Dagblaðið Vísir - DV - 10.12.2010, Blaðsíða 22

„Þetta var sá tími þegar við vorum
að koma gömlu flokksblöðunum út
úr flokknum,“ sagði Jónas aðspurð-
ur hvað væri merkilegast í sögu DV.
„Dagblaðið og DV voru leiðandi í
því að losa um tengslin við flokkana.
Fram að því stjórnuðu stjórnmála-
flokkarnir öllum prentmiðlum og út-
varpinu líka. Það var ekkert annað
til þá. Við vorum að glíma við önn-
ur vandamál en eru til staðar núna.
Þetta var misjafnlega auðvelt en
gerðist á löngum tíma. Auðvitað voru
átök á köflum en þess á milli var frið-
sælla. Það komu til dæmis upp uppá-
tök sem leiddu til þess að Vísir klofn-
aði á sínum tíma. Þá var Dagblaðið
stofnað. Sem var svona millibil frá
Vísi á undan og DV á eftir.“
Dagblöð voru málgögn
Hann segist alltaf hafa verið sann-
færður um að hann væri að gera
rétt. „Ég var búinn að vera í háskóla
í Þýskalandi og sætti mig aldrei við
að ástandið á Íslandi væri með hætti
sem ekki þekktist annars staðar. Að
það væru gefin út dagblöð sem væru
málgögn en ekki fréttablöð. Mér
fannst óhugsandi að blöðin væru eins
og Morgunblaðið, sem var málgagn.
Morgunblaðið hefur alltaf verið ein-
strengingslegt. Ég var af nýrri kyn-
slóð og féll ekki í þennan farveg sem
gömlu mennirnir voru í. En Morg-
unblaðið hefur alltaf verið blað sem
er mjög eindregið í mjög sérstökum
skoðunum. Vísir varð að Dagblaðinu
og síðan DV. Á þeim tíma hætti það að
vera málgagn.“
Í starfssögu sinni lýsir Jónas því
þegar hann baðst undan því að verða
ritstjóri árið 1965 þegar leitað var til
hans. „Raunverulega hafði ég ekki
reynslu í það. Ég kunni voðalítið í
faginu þegar ég byrjaði en það kom
á löngum tíma þannig að ég þreifaði
mig áfram. Ég óx inn í starfið. Ef menn
kunna ekki það sem þeir gera þá vaxa
menn inn í það.“ Hann segir að hans
helsti kostur hafi verið að hann hlust-
aði bara mátulega mikið á aðra. „Mest
lítið. Ég held að það hafi verið aðal-
lega það.“
Mátti ekki tala um ljót mál
Að hans mati var besti tíminn á ferlin-
um þegar Dagblaðið var og hét. „Með-
byrinn var mestur á Dagblaðstíman-
um. Það var mikið peningaleysi en
það var mjög gaman að vinna þá. Það
var mest stemningin þá. Þá vorum við
í nánustum og bestum tengslum við
samfélagið. Síðan voru margir ósáttir
við sameininguna. Þeir töldu að Dag-
blaðið Vísir væri ekki lengur eins óháð
og Dagblaðið hafði verið. Þannig að við
áttum ekki sama pláss í hjörtum fólks
eftir sameininguna og fyrir hana. Svo
bættist það við að allur almenningur
var ósáttur við opna fjölmiðlun. Allur
almenningur taldi að það ætti ekki að
tala svona opinskátt um hlutina, að oft
mætti satt kyrrt liggja og að við værum
ósvífnir og dónalegir og allt það. Þetta
hefur alltaf fylgt DV. Við höfum ekki
verið á alveg sömu línu og almenning-
ur. Það er fyrst núna eftir hrunið að fólk
áttar sig á því hvað það er mikilvægt að
hafa freka og róttæka blaðamennsku.
