Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.2011, Blaðsíða 2

n Árni Mathiesen lét Hannes Hólmstein Gissurarson hafa 10 milljónir króna n Peningana átti Hannes að nota til
að svara spurningum um ágæti skattalækkana n Ætla má að skattalækkunarverkefni Hannesar hafi kostað
tugi milljóna króna n Bankar, tryggingafélög og stórfyrirtæki voru styrktar aðilar „Íslenska efnahagsundursins“
2 | Fréttir 28. mars 2011 Mánudagur
Árni M. Mathiesen, þáverandi fjár-
málaráðherra, tók ákvörðun um
það síðla sumars 2007 að verja 10
milljónum króna af skatttekjum
ríkissjóðs í kynningu á áhrifum
skattalækkana. Verkefnið annað-
ist prófessor Hannes Hólmsteinn
Gissurarson, en samkvæmt samn-
ingi runnu milljónirnar 10 til Fé-
lagsvísindastofnunar Háskóla Ís-
lands.
Í verksamningi, sem DV hefur
fengið afhentan, var gert ráð fyrir
að 2,5 milljónir króna yrðu greidd-
ar út strax við undirritun samnings-
ins 3. september 2007. Þann 1. des-
ember sama ár var greidd út jafn
há upphæð. Í mars 2008 átti þriðja
greiðslan að berast og við verklok
í nóvember 2008 átti síðasti hluti
fjárveitingarinnar að greiðast inn á
reikning stofnunarinnar.
Styrkurinn frá fjármálaráðherr-
anum og flokksbróður Hannesar
Hólmsteins var með öðrum orðum
greiddur út á sama tíma og hann
aflaði 6 milljóna króna til verk-
efnisins hjá Landsbankanum, en
hann var þá í eigu Björgólfsfeðga
og Kjartan Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins
í aldarfjórðung, sat í bankaráðinu.
Heimsþekktir hagfræðingar
Í samningnum, sem undirritaður
er af Árna M. Mathiesen, var gert
ráð fyrir að áhrif skattbreytinga frá
árinu 1991 til 2007 yrðu metin, en
tímabilið spannar óslitinn valda-
tíma Sjálfstæðisflokksins. Ætl-
ast var til þess að metin yrðu áhrif
skattbreytinga á lífskjör almenn-
ings, stöðugleika í efnahagslífinu
og stöðu ríkissjóðs í samræmi við
stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar Geirs
H. Haarde.
Í samningnum er bókstaflega
tekið fram að Hannes Hólmsteinn
Gissurarson prófessor hafi umsjón
með verkefninu fyrir hönd Félags-
vísindastofnunar, „en hann fær síð-
an innlenda og erlenda sérfræðinga
sér til aðstoðar. Þar á meðal eru Ed-
ward S. Prescott, Nóbelsverðlauna-
hafi í hagfræði, Gary S. Becker, Nób-
elsverðlaunahafi í hagfræði, Arthur
Laffer prófessor, dr. Michael Wal-
ker forstöðumaður Fraser Institute
í Kanada...“ Fleiri eru tilgreindir svo
sem Ragnar Árnason prófessor og
Bjarnfreður Ólafsson lögfræðingur.
