Dagblaðið Vísir - DV - 01.09.2010, Side 17

miðvikudagur 1. september 2010 erlent 17
Elisany Silva, fjórtán ára stúlka frá rík-
inu Para í Amasón-hluta Brasilíu, er
ein hávaxnasta unglingsstúlka heims,
206 sentimetrar á hæð. Talið er að hún
þjáist af sjaldgæfum sjúkdómi sem
valdi hröðum vexti. Ekki er vitað ná-
kvæmlega hvað hrjáir hana, þar sem
foreldrar hennar eru ekki nógu efnað-
ir til að borga fyrir læknisrannsókn á
henni.
Í viðtali við sjónvarpsstöð í Para
segist hún ekki geta mætt í skólann,
þar sem hún komist ekki fyrir í stræt-
isvagninum sem flytur börnin langa
leið í skólann. „Það er erfitt fyrir mig
að vera inni hjá mér heima. Ég gleymi
mér stöðugt og rek mig upp undir,“ seg-
ir Elisany, en hún býr í litlum kofa með
fjölskyldunni.
Brasilískur læknir sem sjónvarps-
stöðin ræddi við hafði ekki hitt Elis-
any, en sagði að hún þjáðist að öllum
líkindum af ofvexti vegna ofvirkni í
heiladinglinum sem seytti of miklum
vaxtarhormónum. Hann sagði að ef
ekkert yrði að gert myndi hún verða
fyrir miklu heilsutjóni, sem gæti hrein-
lega endað með dauða. Læknirinn tel-
ur að stúlkan gæti vaxið um 15 senti-
metra á ári, gangist hún ekki undir
læknismeðferð.
En Elisany elur sama draum og
margar aðrar stúlkur á hennar reki
í Brasilíu, hana langar að verða fyr-
irsæta. „Mig langar mikið að verða
módel,“ segir hún. Brasilískir fjölmiðl-
ar segja að fréttin um Elisany hafi vak-
ið athygli umboðsskrifstofa í borginni
Belem. Foreldrar stúlkunnar vonast nú
til að stúlkan þeirra fái að gangast und-
ir læknismeðferð. helgihrafn@dv.is
Fjórtán ára stúlka í Brasilíu þjáist af ofvexti:
Ein hávaxnasta stúlka heims
Þvinganir hertar
Bandarísk stjórnvöld hertu á þving-
unum gegn Norður-Kóreu í dag.
Aðgerðir Bandaríkjanna snúa að
frystingu eigna þriggja norðurkór-
eskra ríkisborgara, þriggja fyrirtækja
í landinu og fimm ríkisstofnana.
Listi yfir þá einstaklinga og fyrirtæki
sem þvinganirnar beinast gegn hef-
ur verið birtur á vefsíðu bandaríska
utanríkisráðuneytisins. Þeir sem eru
á þessum svarta lista bandarískra
stjórnvalda eru sagðir hafa smyglað
eiturlyfjum og þvegið og falsað pen-
inga.
Rowling styrkir
MS-sjúklinga
J.K. Rowling, höfundur Harry Potter-
bókanna, tilkynnti í dag að hún hafi
gefið tíu milljónir punda til að hægt
sé að stofna rannsóknarstofu til að
rannsaka MS-sjúkdóminn. Hún
segist trúa því að rannsóknarstofan,
sem kemur til með að vera staðsett í
Edinborgarháskóla, muni verða leið-
andi í rannsóknum á sjúkdómnum.
Rannsóknarstofan mun einnig
rannsaka aðra taugasjúkdóma eins
og alzheimer, Parkinson og hreyfi-
taugungahrörnun (MND). Rann-
sóknarstofan kemur til með að heita
eftir móður Rowling, Anne, en hún
þjáðist af MS og lést aðeins fjörutíu
og fimm ára að aldri.
Sorg í Bratislava
Íbúar í Bratislava, höfuðborg Slóv-
akíu, kveiktu á kertum á þriðjudag til
minningar um þá sem létust þegar
maður hóf skothríð úti á götu í borg-
inni. Hann myrti sjö og særði fjórtán
áður en hann svipti sig lífi. Sex hinna
látnu eru úr sömu fjölskyldunni og
bjuggu í íbúð í úthverfi borgarinn-
ar. Sjöunda fórnarlambið var kona
sem var fyrir utan blokkina þar sem
maðurinn framdi voðaverk sín.
Árásarmaðurinn er talinn hafa verið
um fimmtugt en rannsókn er hafin á
tilefni árásarinnar, sérstaklega í ljósi
þess að henni var augljóslega beint
að tiltekinni fjölskyldu sem var af er-
lendu bergi brotin.
