daginn fór ég að kaupa mér GSM-
síma og áður en ég vissi af voru all-
ir í búðinni komnir í kringum mig
að fylgjast með þessum hellisbúa
sem aldrei hafði notað svona síma,“
segir Þór Óliver og bætir við: „Og
um daginn var ég að leita að bank-
anum mínum. Þegar inn var kom-
ið stóð ég þar eins og auli með tvær
bankabækur í höndunum. Ég vissi
ekki hvert gjaldkerinn ætlaði þegar
ég lagði aðra bankabókina á borðið.
Svona hafa hlutirnir breyst rosalega
frá því ég fór inn.“
FRÉTTIR 1. mars 2010 MÁNUDAGUR 11
n Árið 1995 var Þór Óliver Gunnlaugsson, þá Þórhallur Ölver Gunnlaugsson,
dæmdur til þriggja ára fangelsisvistar fyrir stórfelld fjársvik. Þá hafði hann starfað
sem framkvæmdastjóri og stjórnarformaður útflutningsfyrirtækisins Vatnsberans
hf., sem hann hefur síðan oft verið kenndur við, en til stóð að flytja út íslenskt
vatn. Yfir þriggja ára tímabil skilaði fyrirtækið inn röngum skattskýrslum og komst
dómurinn að því að þannig hefði forsvarsmaður þess, Þór Óliver, komist yfir
talsvert fé.
n Hjá Vatnsberanum starfaði Agnar W. Agnarsson við bókhaldsstörf og hlaut
hann einnig dóm fyrir fjársvik. Eftir að Þór Óliver hafði afplánað dóm fyrir
auðgunarbrotin varð hann Agnari að bana, þann 14. júlí 2000, á heimili sínu við
Leifsgötu í Reykjavík.
Fjársvik og morð
HRÆDDUR
VIÐ FRELSIÐ
Tilhugsunin um að losna er
hræðileg. Þó svo að ég
aðlagist alltaf smátt og
smátt, eftir því sem ég
fer oftar í dagsleyfi, þá
er þetta rosalega erfitt
fyrir mig.
Langur tími Þór Óliver hefur nú setið inni í tíu ár
samfellt og lýkur hann afplánun í október á næsta ári.
Ólafur Gunnarsson, fyrrverandi refsi-
fangi, segir fanga eiga litla von um að
fóta sig eftir afplánun þar sem aðlögun og
endurhæfing í fangelsum sé takmörkuð.
Fangarnir
þurfa hjálp
„Ég er einn af þessum fáu pró-
sentum fanga sem ná að fóta sig
eftir fangelsið en það var rosa-
lega erfitt að komast aftur út í
samfélagið. Það er enginn hægð-
arleikur og var alfarið undir mér
sjálfum komið hvort ég næði mér
aftur á strik. Hið eina sem beið
mín var að fara aftur út á glæpa-
brautina,“ segir Ólafur Gunn-
arsson, fyrrverandi refsifangi á
Litla-Hrauni.
Ólafur afplánaði þriggja og
hálfs árs fangelsisdóm á síðasta
áratug fyrir það sem þá var kall-
að Stóra fíkniefnamálið. Eftir
að hafa verið fundinn sekur um
stórfelldan fíkniefnainnflutning
sat hann inni á Litla-Hrauni og
var þann tíma ekki ánægður með
endurhæfingu og aðlögun fanga
eftir fangelsisvist. Hann segir það
alfarið hafa verið í eigin höndum
að ná sér frá glæpum eftir vistina.
Sterkir fordómar
„Ég vann sjálfur rosalega hart
í því að koma mér áfram eftir
Litla-Hraun og það er heilmik-
il saga að hafa náð því. Fordóm-
arnir gegn föngum geta verið
sterkir. Það hjálpaði mikið að ég
hafði stuðning frá minni góðu
fjölskyldu,“ segir Ólafur.
Ólafur leggur á það áherslu
að endurhæfingu fanga skorti
hér á landi og segir það álit sitt
byggt á reynslu sem ekki verð-
ur fengin í háskólum. „Fangels-
ismálin hafa að mínu mati verið
að versna og versna. Ég hef sjálf-
ur reynslu af þessum málum,
nokkuð sem maður lærir ekki í
háskólunum. Ég þekki það á eig-
in skinni hvernig fangelsisvistin
er hér á landi. Þegar ég var sjálf-
ur á Litla-Hrauni fór ég að huga
að þessum fangamálum og sá
fljótlega að fanga skortir alla að-
stoð. Ég var ekki hrifinn af vist-
inni þarna. Mér blöskraði sjálf-
um hvernig staðið er að málum í
fangelsunum þar sem fangarnir
hafa ákaflega litla von þegar þeir
losna.“
Stöðugt niður á við
Á meðan Ólafur sat inni segist
hann hafa unnið í því að stofna
hjálparsamtök fanga sem ljúka
afplánun en hann hafi mætt mik-
illi mótspyrnu fangelsisyfirvalda.
„Á sínum tíma barðist ég við
kerfið og þá stofnaði ég samtök-
in Fangar og þolendur. Þegar ég
gerði það mætti ég mikilli and-
spyrnu fangelsisyfirvalda sem
börðust gegn því að samtökin
yrðu að veruleika. Hið eina sem
ég vildi gera var að hjálpa föng-
um að aðlagast. Allan þennan
tíma frá því að ég sat inni hef-
ur engin leið verið fundin til að
hjálpa föngum að fóta sig eftir af-
plánun. Ef við viljum breyta því
þurfum við að koma á einhverju
uppbyggilegu starfi fyrir fang-
ana,“ segir Ólafur.
Því miður hefur ekkert verið
að gerast í endurhæfingarmálum
fanga á Íslandi því tölurnar tala
einfaldlega sínu máli. Ef umhverfi
og aðlögun fanganna er léleg þá
hafa fangar litla möguleika á að
fóta sig á nýjan leik og þá minnka
líkurnar á því að þeir snúi frá villu
síns vegar,“ segir Ólafur.
„Núna þarf að stofna svona
samtök til að hjálpa föngum sem
hafa lokið afplánun og aðstand-
endum þeirra. Að menn hafi ein-
hvern stað til að fara á er svo mik-
ilvægt. Bara eitt námskeið eftir
fangelsið gæti breytt miklu og
hækkað prósentu þeirra sem ná
að koma undir sig fótunum.“
Ég hef sjálf-ur reynslu
af þessum málum,
nokkuð sem maður
lærir ekki í háskólun-
um. Ég þekki það á
eigin skinni hvernig
fangelsisvistin er hér
á landi.
TRAUSTI HAFSTEINSSON
blaðamaður skrifar: trausti@dv.is
Vantar aðstoð Ólafur
segist hafa fundið það á
eigin skinni að aðlögun
og endurhæfingu fanga
hérlendis skorti og kallar
eftir aðgerðum.