Góð þátttaka fyrirtækja
Auk þeirra 16 milljóna króna, sem
staðfest er að aflað var til skatta-
lækkunarverkefnis Hannesar
Hólmsteins, er að sjá sem verk-
efnið hafi fengið góðar viðtökur
hjá hagsmunasamtökum og fyrir-
tækjum. Á vegum verkefnisins var
til dæmis haldin ráðstefna þann
16. nóvember 2007 sem bar yfir-
skriftina „Íslenska efnahagsundr-
ið“. Meðal fyrirlesara voru Arthur
Laffer prófessor og Árni M. Mathie-
sen, þá fjármálaráðherra. Á vef-
síðu verkefnisins má sjá að Sam-
tök atvinnulífsins,  Morgunblaðið,
Háskólinn í Reykjavík,  Samtök
iðnaðarins,  Samtök fjármálafyrir-
tækja,  Landssamband íslenskra
útvegsmanna,  Viðskiptaráð  og  VR
stóðu að eða studdu ráðstefnuhald-
ið. Í kynningarefninu um ráðstefn-
una er einnig að finna merki fjölda
fyrirtækja en án nokkurs efa eru
þau þar vegna fjárhagslegs stuðn-
ings við ráðstefnuhaldið. Þetta eru
Landsbankinn, Kaupþing, Glitnir,
MP, SPRON og Byr, tryggingafélög-
in TN og VÍS, FL Group og Exista,
Novator, Actavis, Toyota, Síminn
og Icelandair. Lausleg athugun DV
bendir til þess að kostnaður við að
fá þekkta erlenda fræðimenn til
fyrirlestrahalds á ráðstefnum geti
hlaupið á milljónum króna. Pró-
fessor Fred ric Mishkin, sá er gerði
kunna skýrslu með Tryggva Þór
Herbertssyni um fjármálastöðug-
leika bankanna vorið 2006 tók fyr-
ir það um 15 milljónir króna. Þótt
fyrirlestur kostaði aðeins tíunda
hluta þeirrar upphæðar væru það
engu að síður 1,5 milljónir króna.
Líklegra er þó að fyrirlestrar Garys
Becker og Edwards Prescott hafi
verið mun dýrari.
Ljóst er að fé, sem einkafyrir-
tækin kunna að hafa látið af hendi
rakna til skattaverkefnis Hann-
esar Hólmsteins, hafa ekki farið í
gegnum Félagsvísindastofnun líkt
og umræddur 10 milljóna króna
styrkur frá fjármálaráðuneytinu.
Líkt og 6 milljóna króna styrkurinn
frá Landsbankanum gætu framlög
frá fyrirtækjum og stofnunum hafa
runnið inn á reikning Conferen-
ces and Ideas, fyrirtækis sem var í
eigu Hannesar Hólmsteins á þess-
um tíma.
Og einkavæðingin líka
Í verksamningi Árna Mathie-
sen við Félagsvísindastofnun og
Hannes Hólmstein var ekki að-
eins gert ráð fyrir fyrirlestrahaldi
heldur einnig söfnun gagna og úr-
vinnslu þeirra. Heitið er aðgangi
að gögnum úr fjármálaráðuneyt-
inu en farið fram á trúnað og að
meðferð gagna sé í samræmi við
lög um persónuvernd. Gögnin
gátu komið frá Hagstofunni, ríkis-
skattstjóra, úr fjármálaráðueytinu
og frá fleiri stofunum.
Þá var gert ráð fyrir sérstakri
skýrslu um málið. Í henni áttu að
vera einhver svör við spurning-
um sem tilgreindar eru á öðrum
stað hér í umfjölluninni. Beinlínis
var tekið fram að meta skyldi þátt
einkavæðingar ýmissa fyrirtækja í
auknum skatttekjum.
Snerti arfleifð og stjórnarfar
flokksins
Árin næst á undan höfðu Hannes
Hólmsteinn og fleiri haldið mjög á
lofti hugmyndum frjálshyggjunn-
ar um lækkun skatta og þýðingu
einkavæðingar. Kenningin átti
fylgi að fagna meðal þekktra hag-
fræðinga á frjálshyggjuvængnum
eins og Prescotts, Beckers og Laf-
fers. Í stuttu máli var skattalækk-
un, ekki síst meðal ríkra, talin til
þess fallin að auka fjárfestingar
VERKEFNI HANNESAR
FÉKK 10 MILLJÓNIR
Jóhann Hauksson
blaðamaður skrifar johann@dv.is
Samningurinn Á skjalinu má sjá dagsetningu og upphæð samningsins sem gerður var
vegna verkefnis Hannesar Hólmsteins Gissurarsonar. Undir samninginn rituðu Árni M.
Mathiesen fjármálaráðherra og Friðrik H. Jónsson fyrir hönd Félagsvísindastofnunar.