Á ströndinni Elisany Silva er 2,06
metrar á hæð og gæti vaxið um 15
sentimetra á ári næstu árin, gangist hún
ekki undir læknismeðferð. MYND REUTERS
foRdæMduR
fyRiR RaSiSMa
lega árekstra“. Hann gengur skrefinu
lengra með því að tengja menning-
ar- og félagslegan mun við erfðafræði-
lega þætti. Með þessu merkingarlausa
þvaðri hefur Sarrazin endanlega stig-
ið yfir rauða línu. Hin mikla reiði Ang-
elu Merkel, samtaka gyðinga og allra
stjórnmálaflokka er skiljanleg.“
Blaðið segir umræðuna um Sarraz-
in vekja erfiðar spurningar: „Hvað eig-
um við að gera ef nýtt rasistarit verður
metsölubók í Þýskalandi, 65 árum eftir
að Mein Kampf [frægasta bók Hitlers]
var bönnuð?“
Þýska stórblaðið Der Spiegel, sem
hefur gagnrýnt Sarrazin harðlega,
tók saman umdeild ummæli hans á
liðnum árum:
„Stór hluti araba og Tyrkja í Berlín
gerir ekkert gagnlegt nema í ávaxta-
og grænmetisgeiranum.“
„Ég þarf ekki að virða neinn sem lifir
á velferðarkerfinu, en hafnar ríkinu,
sem gerir ekki nóg fyrir menntun
barna sinna og framleiðir sífellt litlar
stúlkur með slæður“
Um rannsókn sem sýndi að börnum
sem mæta svöng í skólann hafði
fjölgað:
„Þegar nánar er skoðað sést að
þyngdartap er minnsta vandamálið
sem steðjar að bótaþegum.“
Við námsmenn sem hertóku
skrifstofu hans í nóvember 2003:
„Þið eruð öll asnar.“
UmdEild Ummæli
Heilbrigðisyfirvöld í Chile hafa beðið
NASA, geimferðastofnun Bandaríkj-
anna, um að aðstoða sig við að við-
halda geðheilsu og líkamlegri heilsu
námumannanna 33 sem eru fast-
ir á 670 metra dýpi í San José-nám-
unni í Atacama-eyðimörkinni.  Þeir
verða að öllum líkindum fastir þar
í fjóra mánuði til viðbótar á meðan
að neyðargöng verða boruð. Sagt er
takmarkað rýmið og aðstæðurnar
þar sem námumennirnir dvelja líkist
þeim sem geimfarar þurfa að þola í
alþjóðlegu geimstöðinni á sporbaug
um jörðu.
Geimfarar í lokuðum rýmum
Í Rússlandi hafa nokkrir geimfarar
nýlega verið læstir inni í geymi, en
það er gert til að herma eftir ferðalagi
til Mars. Þar munu þeir þurfa að dúsa
í 520 daga og stýra geimflaugarhermi
og sinna ýmsum tilraunum. Rann-
sóknin er sú fyrsta sinnar tegundar
þar sem skoðaðar eru sálfræðilegar
og líkamlegar hættur þær er steðja
að þeim sem dvelja í lokuðum rým-
um mánuðum saman.
Sérfræðingar segja að geimfar-
ar geti miðlað mikilvægri reynslu til
chilesku námumannanna. Þar sem
ekkert náttúrulegt ljós streymir til
þeirra, hafa námumennirnir engin
náttúruleg merki til að ákvarða dæg-
ursveiflurnar. „Ljós, myrkur, mat-
ur og hiti verður annaðhvort ekki til
eða í mjög öfgafullum mæli þarna
niðri,“ segir Kevin Fong, sérfræðing-
ur í geimfaralæknisfræði við Univer-
sity College í London. Hann segir að
námumennirnir muni þurfa að sofa
á reglulegum tímum og sinna verk-
efnum með vanabundnum hætti til
þess að þeir sofi, hvílist og vaki rétt.
Sterkir strákar
Fong segir að þanþol hvers og eins
muni skipta máli. „Ég trúi því ekki,
að menn í námubransanum séu sú
manngerð sem mundi brotna niður
á fyrsta degi í raunveruleikaþætti á
borð við I’m a Celebrity . . . Get Me
Out of Here [breskir raunveruleika-
þættir þar sem frægir einstakling-
ar búa við erfiðar náttúrulegar að-
stæður, án nokkurra þæginda],“ segir
Kevin Fong. Hann segir að hópurinn
sé fjölmennur, mennirnir séu 33, og
það muni hjálpa mikið til. „Það er
mikil persónuleg fjölbreytni og það
eru því síður líkur á því að menn fari
að hatast hver við annan. En þeir eru
þó í mjög litlu rými, við erfiðar að-
stæður, og það getur leitt til heilsu-
tjóns vegna hreinlætisþátta,“ segir
sérfræðingurinn í geimfaralæknis-
fræði. „Þetta verður mjög erfitt. Það
sem er þó jákvætt er að þessir menn
virðast vera mjög sterkir einstakling-
ar sem eiga auðveldara en aðrir með
að takast á við þessa þolraun.“
NASA til Chile
Fjórir sérfræðingar frá NASA munu
koma til námunnar í vikunni í boði
chileskra stjórnvalda. Þeir munu
veita námumönnunum og björgun-
arsveitum aðstoð við að takast á við
aðstæðurnar. Í teyminu eru lækn-
ir, næringarfræðingur, verkfræðing-
ur og sálfræðingur. Michael Dunc-
an, yfirmaður NASA, segir að þó að
umhverfið sé ólíkt því sem geimfarar
þekki, séu mannlegu þættirnir mjög
svipaðir, þar sem námumennirnir
séu undir svipuðu líkamlegu og sál-
rænu álagi og þeir sem haldi til í litl-
um geimstöðvum.
Teymi frá NASA er á leið til Chile þar sem það mun aðstoða yf-
irvöld við að hjálpa námumönnunum, sem fastir eru í litlu rými
á 670 metra dýpi í San José-námunni, við að þreyja þorrann.
Sérfræðingar segja að geimfarar þurfi oft að þola erfiða vist í
lokuðum ljóslausum rýmum sem reyni á geðheilsu þeirra, líkt
og námumennirnir nú.
NaSa HJÁLPaR
NÁMuMÖNNuM
hElGi hRAfN GUðMUNDSSoN
blaðamaður skrifar: helgihrafn@dv.is
Námumenn og geimfarar NASA aðstoðar chilesk
yfirvöld við björgun námumannanna (til vinstri).
Sérfræðingar segja margt líkt með því að dvelja í
lokuðu rými djúpt í iðrum jarðar og að vera geimfari
í alþjóðlegu geimstöðinni (til hægri). MYNDiR REUTERS