Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.2012, Blaðsíða 28

Sarkozy á undir
högg að Sækja
N
icolas Sarkozy, forseti
Frakklands, mun ekki
gegna embætti annað
kjörtímabil ef marka
má nýlegar skoðana-
kannanir í Frakklandi. Helsti
andstæðingur hans, François
Hollande, er sigurstranglegri
samkvæmt flestum könnun-
um og því virðist sem stefni í
vinstrisinnaðan forseta. Ekki
svo langt á eftir Hollande
fylgir frambjóðandi þjóðernis-
sinnaða öfga-hægriflokksins
Front National. Gengið verð-
ur til kosninga þann 22. apríl
næstkomandi en ef nauðsyn
krefur verður kosið aftur á milli
tveggja efstu þann 6. maí.
Hollande og Sarkozy eru
óneitanlega risarnir í þessum
forsetakosningum, en þrátt
fyrir að franskir fjölmiðlar veiti
þeim mesta athygli er ekki
langt í aðra frambjóðendur. Í
könnunum hefur Marine Le
Pen, frambjóðandi umdeilda
flokksins Front National, ver-
ið um það bil 10 prósentustig-
um á eftir Hollande. Þar á eftir
fylgja kommúnistar og kristi-
legir demókratar, 2 til 4 pró-
sentustigum á eftir Le Pen.
Hlaut annað sætið 2002
Front National tekur afstöðu
gegn innflytjendum og leggur
áherslu á þjóðernishyggju –
gælir jafnvel við þjóðrembu –
og fellur því snurðulaust und-
ir öfga-hægri skilgreininguna.
Flokknum hefur vaxið fiskur
um hrygg undanfarna áratugi:
Hann var á pólitíska jaðrinum
frá stofnun árið 1972 fram á tí-
unda áratug síðustu aldar en
er núna þriðji vinsælasti flokk-
ur landsins samkvæmt könn-
unum fyrir komandi forseta-
kosningar.
Ástæða þess að flokkurinn
átti í fyrstu erfitt uppdráttar
var öfgafullar skoðanir for-
mannsins, Jean-Marie Le Pen,
sem er faðir Marine Le Pen og
stofnandi flokksins. Hann hélt
meðal annars á lofti efasemd-
um um að helförin hefði átt
sér stað. Vegna þessa var hann
sakfelldur – nánar tiltekið fyrir
að kynda undir kynþáttafor-
dómum – þar sem það hefur
verið ólöglegt í Frakklandi frá
árinu 1990 að neita því að hel-
förin hafi átt sér stað.
En þrátt fyrir erfitt upphaf
náði Jean-Marie ótrúlegum
árangri í forsetakosningunum
árið 2002, þar sem hann lenti
í öðru sæti á eftir Jacques Chi-
rac. Hann komst óvænt í seinni
lotu forsetakosninganna þar
sem hann hlaut rétt rúmlega
hálfu prósenti fleiri atkvæði
en frambjóðandi Sósíalista-
flokksins, tæplega 17 prósent
atkvæða.
Í seinni lotunni hlaut Jean-
Marie rúmlega 17 prósent at-
kvæða; einungis tæpt prósent
kosningabærra manna, að
undanskildum þeim sem kusu
hann í fyrri lotunni, vildi hann
sem forseta fremur en Jacques
Chirac. Það er því ljóst að hann
naut stuðnings mjög ákveðins
hóps manna, en var ekki vin-
sæll á meðal almennra kjós-
enda.
Rödd fólksins
Undir núverandi forystu hefur
flokkurinn orðið jarðbundn-
ari, þó að þessi þjóðernissinn-
aði öfga-hægriflokkur sé langt
í frá óumdeildur. Marine Le
Pen hefur markvisst reynt að
skerpa skilin á milli eigin póli-
tískra skoðana og skoðana föð-
ur síns, en þó án þess að slíta
tengslin. Hún hefur ekki tek-
ið undir efasemdir föður síns
um að helförin hafi átt sér
stað og hún er til dæmis ekki
eins staðföst og Jean-Marie í
þeirri skoðun að taka eigi upp
dauðarefsingar aftur; hún vill
efna til þjóðaratkvæðagreiðslu,
en Jean-Marie vildi breyta lög-
unum beint. Aftur á móti hefur
Jean-Marie enn sterkt áhrifa-
vald innan flokksins og er til
dæmis enn aðalritari hans.