Prófessorinn og ráðherrann Hannesi Hólmsteini Gissurarsyni virðist hafa orðið vel ágengt að safna fé til að að breiða út fagnaðarerindi um skattalækkanir. Níu manna nefnd sér-
fræðinga skilaði Árna Mathiesen skýrslu um íslenska skattkerfið um svipað leyti og hann styrkti Hannes Hólmstein til svipaðra verka.
„Lækkum myndarlega skatta á
einstaklinga og fyrirtæki“
„Hvað olli íslenska efnahagsundrinu? Festa í peningamálum og ríkisfjármálum, frelsi
til viðskipta, myndun einkaeignarréttar á auðlindum, sala ríkisfyrirtækja og skatta-
lækkanir. En ef til vill eru tvær aðrar spurningar nú forvitnilegri. Hvaðan kom íslensku
víkingunum fé til að kaupa fyrirtæki sín hér og erlendis? Augljós skýring er auðvitað hinir
öflugu lífeyrissjóðir. En önnur skýring ekki síðri er, að fjármagn, sem áður var óvirkt, af
því að það var eigendalaust, óskrásett, óveðhæft og óframseljanlegt, varð skyndilega
virkt og kvikt og óx í höndum nýrra eigenda. Hér á ég aðallega við fiskistofnana og ríkis-
fyrirtækin fyrrverandi, en líka ýmis samvinnufélög. Hin spurningin er, hvernig við getum
haldið áfram á sömu braut. Svarið er einfalt: Lækkum myndarlega skatta á einstaklinga
og fyrirtæki. Getur norræni tígurinn stokkið fram úr hinum keltneska?“
Hannes Hólmsteinn Gissurarson í Fréttablaðinu 19. september 2007
Sóun á almannafé?
Ljóst er að skattaverkefni Hannesar Hólmsteins Gissurarsonar var hafið áður en opinber
styrkur barst frá Árna Mathiesen fjármálaráðherra. Samningurinn var undirritaður 3.
september 2007, en í samningnum sjálfum var tekið fram að verkið átti að vinna frá júlí
2007 til nóvember 2008.
Um einu og hálfu ári áður en Árni Mathiesen lét 10 milljónir króna af skattfé landsmanna
af hendi rakna til skattalækkunarverkefnis Hannesar Hólmsteins Gissurarsonar skipaði
hann nefnd til að fara yfir skattkerfið. Bréf þar að lútandi er dagsett 16. febrúar árið
2006. Þar er tekið fram að nefndin eigi að varpa ljósi á hvaða þættir það séu sem geri
Ísland samkeppnishæft og skilvirkt.
Nefndin, sem var undir stjórn Friðriks Más Baldurssonar hagfræðings, skilaði Árna
Mathiesen nærri 100 blaðsíðna skýrslu, „Íslenska skattkerfið: Samkeppnishæfni og skil-
virkni“ þann 11. september 2008. Innan við fjórum vikum síðar féll íslenska bankakerfið
til grunna.
Með Friðriki Má í nefndinni voru Indriði H. Þorláksson, Maríanna Jónasdóttir, Vilhjálmur
Egilsson, Ólafur Darri Andrason, Ragnar Ingimundarson, Tryggvi Þór Herbertsson, Tanya
Zharov og Þorlákur Björnsson. Athyglisvert er að Tryggvi Þór Herbertsson vann á sama
tíma með Hannesi Hólmsteini við að gefa út afraksturinn af skattalækkunarverkefninu.
Flestum þeirra spurninga, sem fjármálaráðherrann vildi fá svör við og réttlættu 10 millj-
óna króna styrkinn til Hannesar Hólmsteins, var svarað í skýrslu Friðriks Más og nefndar
hans. Því vaknar spurning hvort ekki hafi verið um tvíverknað að ræða og augljósa sóun
á almannafé þar sem nefnd Friðriks Más hafði starfað talsvert á annað ár þegar Árni lét
Hannes Hólmstein hafa 10 milljóna króna styrkinn.
„Beinlínis var tek-
ið fram að meta
skyldi þátt einkavæð-
ingar ýmissa fyrirtækja í
auknum skatttekjum.