Dagblaðið Vísir - DV - 02.07.2012, Blaðsíða 3

Dagblaðið Vísir - DV - 02.07.2012, Blaðsíða 3
Fréttir 3Mánudagur 2. júlí 2012 F ari dómsmálið um Icesave á versta veg má ætla að hundr­ uð milljarða leggist á ríkissjóð og vaxtaálag Íslands aukist til muna. Þetta er álit Þórólfs Matthíassonar, deildarforseta hag­ fræðideildar Háskóla Íslands, en áður hefur komið fram að verði Ís­ lendingar fundnir sekir um mis­ munun á grundvelli ríkisfangs gæti dómsmálið haft að minnsta kosti 1.300 milljarða kostnað í för með sér. Þá gætu vextirnir hlaupið á tugum milljarða. Málflutningur í Icesave­ málinu fyrir EFTA­dómstólnum hefst þann 18. september næstkomandi en dómsúrskurðar er ekki að vænta fyrr en í byrjun næsta árs. Eins og kunn­ ugt er stefndi Eftirlitsstofnun EFTA ís­ lenska ríkinu í desember síðast liðinn fyrir brot á tilskipun um innstæðu­ tryggingar og meginreglu 4. greinar EES­samningsins. Skriflegum mál­ flutningi er að mestu lokið, en fram­ kvæmdastjórn Evrópusambandsins hefur meðalgöngu í málinu. „Líklega voldugri aðilanum í hag“ „Úrskurður ESA­dómstólsins í Ice­ save­málinu í haust verður líklega voldugri aðilanum í hag, Bretum og Hollendingum,“ segir Hannes Hólm­ steinn Gissurarson prófessor í stjórn­ málafræði við Háskóla Íslands í nýleg­ um pistli á Pressunni. Ummælin hafa vakið nokkra athygli þar sem Hannes var á meðal þeirra sem börðust gegn því að síðasti Icesave­samningur yrði samþykktur. Hann er þó ekki einn um þessa skoðun. Fjölmargir fræðimenn hafa lýst áhyggjum yfir því að dóm­ stólaleiðin muni reynast Íslending­ um dýrkeypt, en aðrir eru bjartsýnni. Samkvæmt nýjustu tölum fjármála­ ráðuneytisins hefði þriðji Icesave­ samningurinn, sem gerður var þegar lögmaðurinn Lee Bucheit gegndi for­ mennsku samninganefndarinnar, kostað ríkið um 59 milljarða. Það eru 2,8 prósent af vergri landsframleiðslu. Noregur og Liechtenstein með Íslendingum Röksemdir íslenskra stjórnvalda hafa komið skýrt fram í bréfaskipt­ um við ESA, en utanríkisráðuneytið og efnahags­ og viðskiptaráðuneytið hafa undanfarna mánuði unnið að málsvörn Íslands. Aðalmálflytjandi er Tim Ward QC, sem tilnefndur var lögmaður ársins í Bretlandi árið 2008. Hann starfar við stofuna Monckt­ on Chambers í London sem sér­ hæfir sig í Evrópurétti. Með Ward í málsvarnarteyminu starfa Einar Karl Hallvarðsson hrl. og ríkislögmaður, Jóhannes Karl Sveinsson hrl., Krist­ ín Haraldsdóttir fv. aðstoðarmað­ ur dómara við EFTA­dómstólinn og Reimar Pétursson hrl. Bretland, Holl­ and, Liechtenstein og Noregur hafa skilað skriflegum athugasemdum til EFTA­dómstólsins. Fulltrúar Noregs og Liechtenstein telja enga ríkisábyrgð vera á innistæðutryggingum en Bretar og Hollendingar eru á öðru máli. ESA hefur eingöngu tapað tveim­ ur af 29 samningsbrotamálum sem stofnunin hefur farið með fyrir EFTA­ dómstólinn. Því eru margir uggandi yfir þeim farvegi sem Icesave­málið er komið í. Í skýrslu Fjármálaráðu­ neytisins, Ríkisbúskapurinn 2012– 2015, er skýrt tekið fram að svo geti farið að endurskoða þurfi frá grunni meginmarkmið í ríkisfjármálum ef niðurstaða dómsmála verður ekki „með hagfelldasta hætti fyrir ríkis­ sjóð.“ Fram kemur að önnur niður­ staða gæti „valdið ríkissjóði mjög miklum skakkaföllum.