Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.2011, Blaðsíða 36

36 | Minning Umsjón: Kjartan Gunnar Kjartansson kjartan@dv.is 20.–22. maí 2011 Helgarblað
Zóphónías Pálsson
Fyrrv. skipulagsstjóri ríkisins f. 17.4. 1915 – d. 15.5. 2011
Jónína Jónatansdóttir
Kvenréttindakona og verkalýðsleiðtogi f. 22.5. 1869 – d. 1.12. 1946
Zóphónías fæddist að Hvanneyri í Borgarfirði og ólst þar upp til fermingaraldurs er fjölskyldan
flutti til Reykjavíkur.
Zóphónías lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum í Reykjavík,
stundaði nám í mælingarverkfræði
við Landbúnaðarháskólann í Kaup­
mannahöfn og lauk þaðan prófum
1939.
Zóphónías starfaði síðan í Dan­
mörku, einkum hjá Geodætisk Insti­
tut í Óðinsvéum og í Kaupmanna­
höfn.
Zóphónías flutti með fjölskyldu
sína heim til Íslands 1945 og hóf þá
störf sem verkfræðingur hjá Skipu­
lagi bæja og kauptúna. Hann var
yfirverkfræðingur þar á árunum
1950–54 en var þá skipaður skipu­
lagsstjóri ríkisins og gegndi því emb­
ætti til 1985 er hann lét af störfum
fyrir aldurs sakir. Hann starfaði þar
þó áfram að tilteknum skipulagsmál­
um og starfaði auk þess í nokkur ár
hjá varnarmáladeild utanríkisráðu­
neytisins.
Zóphónías kenndi auk þess við
Iðnskólann í Reykjavík á árunum
1945–54 og var prófdómari þar til
1985. Þá var hann prófdómari við
verkfræðideild Háskóla Íslands
1948–85.
Zóphónías var félagi í Rótarý­
klúbbnum Reykjavík – Austurbær frá
stofnun klúbbsins, 1963.
Zóphónías og Lis, eiginkona hans,
voru mikið fyrir útvist og gönguferð­
ir, sund og bóklestur og ræktuðu vel
fjölskyldutengslin.
Fjölskylda
Zóphónías kvæntist 20.12. 1940 Lis
Nellemann, f. í Álaborg 25.1. 1921,
d. 29.10. 2009, húsmóður. Hún var
dóttir Nic. Nellemann, mælingar­
verkfræðings í Álaborg, og k.h., Mar­
grethe, f. Lund, húsmóður. Zóhónías
hafði verið í starfsnámi við fyrirtæki
tengdaföður síns um skeið.
Zóphónías og Lis eignuðust fjög­
ur börn. Þau eru:
Páll Zóphóníasson, f. 12.7. 1942,
byggingatæknifræðingur, kvænt­
ur Áslaugu Hermannsdóttur, f. 6.8.
1943, og eru börn þeirra Zóphónías,
f. 8.2. 1967; Sigríður, f. 2.7. 1969, og
á hún tvo syni, þann eldri með Hall­
varði Þórssyni, en þann yngri með
Karli Hjálmarssyni; Sif, f. 22.2. 1974
en maður hennar er Grímur Jónsson
og eiga þau tvö börn.
Hjalti Nick Zóphóníasson, f. 20.2.
1944, lögfræðingur, kvæntur Sig­
rúnu Þór Haraldsdóttur, f. 22.1. 1944,
kennara og eru börn þeirra Ágústa
Þóra, f. 12.6. 1964 en maður hennar
er Gunnar Hilmarsson og eiga þau
tvö börn og eitt barnabarn; Harald­
ur Ásgeir, f. 30.10. 1965, var kvæntur
Huldu Styrmisdóttur og eiga þau þrjá
syni; Anna Lis, f. 12.5. 1969; Hjördís
Björk, f. 17.6. 1981.
Bjarki, f. 13.6. 1946, arkitekt,
kvæntur Ulrike Baierl, f. 6.9. 1948,
og eru synir þeirra Magnús Daníel, f.
23.6. 1975; Jakob Nicolai Basil, f. 24.4.
1980.
Margrét, f. 13.10. 1953,
myndlistar maður, var gift Sigurði
Skagfjörð Sigurðssyni en þau skildu
og er dóttir þeirra Júlía, f. 20.10. 1986.