Áherslur Front National eru
margvíslegar en fyrirsjáanlega
þjóðerniskenndar: Flokkurinn
setur sig upp á móti ESB-að-
ild og leggur áherslu á aukna
verndarstefnu á alþjóðleg-
um mörkuðum. Flokksmenn
leggja áherslu á harðari refs-
ingar og eru andsnúnir flest-
um innflytjendum. Þeir hafa
ekkert á móti innflytjendum
frá Evrópu en vilja minna sjá
af fólki frá öðrum heimsálfum.
Í raun er varla hægt að sjá
annað en að flokkurinn tali fyr-
ir þjóðrembu. Marine Le Pen
sagði til dæmis fyrir skemmstu
að franskir verkamenn væru
þeir „færustu í öllum heim-
inum“. Í stuttu máli er flokk-
urinn óneitanlega sérfróður í
kaffistofu-pólítík; áherslan er á
tortryggið og þjóðernissinnað
hversdagsfólk og þaðan kem-
ur líklegast slagorð Marine Le
Pen: „Rödd fólksins.“
Valdið er ykkar!
Kommúnistar hafa einnig ver-
ið viðvarandi afl í frönskum
stjórnmálum en frambjóðandi
Front de Gauche (FDG), Jean-
Luc Mélenchon, hefur fylgt fast
á hæla Le Pen. Hann hefur ver-
ið 1 til 2 prósentustigum á eftir
og í sumum könnunum hefur
hann mælst með fleiri atkvæði.
FDG er í raun kosningabanda-
lag á milli kommúnista og
annarra minni vinstriflokka.
Þrír aðrir forsetaframbjóðend-
ur eru á ysta væng vinstrisins
en Mélenchon er langvinsæl-
astur á meðal þeirra.
Áhersla Jean-Luc er á að
breyta sjálfum grunnstoðum
fransks samfélags. Hann telur
að kapítalisminn hafi brugð-
ist og vill hefja byltingu, eða
það sem hann kallar „byltingu
borgaranna“. Þó að nafnið sé
vægast sagt dramatískt er hug-
myndin hóflegri. Hann stefnir
á algjöran kosningasigur og vill
í kjölfarið endurskoða stjórn-
arskrána með marxíska sögu-
skoðun að leiðarljósi. Það eru
reyndar háleit markmið fyrir
frambjóðanda sem er með um
fimmtán prósenta fylgi þegar
mest er í skoðanakönnunum.
Á meðal annarra kosningalof-
orða hans er að innleiða há-
marksþak á laun.
En þótt hann vilji ekki blóð-
uga byltingu heldur hann samt
tengslum við hina heims-
frægu frönsku byltingarsögu.
18. mars síðastliðinn var hald-
inn ógnarstór borgarafund-
ur á vegum vinstribandalags-
ins. Tugþúsundir fjölmenntu
á Bast illutorgið í París. Þar
þrumaði hann yfir lýðnum og
slagorð hans er líklegast ekki
orðum aukið með hugmynda-
fræði hans í huga: „Valdið
er ykkar!“ er lausleg þýðing
af slagorði hans: „Prenez le
pouvoir!“
Sósialistar gegn íhaldinu
Stærsti hægri flokkur Frakk-
lands, UMP, eða Union pour
un Mouvement Populaire,
hefur farið með forsetaemb-
ættið frá árinu 1995, fyrst í for-
setatíð François Mitterand og
síðar í tíð Nicolas Sarkozy. En
nú virðist ætla að verða breyt-
ing á því. Í Frakklandi er kosn-
ingaferlið tvíliðað og Hollande
hlýtur vanalega 51 til 54 pró-
sent atkvæða í skoðanakönn-
unum þegar spurt er út í seinni
umferð. Í fyrstu umferð kjósa
menn sinn frambjóðanda og
ef enginn hlýtur meirihluta at-
kvæða verður önnur umferð
þar sem tveir efstu frambjóð-
endurnir heyja einvígi sín á
milli.
Sarkozy er vanalega með
um 2 til 3 prósentustiga meira
fylgi en Hollande þegar spurt
er út í fyrri umferð kosning-
anna, en þegar spurt er út í
seinni umferðina er það Holl-
ande sem að fer með afger-
andi sigur af hólmi. Ástæður
fyrir þessu geta verið marg-
víslegar en það liggur beinast
við að ætla að það sé vegna
fjölda frambjóðenda á vinstri-
væng stjórnmálanna. Einunigs
Marine Le Pen og Sarkozy eru
á hægri vængnum, á meðan
sjö frambjóðendanna geta tal-
ist afgerandi vinstrisinnaðir.