“ Uppsögn á EES-samningnum EFTA­dómstóllinn dæmir ekki um skaðabótaskyldu íslenska ríkisins og hefur ekki heimild til að mæla fyrir um greiðslu sekta. Dómstóllinn sker aðeins úr um það hvort íslensk stjórn­ völd hafi fullnægt skyldum sínum gagnvart EES­samningnum. Fari svo að Ísland tapi málinu verða stjórn­ völd að grípa til ráðstafana, til dæm­ is með því að setjast við samninga­ borðið að nýju og reyna að semja um vexti og greiðslufrest. Í álitsgerð sem kom út þann 7. janúar 2011, að beiðni fjárlaganefndar Alþingis, er einnig nefndur sá möguleiki að ágreiningur í kjölfar áfellisdóms gæti leitt til upp­ sagnar á EES­samningnum eða ein­ hverjum hluta hans. Yfirgnæfandi líkur eru þó taldar á því að Bretar og Hollendingar höfði mál á Íslandi gegn íslenska ríkinu. Þannig gætu inn­ stæðueigendur fengið úr því skorið hvort brotið sé nógu alvarlegt til þess að Ísland sé skaðabótaskylt. Að sögn Skúla Magnússonar, dósents við laga­ deild HÍ, myndi málið þá aftur lenda á borðum EFTA­dómstólsins sem gæfi ráðgefandi álit. „Komin á gríska svæðið“ Fari svo að Bretar og Hollendingar nái fram sínum ýtrustu kröfum fyr­ ir dómstólum gæti ríkisábyrgð fallið á heildarinnstæður Icesave, en ekki einungis þá fjárhæð sem samsvarar innstæðutryggingu að 20.000 evrum. Samkvæmt Margréti Einarsdóttur, forstöðumanni Evrópuréttarstofnun­ ar, myndi skuldin öll falla í gjalddaga við uppkvaðningu dóms hæstaréttar, en hún yrði þá tvöfalt hærri en skuldin sem Bucheit­samningurinn kveður á um. Endi dómsmál á Íslandi með ofan­ greindum hætti yrðu skaðabæturn­ ar greiddar á íslenskum dómsvöxt­ um, en að sögn Þórólfs Matthíassonar kæmu seðlabankavextirnir þá til skoðunar. „Svo yrði þetta í gjaldeyri, þetta slagar hátt upp í landsfram­ leiðsluna og þá erum við bara kom­ in á gríska svæðið,“ segir Þórólfur og bætir því við að endurheimtur úr búi Landsbankans dugi ekki fyrir nema í mesta lagi helmingi af upphæðinni. „Þetta borga menn ekki á einu ári. Það þyrfti að taka lán og það er erfitt að fá þau annars staðar en hjá stofnun­ um á borð við Alþjóðagjaldeyrissjóð­ inn. Bankar færu tæplega að lána fyr­ ir þessu nema með einhverju svipuðu álagi og Grikkir og Spánverjar eru að horfa framan í núna,“ segir Þórólfur. Vextir hækka heildarskuldirnar Aðspurður um áhrifin á heildar­ skuldir ríkissjóðs spáir Þórólfur því að vaxtakröfur muni hækka og áhættuálagið aukast: „Smám saman myndi þetta hækka vextina á öllum okkar erlendu lánum. Því hærri sem skuldastaflinn er, því ólíklegra telja menn að ríki geti staðið við skuld­ bindingar sínar. Og þá vilja þeir hærri vexti. Við færum kannski í flokk með Spáni, með svona 7 prósent vexti á meðan ríkissjóður Bandaríkjanna er að taka lán á 0,25 prósenta vöxt­ um.“ Neikvæð niðurstaða í dóms­ málinu gæti einnig haft slæm áhrif á lánshæfismat og endurfjármögnun skulda hins opinbera. Jafnframt yrði líklega torveldara en ella að afnema gjaldeyrishöftin. Verði niðurstaða EFTA­dómstólsins neikvæð fyrir Ís­ lendinga mun endanlegur kostnað­ ur ráðast af endurheimtum úr búi Landsbankans, gengisþróun, upp­ gjörsaðferð slitastjórnar gagnvart for­ gangskröfuhöfum og síðast en ekki síst vaxtaákvörðunum. n Slæm niðurstaða í Icesave-dómsmálinu gæti sett Ísland í sömu stöðu og Grikkland Málsvörn Íslands n Málsvarnarteymi Íslands heldur því fram að starfsemi íslenska