Systkini Zóhóníasar voru Unnur
Pálsdóttir, f. 23.5. 1913, d. 1.1. 2011,
húsmóðir, var gift Sigtryggi Klem­
enzsyni, ráðuneytisstjóra í fjármála­
ráðuneytinu og seðlabankastjóra;
Páll Agnar Pálsson, f. 9.5. 1919,
d. 10.7. 2003, yfirdýralæknir, var
kvæntur Kirsten Henriksen dýra­
lækni; Hannes Pálsson, f. 5.10. 1920,
fyrrv. aðstoðarbankastjóri Búnað­
arbanka Íslands, kvæntur Sigrúnu
Helgadóttur; Hjalti Pálsson, f. 1.11.
1922, d. 24.10. 2002, lengst af fram­
kvæmdastjóri verslunarsviðs SÍS,
var kvæntur Ingigerði Karlsdóttur,
fyrrv. flugfreyju; Vigdís Pálsdóttir, f.
13.1. 1924, húsmóðir í Reykjavík og
ekkja eftir Baldvin Halldórsson leik­
ara.
Foreldrar Zóphóníasar voru Páll
Zóphóníasson, f. í Viðvík í Skaga­
firði 18.11. 1886, d. 1.12. 1964, skóla­
stjóri, alþm. og búnaðarmálastjóri,
og k.h., Guðrún Þuríður Hannes­
dóttir, f. 11.5. 1881, d. 11.11. 1963,
húsmóðir.
Ætt
Páll var sonur Zóphóníasar, prófasts
í Viðvík Halldórssonar, b. á Brekku í
Svarfaðardal Rögnvaldssonar. Móð­
ir Halldórs var Sophía Þorsteins­
dóttir, systir Hallgríms, föður Jón­
asar skálds. Móðir Zóphóníasar var
Guðrún Björnsdóttir, systir Guð­
nýjar, langömmu Hermanns Jónas­
sonar forsætisráðherra, föður
Steingríms forsætisráðherra, föður
Guðmundar alþm.
Móðir Páls var Jóhanna Sofía,
systir Jarþrúðar, konu dr. Hannes­
ar Þorsteinssonar, ritstjóra og þjóð­
skjalavarðar, en hálfsystur hennar
voru Þóra, kona Jóns Magnússonar
forsætisráðherra, og Elínborg, kona
Geirs, vígslubiskups Sæmundssonar.
Jóhanna Sofía var dóttir Jóns, há­
yfirdómara og alþm., bróður Péturs
biskups og Brynjólfs Fjölnismanns.
Jón var sonur Péturs, prófasts á
Víðivöllum í Skagafirði Péturssonar
og Þóru Brynjólfsdóttur, gullsmiðs
Halldórssonar, biskups á Hólum
Brynjólfssonar. Móðir Jóhönnu var
Jóhanna Soffía Bogadóttur, fræði­
manns á Staðarfelli Benediktssonar,
ættföður Staðarfellsættar og Jarþrúð­
ar Jónsdóttur, pr. í Holti í Önundar­
firði Sigurðssonar. Móðir Jarþrúðar
var Solveig Ólafsdóttir, lögsagnara á
Eyri í Seyðisfirði Jónssonar, ættföður
Eyrarættar, langafa Jóns forseta.
Guðrún Þuríður var dóttir Hann­
esar, hreppstjóra í Deildartungu
Magnússonar, hreppstjóra á Vil­
mundarstöðum Jónssonar, b. á
Vilmundarstöðum Auðunssonar.
Móðir Jóns var Margrét Þorvalds­
dóttir, hreppstjóra á Sturlureykjum
Arngrímssonar. Móðir Guðrúnar var
Vigdís, systir Þuríðar, ömmu Jóns
Helgasonar, prófessors og skálds í
Kaupmannahöfn. Vigdís var dóttir
Jóns, b. í Deildartungu Jónsson­
ar, dbrm. í Deildartungu Þorvalds­
sonar, ættföður Deildartunguættar,
bróður Margrétar.
Jónína fæddist á Miðengi í Garðahverfi á Álftanesi. Á fæðingarári henn­
ar kom út í Bretlandi
rit heimspekings­
ins, frjálshyggju­ og
nytjastefnumanns­
ins Johns Stuarts
Mill, Kúgun kvenna,
en það rit átti eftir að
vera biblía kvenrétt­
indasinna í marga ára­
tugi og, ásamt Frelsinu,
þekktasta rit Mills.