Kannanir hafa auk þess leitt í
ljós að um það bil tveir þriðju
aðspurðra eru staðfastir í vali
sínu – þriðjungur hefur ein-
ungis lauslega ákveðið sig –
en það virðist sem stuðnings-
menn Sarkozys séu staðfastari
í sínu vali.
Hinir ríku urðu ríkari
Sarkozy hefur nánast stöðugt
tapað vinsældum í forsetatíð
sinni en það eru margvísleg-
ir þættir sem hafa valdið því.
Stærsti orsakavaldurinn er ef-
laust efnahagsvandinn á evru-
svæðinu. UMP leggur líkt og
aðrir hægriflokkar áherslu á
hagvöxt, samkeppni og frjálst
markaðssvæði en undir stjórn
íhaldsmanna hefur efnahags-
vandi skotið upp kollinum.
Frakkland er í grunninn sósíal-
istaríki; menntun er nánast
ókeypis og barna-, örorku- og
húsaleigubætur eru háar, svo
dæmi séu tekin. En í forsetatíð
Sarkozys hefur ójöfnuður auk-
ist, hinir ríku hafa orðið talsvert
ríkari en hinir fátæku eru fleiri.
Samkvæmt úttekt dag-
blaðsins Ouest France hef-
ur ríkasta 0,01 prósent Frakka
aukið auð sinn um þriðjung
í forsetatíð Sarkozys. Á sama
tíma hafa næstríkustu 0,9 pró-
sentin orðið fimmtungi rík-
ari. Á sama tíma hefur meiri-
hluti Frakka aukið tekjur sínar
um 5,1 prósent og þeim hefur
fjölgað lítillega sem teljast fá-
tækir. Það er því ljóst hverjar
áherslur Sarkozys eru og það
hefur vafalaust dregið úr fylgi
hans á meðal þeirra sem eru
ekki stórefnaðir.
Önnur mál sem hafa líkleg-
ast einnig dregið úr vinsæld-
um Sarkozys eru mikið mann-
fall í Afganistan á síðasta ári, hár
fjárlagahalli franska ríkisins og
ásakanir sem bárust árið 2010
um að Sarkozy hefði þegið ólög-
lega há kosningaframlög und-
ir borðið frá einni ríkustu konu
Frakklands. Hann hefur neit-
að sök í málinu sem þó er ekki
lokið.
Sterkt Frakkland?
Aðstæður eru því nokkuð
breyttar frá síðustu forseta-
kosningum, sem fóru fram
árið 2007, þegar Sarkozy lagði
mótframbjóðandann Ségolène
Royal að velli. Royal var fram-
bjóðandi Sósíalistaflokksins og
er fyrrverandi maki François
Hollande, núverandi fram-
bjóðanda sama flokks. Hún
gaf aftur kost á sér í prófkjöri
flokksins í fyrra en tapaði fyrir
Hollande. Segja má að sam-
kvæmt nýjustu skoðanakönn-
unum séu aðstæður þveröfug-
ar við þær sem voru árið 2007.
Sarkozy sigraði Royal með
um það bil 53 prósentum at-
kvæða gegn 47 prósentum. Í
dag er Hollande spáð sigri í
annarri umferð forsetakosn-
inganna með um það bil 53
prósentum atkvæða gegn 47
prósentum. Það er óraun-
hæft að öllu óbreyttu að ein-
hver annar verði sigurvegari
en Sarkozy eða Hollande þar
sem minna en mánuður er í
seinni umferð kosninga. Þeir
hljóta enn fremur mesta at-
hygli í frönskum fjölmiðlum
og það er því mjög ósennilegt
að smærri frambjóðendur, líkt
og til dæmis Eva Joly, muni
hreppa embættið. Spurning-
in er frekar hvort Frakkar kjósi
„Sterkt Frakkland“ Sarkozys
eða þá breyttu tíma sem Holl-
ande lofar með slagorði sínu,
„Le changement, c‘est main-
tenant!“
„Sarkozy hefur
nánast stöð-
ugt tapað vinsældum
í forsetatíð sinni.
28 Erlent 13.–15. apríl 2012 Helgarblað
Símon Örn Reynisson
simon@dv.is
Úttekt
n Stefnir í sigur Sósíalistaflokksins í Frakklandi n Vilja byltingu borgaranna
Óumdeilanlega risarnir Nicolas Sarkozy, að ofan á myndinni, og Holl­
ande eru sigurstranglegastir í kosningunum sem fara fram 22. apríl og 6. maí.
Hin fjögur fræknu Frá vinstri: Marine Le Pen, Jean­Luc Mélenchon,
Nicolas Sarkozy og François Hollande.