Dagblaðið Vísir - DV - 12.01.2011, Qupperneq 11

komdu í áskrift!
512 70 80
dv.is/askrift
Fréttir | 11Miðvikudagur 12. janúar 2011
Sími 568 9009
gaski@gaski.is
www.gaski.is
Tilboð
í líkamsrækt
12 mánaða kort á
24.900 kr.
gildir til 31. janúar 2011
Frír tími með sjúkraþjálfara
sem setur upp æfingaráætlun
Gáski sjúkraþjálfun er til
húsa á eftirfarandi stöðum:
Bolholti 8, Reykjavík
Þönglabakka 1, Reykjavík
að vernda sparisjóðinn í heimabyggð
og annað eftir því. Þarna var fjölmik-
ið af eldra fólki sem trúði og treysti
á sparisjóðshugsjónina, því miður,“
segir hún.
Situr þetta fólk uppi með háar
skuldir?
„Já, þetta er ansi stórt hlutfall af
bæjarfélaginu,“ segir hún og er þá
spurð hvernig það sé fyrir íbúa á Dal-
vík að þurfa að borga þetta. „Hvernig
getur þú ímyndað þér?“ svarar hún.
Elvar stofnfjáreigandi segir að-
spurður um gróðavon að forsvars-
maður sjóðsins hafi fullyrt að hagn-
aður sjóðsins myndi borga lán allra
lántakenda. Fólk þyrfti ekki að hafa
neinar áhyggjur. Hins vegar hafi ver-
ið gert lítið úr þeim sem gagnrýndu
stofnfjáraukninguna.
En hvers virði voru stofnbréfin
áður, um 200 þúsund krónur á mann?
„Já, eitthvað á því bilinu. En það er
mikilvægt að það komi fram að það
var aldrei að frumkvæði stofnfjárað-
ila að fara í þessa hlutafjáraukningu
út af einhverjum gróðasjónarmið-
um. Hugmyndin að þessu er alfarið
frá stjórninni.“
Lögðu traust sitt á Exista
Afkoma Sparisjóðs Svarfdæla hafði
verið mjög góð í aðdraganda hluta-
fjáraukningarinnar árið 2007. Sam-
kvæmt árshlutareikningi nam hagn-
aður sparisjóðsins frá janúar til júní
757 milljónum króna. Á sama tíma-
bili árið á undan nam hagnaðurinn
185 milljónum króna. Í útgefenda-
lýsingu segir: „Árangur þessi er fyrst
og fremst vegna auksins gengishagn-
aðar sem varð til vegna eignarhluta
sparisjóðsins í Exista hf. en spari-
sjóðurinn hefur nú selt megnið af
eign sinni í félaginu til Kistu-fjárfest-
ingafélags ehf. en eignarhlutur spari-
sjóðsins í því félagi nemur rúmlega
7%. Þá hefur sparisjóðurinn innleyst
stóran hluta af eign sinni í Kaup-
þingi hf. á tímabilinu. Í lok júní 2007
eru veltuhlutabréf um 34 prósent af
heildareignum sparisjóðsins og get-
ur því afkoma hans sveiflast verulega
frá einu tímabili til annars.“
Fjárfestingafélagið Kista var að
stærstum hluta í eigu SPRON, en auk
þess áttu nokkrir aðrir sparisjóðir,
svo sem Sparisjóðurinn í Keflavík,
Sparisjóður Mýrarsýslu og Spari-
sjóður Svarfdæla, í félaginu. Kista
var, eins og Guðmundur Hauksson
þáverandi stjórnarformaður SPRON
orðaði það: „Verkfæri til að halda
utan um eignarhlut þeirra í Exista.“
Helgi Ásgrímsson spyr hvert pen-
ingarnir úr hlutafjáraukningunni
hafi raunverulega farið. „Það kemur í
ljós að peningarnir fóru ekki þangað
sem þeir áttu að fara. Mér sýnist
að þeir hafi farið í Kistu. Frá spari-
sjóðnum og inn í Byr, svo frá Kistu
í Exista. Þetta er algjör blekking og
raunar orðinn þjófnaður því pening-
arnir fóru ekki þangað sem þeir áttu
að fara. Hlutafjáraukningin átti að
fara til að stofna hlutafélag í kringum
sparisjóðinn, ekki til að kaupa í Ex-
ista,“ segir Helgi.
Á næstu misserum eftir hlutafjár-
aukninguna tók hins vegar að halla
verulega undan fæti hjá Exista. Fé-
lagið var á endanum tekið yfir af
kröfuhöfum og allt þáverandi hlutafé
þess er verðlaust. Við það varð lang-
stærsta eign Kistu og þar með sjóðs-
ins orðin að engu.
„Hafa þau áhuga á að mæta
okkur?“
Svo fór á endanum í júní í fyrra að
Seðlabanki Íslands yfirtók 90 pró-
senta eignarhluta í sparisjóðnum og
því ljóst að Dalvíkingar og nærsveit-
ungar sátu eftir með milljóna skuld-
ir með háum mánaðarlegum afborg-
unum og eign sem var að engu orðin.
Hlutafjáraukningin hafði endað með
ósköpum. Anna Björnsdóttir er reið
yfir þessari niðurstöðu „Á fundi sem
var haldinn stóð sparisjóðsstjórinn
upp og lýsti því yfir að ef fólk afsal-
aði sér ekki 90 prósenta hluta í sjóðn-
um yrði honum lokað tveimur dög-
um síðar. Þannig að enn eina ferðina
var fólkið krossfest upp við vegg: Ef
þú gerir ekki þetta, þá gerist þetta.
Fólk samþykkti þetta, en ég gerði það
reyndar ekki,“ segir Anna.