Jónína var dóttir Jóna­
tans Gíslasonar, sjómanns á
Miðengi, og k.h., Margrétar Ólafsdótt­
ur húsfreyju. Jónína gekk í Kvenrétt­
indafélag Íslands 1910 og var helsti
hvatamaður að stofnun Verkakvenna­
félagsins Framsóknar 1914, ásamt
vinkonu sinni, Bríeti Bjarnhéðins­
dóttur, en þær stöllur voru nágranna­
konur í Þingholtsstrætinu í Reykjavík.
Jónína var formaður félagsins
frá stofnun og næstu tutt­
ugu árin. Hún var í öðru
sæti á framboðslista
Kvennaframboðsins
til bæjarstjórnar, 1914.
Þá var Jónína einn
stofnenda Alþýðu­
sambands íslands og
Alþýðuflokksins og
átti sæti í stjórn þeirra.
Hún varð fyrsta konan
sem tók sæti í bæjar­
stjórn Reykjavíkur fyrir
Alþýðuflokkinn 1920, átti
sæti í fátækranefnd og fjársöfn­
unarnefnd Landspítalans og vann
mikið fyrir Slysavarnafélag Íslands.
Jónína var rólynd kona og hug­
ljúf, með fremur viðkvæma lund, en
þó ætíð reiðubúin að rétta þurfandi
hjálparhönd.
Eiginmaður hennar var Flosi Sig­
urðsson trésmíðameistari.
Andlát
Merkir Íslendingar
Torfi Hjartarson
Tollstjóri og ríkissáttasemjari f. 21.5. 1902 – d. 8.10. 1996
Torfi Hjartarson fædd­ist á Hvanneyri í Borgar firði. For­
eldrar hans voru
Hjörtur Snorrason
alþm., skólastjóri á
Hvanneyri og bóndi
á Skeljabrekku og í
Arnarholti, og k.h.,
Ragnheiður hús­
freyja, dóttir Torfa,
skólastjóra í Ólafs­
dal Bjarnasonar, þess
fræga búskaparfrömuðar
og framfarasinna.
Bróðir Torfa Hjartarson­
ar var Snorri, eitt listfengnasta skáld
okkar á síðari helmingi síðustu ald­
ar. Það var hann sem ráðlagði meist­
ara Þórbergi að halda áfram að vinna
með Matthíasi Johannessen að sam­
talsbókinni Í kompaníi við allífið,
sem síðar varð frægasta viðtalsbók
sem gefin hefur verið út á Íslandi.
Meðal barna Torfa eru Hjörtur,
fyrrv. hæstaréttardómari, og Ragn­
heiður, fyrrv. rektor Menntaskólans
í Reykjavík.
Torfi lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík 1924,
embættisprófi í lögfræði frá Háskóla
Íslands 1930 og dvaldi í London við
framhaldsnám á árunum
1930–31.
Torfi naut mikils
trausts sem vandaður
embættismaður enda
tollstjóri í Reykjavík í
tæp þrjátíu ár, sátta­
semjari á sama tíma
frá 1945 og til sjötíu
og átta ára aldurs og
oddviti yfirkjörstjórn­
ar við bæjarstjórnar­
kosningar í Reykjavík á
árunum1949–70. Hann
kom oft til álita til ýmissa
embætta, t.d. kom hann sterk­
lega til greina sem borgarstjóraefni
sjálfstæðismanna og sem ráðherra í
utanþingsstjórn. Hann varð fyrsti for­
maður Sambands ungra sjálfstæðis­
manna, 1930, og hélt eftirminnilega
ræðu á afmæli SUS á Þingvöllum,
1990. Þar mælti hann skörulega gegn
ESB­aðild og sagði Íslendinga ekki
hafa brotist undan Dönum til að láta
þá stjórna sér aftur í gegnum Brussel.
Torfi var látlaus og hressilegur
í viðmóti, hélt góðri heilsu fram á
elliár og ók eins og herforingi sínum
hálfrar aldar gamla Willys­jeppa, er
hann sjálfur var kominn á tíræðis­
aldur.
Merkir Íslendingar
FARÐU
AFTUR
Í BÍÓ
Í FYRSTA
SINN
www.bioparadis.is
hverfisgötu 54 / 101 reykjavík