Fyrir hrun töldu menn að það ætti ekki
að tala um ljót mál. Það væri bara skí-
tugt að tala um svoleiðis. Á því byggði
styrkur Morgunblaðsins, hann féll að
þessu almenningsáliti, að það ætti
helst að þegja um alla hluti.“
Án eftirsjár
Hann hefur nú ekki tekið það mikið
inn á sig. „Nei, ég er með þykkan skráp,
þannig séð. Ég þjáðist nú ekki mik-
ið. Ég man ekki til þess. Þegar ég var
þarna í smá tíma með Mikka [Mika-
el Torfasyni] þá varð smá uppákoma
með perrann á Ísafirði. En það kom
hratt yfir og var fljótt búið. Það voru
ekki mikil óþægindi í kringum það. En
þetta var dæmi um það hvað almenn-
ingsálitið á Íslandi var krumpað. Þetta
myndi ekki gerast núna. En þessar að-
stæður voru í samfélaginu á þessum
tíma. Menn töldu að allt væri svo flott
í samfélaginu að það ætti ekki varpa
neinum skugga á það.“
Hann sér ekki eftir neinu. Ekki al-
varlega allavega. „Það er margt sem ég
hefði viljað gera betur. En það er ekk-
ert sem nagar mig núna. Alls ekkert. Ég
get ekki séð hvað það ætti að vera. Ekki
perramálið á Ísafirði. Það nagar mig
alls ekki. Ég sagði af mér til að draga úr
óþægindum blaðsins, ekki af því að ég
féllist á gagnrýnina. Alls ekki. Ég held
að almenningsálitið hafi líka breyst í
því máli. Menn vilja helst gleyma því
hvað þeir voru æstir þá. Ég hef ekki
tekið eftir öðru. En út af fyrir sig er mér
alveg sama. Ég hef engan áhuga á því
að stimpla það inn að nú sé almenn-
ingsálitið komið á minn stað í ákveðn-
um málum. Ég hef ekki það mikla trú á
skoðunum fólks úti í bæ. Ég veit að þær
eru oft grundaðar á mismunandi upp-
lýsingum og tilfinningum. Það plag-
ar mig ekki neitt að fólk sé ósammála
mér. Mjög lengi hefur það ekki gert
það,“ segir hann.
Krafa um gagnrýni
Jónas telur að aðstæður fyrir útgáfu
gagnrýnins fjölmiðils séu betri nú en
áður. „Það er ekki sama andstaða og
var þá. En það er hins vegar þannig að
dagblöð eiga erfiðara uppdráttar núna
en þá. Dagblöð voru mjög mikið not-
uð þá af öllum aldursflokkum en núna
hefur orðið rof í því. Dagblöð eru víkj-
andi. Þeim hefur fækkað og útgáfu-
dögum hefur fækkað. Efnahagslega er
erfiðara að gefa út dagblað í dag. Það
var best á níunda og tíunda áratugn-
um. Þá var DV tiltölulega öflugt fjár-
hagslega.“
Spurður út í eftirminnilegustu frétt-
irnar sem DV birti á ritstjóratíma hans
nefnir hann nokkur dæmi sem snúa
öll að rannsóknarblaðamennsku. „Ég
man nú til dæmis eftir því þegar Reynir
Traustason var í Landssímamálinu og
máli Árna Johnsen. Svoleiðis mál eru
mér eftirminnilegust.“
Minnisstæð mál
„Árna Johnsen málið er mér minnis-
stætt því við drógum þetta mál upp
með töngum hægt og bítandi í mik-
illi andstöðu við Morgunblaðið sem
bar allt til baka jafnóðum sem við
sögðum. En það endaði með því að
við sátum uppi með allar staðreyndir
klárar og málið fór svona eins og það
fór. En það var mjög erfitt í vinnslu. En
22 FRÉTTIR 10. desember 2010 FÖSTUDAGUR
„VIÐ LÉTUM EKKI
STOPPA OKKUR“
Jónas Kristjánsson var ritstjóri Vísis, Dagblaðsins og svo DV á tæplega 40 ára tímabili. Hann segir það
merkilegasta á ferlinum hafa verið að losna undan tengslum við stjórnmálaflokkana.
INGIBJÖRG DÖGG KJARTANSDÓTTIR
blaðamaður skrifar: ingibjorg@dv.is
Jónas Kristjánsson SatlengstallraíritstjórastóláDV.Hannháðimiklabaráttufyrir
þvíaðfjarlægjafjölmiðlafráflokkspólitík.