Snemma árs 2008 áttu stofnfjár-
eigendur möguleika á að selja bréf-
in sín. Áhugasamir kaupendur voru
„aðilar að sunnan“, eins og Elvar
kemst að orði. „Á sama tíma sagði
sparisjóðsstjórinn að það hefði aldrei
verið ætlan upphafsmanna spari-
sjóðanna að stofnfjáraðilar högn-
uðust á eign sinni í sparisjóðnum.“
Elvar segir að stjórnin hafi stoppað
þessi áform strax. „Einn stjórnar-
maður sagði á stofnfjárfundi að hann
myndi ekki geta litið framan í nokk-
urn mann ef stofnfjáraðilar færu að
hagnast á sínum hlut í Sparisjóðn-
um. Þetta var orðrétt og þetta geta
margir vitnað um,“ segir Elvar.
Anna tekur undir orð Elvars
„Stjórnarmenn í stjórn sparisjóðsins
lýstu því yfir á fundi að þeir vildu ekki
mæta þeim stofnfjárhafa sem seldi
bréfin sín í Sparisjóði Svarfdæla. Því
var lýst yfir opinberlega á fundi yfir
okkur. Nú er mér spurn í huga, hafa
þau áhuga á að mæta okkur?“ spyr
hún.
Í persónulegum ábyrgðum
Þrátt fyrir að lánið frá Saga hafi upp-
haflega verið kynnt með veði í stofn-
fjárbréfunum sjálfum komust stofn-
fjáreigendur að því að svo var alls
ekki. Allir lántakendur eru í per-
sónulegum ábyrgðum fyrir lánun-
um sem hafa hækkað mikið á með-
an eignin á bak við þau þurrkaðist
út. Sem fyrr segir átti niðurgreiðsla
lánsins til Sögu Banka að greið-
ast upp á 18 mánuðum. Í bréfi frá
bankanum sem lántakendum barst
á milli jóla og nýárs eru boðnir nýir
skilmálar. „Til að koma til móts við
þá óvissu sem nú er uppi um stöðu
erlendra lánssamninga hefur bank-
inn ákveðið að bjóða skilmálabreyt-
ingu lánasamningsins […] Skilmála-
breytingin felur í sér að lánstíminn
yrði lengdur úr 18 mánuðum í 180
mánuði eða 15 ár og að afborgan-
ir miðast við að lánið hafi upphaf-
lega verið tekið í íslenskum krón-
um. Mismunurinn á slíku láni og
núverandi láni yrði sett á svokallað
biðlán.“ Þetta var meðal annars gert
vegna óvissu um lögmæti erlendra
lánasamninga.
Í bréfinu segir að áætluð mánað-
arleg greiðsla sé um 50 þúsund krón-
ur næstu 180 mánuði. Lántakendur
sitja því í skuldasúpu næstu 15 árin
vegna þess að stjórn sparisjóðsins
vildi fá hlutdeild í hinum ævintýra-
lega hagnaði Exista, sem síðar varð
að engu nema skuldum. Elvar seg-
ir þá stöðu sem upp er komin vera
erfiða fyrir stofnfjáraðila í Dalvík-
urbyggð. „Ef þetta fellur ekki undir
dóm Hæstaréttar Íslands um gengis-
tryggð lán, þá þarf fólk að greiða allar
þessar 7–8 milljónir króna. Þá er bara
allt í rúst hérna í byggðarlaginu.“
Anna tekur í sama streng: „Ég
held að fólk sé afskaplega dapurt og
sjái ekki mjög bjartan veg fram und-
an.“
Helgi segir að það hvarfli að sér
að málefni sparisjóðsins eigi heima
hjá sérstökum saksóknara. „Við ætt-
um að fá hann í þetta. Það væri
kannski gáfulegasta leiðin og kostn-
aðarminnsta. Hvar eru peningarnir?
Við höfum aldrei notið neins af þeim
og eigum svo bara að borga. Við eig-
um bara að fá þessa peninga,“ segir
Helgi.
„Þar var bara keyrt
á fundarmenn
þannig að þeir sáu sitt
óvænna og sáu fram á að
tapa því sem þeir áttu ef
þeir væru ekki með.
Sparisjóður verður fjárfestingarsjóður
n 1884 – Stofnaður þann 1. maí eftir undirbúning sem staðið hefur yfir frá því í febrúar.
n Innleggjendur í lok fyrsta starfsárs eru 28.
n 1904 – Ársvelta sparisjóðsins er 13.300 krónur.
n 1913 – Sjóðurinn lætur útbúa fyrir sig sérstakar sparisjóðsbækur
n 1919 – Ársvelta sjóðsins komin í 100 þúsund krónur.
n 1940 – Sparisjóðurinn lánar fyrir hafnarframkvæmdum á Dalvík.
n 1974 – Miklar breytingar gerðar á stjórn og skipulagi sjóðsins eftir að Dalvíkurhreppur
verður sérstakt sveitarfélag.
n 1979 – Sparisjóðurinn flytur í nýtt húsnæði.
n 1985 – Friðrik Friðriksson verður sparisjóðsstjóri.
n 1993 – Þrír sparisjóðir sameinast undir heitinu Sparisjóður Svarfdæla.
n 2006 – Myljandi hagnaður á sjóðnum í kjölfar góðs gengis Exista.
n 2007 – Ákveðið að sparisjóðurinn gefi menningarhúsið á Dalvík.
n 2007 – Hlutafé aukið um 500 milljónir.
n 2010 – Sjóðurinn stendur svo illa að Seðlabankinn yfirtekur 90 prósenta hlut í honum.
n 2011 – Stofnfjáreigendur sitja uppi með milljóna skuldir.
Sparisjóður Svarfdæla
„Þetta var blekking“