innstæðu- tryggingasjóðsins hafi verið í fullu sam- ræmi við tilskipun um innlánatrygginga- kerfi. Hér hafi orðið allsherjar bankahrun sem ekkert innstæðutryggingakerfi hefði getað staðist. Jafnframt er bent á að í evrópskum reglugerðum er hvergi kveðið á um skyldu ríkja til að leggja trygginga- sjóðum til peninga ef tryggingasjóðirnir tæmast. Innstæðueigendur í Bretlandi og Hollandi hafi fengið greitt frá trygginga- kerfum þeirra ríkja, tryggingasjóðirnir fái greiðslur úr búi Landsbankans og því muni enginn skaðast. n Fallist EFTA-dómstóllinn á skilning ESA á tilskipuninni um innstæðutryggingar verður byggt á því að óviðráðanlegar aðstæður vegna allsherjar bankahruns geri skyldu ríkisins að engu. Útilokað hafi verið fyrir íslensk stjórnvöld að útvega nægilega fjármuni til tryggingasjóðsins. n Málsvarar Íslands hafna því að innstæðueigendum hafi verið mismunað á grundvelli ríkisfangs. Hvorki innstæðu- tryggingakerfið né íslenska ríkið hafi greitt innstæðueigendum hér á landi og eignir Landsbankans greiði bæði kröfur innlendra og erlendra innstæðueigenda. Innstæður í erlendum útibúum hafi verið tryggðar eftir því sem unnt var með því að tryggja þeim forgangsrétt við skipti gömlu bankanna. Jafnframt er því haldið fram að endurskipulagning íslenska bankakerfisins með forgangs- rétti innstæðna hjá nýju bönkunum hafi verið fyllilega réttmæt. Útilokað hefði verið að ráðast í sams konar aðgerðir vegna innstæðueigenda í Bretlandi og Hollandi í ljósi þess að þarlend yfirvöld höfðu kyrrsett eignir útibúanna. Aukin- heldur hefði gjaldeyrisforði Íslands aðeins dugað fyrir broti af umræddum innistæðum. Jóhann Páll Jóhannsson blaðamaður skrifar johannpall@dv.is „ESA hefur ein- göngu tapað tveimur af þeim 29 samn- ingsbrotamálum sem stofnunin hefur höfðað fyrir EFTA-dómstólnum. Vísað til þjóðarinnar Ólafur Ragnar vísaði Icesave-samn- ingi Bucheit-nefndarinnar til þjóðarinnar í fyrra. Eftir að þjóðin hafnaði samningnum hefur ESA höfðað mál gegn Íslandi fyrir EFTA-dómstólnum. MYNDI VALDA „MJÖG MIKLUM SKAKKAFÖLLUM“ ANDSTÆTT ÞVÍ SEM ER BARNI FYRIR BESTU n Hjördís Svan segir kerfið bregðast dætrum sínum sem voru færðar með valdi til föður síns fyrir helgi Vill að þeirra raddir heyrist Hún segist vera að berjast fyrir réttindum dætra sinna. „Ég vil bara að þeirra raddir fái að heyr­ ast. Við viljum að þetta verði skoðað og að það verði rætt við þær. Að þær fái að tala. Ég skipti engu máli í þessu, það eru þær sem skipta máli. Þetta snýst um þær og að þeirra rétti sé fram­ fylgt. Að þær fái hjálp.“ Hjördís segist ætla að halda áfram að berjast fyrir því að fá að hafa dætur sínar hjá sér. „Ég gefst aldrei upp á þessum börn­ um. Ég er búin að vera að þessu í tvö og hálft ár. Ég er að reyna að láta börnunum mínum líða vel og ég er ekki hætt því.“ Hjördís hefur reynt að hafa samband við þær en fær að eig­ in sögn ekki að hitta þær til að kveðja. „Ég vil fá að kveðja þær áður en þær fara og segja þeim hvað er í gangi. Segja þeim að þetta verði allt í lagi og við verð­ um saman sem fjölskylda aftur en ég fæ það ekki,“ segir hún. Bragi Guðbrandsson „Svona aðgerðir eru, eðli málsins sam- kvæmt, alltaf mjög ógeðfelldar og eru andstæða þess sem er barni fyrir bestu.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.