Dagblaðið Vísir - DV - 21.09.2012, Blaðsíða 31

„Ég var svarti sauðurinn“
Viðtal 31Helgarblað 21.–23. september 2012
verðlaunum edrúmennskunnar. Ég
verð ósjálfrátt glaður þegar ég hugsa
um þá staðreynd að börnin mín hafa
aldrei séð mig fullan eða timbraðan.“
Teitur skráði sig í guðfræði í Há-
skóla Íslands. Hann var kominn á
beinu brautina eftir að hafa þrætt
krókaleiðirnar og sneri hressilega
við blaðinu. Hann kláraði þriggja ára
nám á aðeins tveimur árum.
„Það hefur alltaf loðað við
deildina að fólk sé lengi að klára,“
segir Teitur og hlær. „En þetta
var gott nám og ég kynntist ágæt-
um kennurum sem gáfu mér gott
veganesti. Námið hefur nýst mér
þannig að mér finnst ég búa yfir
betri aga í hugsun og framsetningu
máls míns. Ég er ekki trúaður, ég fór
í námið vegna áhuga míns á félags-
fræði og því hvernig stjórnmál og trú
fléttast saman. Ritgerðin mín fjall-
aði til dæmis um áhrif kristinna trú-
arhópa á stefnu tveggja forseta. Ron-
alds Reagan og George W. Bush.“
Kúltúrsjokk í Svíþjóð
Teitur og kona hans fluttust til Sví-
þjóðar og hófu nýtt líf, þar segist
hann hafa fengið kúltúrsjokk. „Eftir
að ég kom hingað út þá hefur orðið
aukaviðsnúningur í mér. Einhver
hreinsun eða þvottur. Ég sá eðlilega
þjóðfélagsumræðu, sem var ekki
lituð af hagsmunum og fór fram á
mannamáli. Ekki með persónuleg-
um tilvísunum. Í Svíþjóð einkennist
umræðan fremur af hörðum upp-
talningum á staðreyndum.
En ég kynnist líka öðrum
menningarheimum. Ég kynnist fólki
sem kemur hingað frá Íran og sé
hvernig það dafnar og hvernig það
fær tækifæri. Það fær frið til að koma
sér fyrir og stofna fyrirtæki og lifa
óttalausu lífi. Þetta finnst mér svo
fallegt, því er ekki haldið fyrir utan
samfélagið eins og heima á Íslandi.
Það er nóg pláss í Svíþjóð og það er
nóg pláss á Íslandi ef út í það er farið.
Í Svíþjóð sé ég líka land sem er vel
stjórnað og þar sem línur eru skýrar.
Stjórnvöldum í Svíþjóð dytti aldrei í
hug að aðstoða stórfyrirtæki. Það er í
raun miklu hægrisinnaðra en Ísland.
Saab var til dæmis að fara á hausinn
og það kom aldrei til greina að bjarga
því fyrirtæki.
Þeir verða bara að bjarga sér, þetta
er bara fyrirtæki eins og hvert annað.
Það er gaman að fá kúltúrsjokk og
það er frábært að fá það hjá frænd-
um okkar Svíum. Þeir hafa reynst
mér vel.
Ég fann það líka sterkt hversu Ís-
land hefur alltaf skort alþýðuhetj-
ur, þær eru víða í sögu Norðurlanda.
Hjalmar Branting, Olaf Palme, Tage
Erlandier og þessir stóru kratahöfð-
ingjar sem þjóðin er enn að vitna í.
Íslenska vinstrimenn vantar þess-
ar flekklausu fyrirmyndir. Einhvern
grunn sem er hægt að sækja í.“
Stutt í grátinn
Þegar hrunið varð á Íslandi var lítið
um vinnu í Svíþjóð fyrir Teit. Hann
vann við að flaka fisk og fylgdist vel
með atburðum heima á Íslandi og
langaði heim. Hann upplifði oft að
vera næstum því farinn að skæla eftir
erfiðan dag.
„Ég upplifði hrunið svolítið sér-
stakt. Á þessum tíma fékk ég enga
vinnu. En fékk tímabundna vinnu í
gegnum atvinnumiðlun við að hand-
flaka fisk niðri á höfn. Ég var með
internetið í símanum og á milli þess
sem ég var að flaka lax og þorsk fylgd-
ist ég vel með þjóðmálunum. Ég fann
það rosalega sterkt að ég hafði verið
gabbaður, rændur og svívirtur. Ég
var reiður og sár og eftir erfiðan dag
fannst mér ég uppgefinn andlega og
það var stutt í grátinn. Ég upplifði
ofsalega sterka ættjarðarást og mikla
heimþrá. Ljóð Snorra Hjartarsonar
Land, þjóð og tunga kom upp í hug-
ann þar sem Ísland horfði á mig og
spurði hvasst: Hver er efnd þín gagn-
vart mér? Ég upplifði að hafa van-
rækt skyldu mína sem Íslendingur og
látið það óátalið að gráðugt og spillt
fólk réði lögum og lofum á landinu
mínu.“
Hollt að rifja upp Kögunarmálið
Teitur gat ekki snúið heim þar sem
aðstæður fjölskyldunnar í Svíþjóð
buðu ekki upp á það. En hann
ákvað að skrifa um hrunið.
„Ég var byrjaður að blogga og
vildi tjá mig um atburðarásina.
Stærsti stjórnmálaflokkur landsins
var orðinn siðferðilega gjaldþrota.
Afhjúpunin sem hrunið leiddi í ljós
sýndi ljóta mynd. Hluti af þessu
hörmungarástandi sem varð á Ís-
landi var einhvers konar sjálfsrit-
skoðun þegnanna. Fólk vissi alveg
hvað var að gerast þegar flokk-
arnir voru að sölsa undir sig eigur
ríkisins. Það var einhvern veginn
afgreitt eins og fólk afgreiðir kjafta-
sögur. Með þeirri hugsun að þess-
ir karlar hefðu þurft sitt. Í stað þess
að berja í borðið þá sneri fólk sér í
hina áttina.
Því miður eru mörg fleiri mál
en Kögunarmálið þar sem þessu
var svo háttað. Dæmi um þetta er
sala ríkisins á SR-mjöli til útvaldra í
Sjálfstæðisflokknum. Kögunarmál-
ið er ágætis dæmi um stjórnsýsluna
sem var ástunduð. Hvernig sjálf-
tökumórallinn var. Það er hollt að
rifja upp þetta mál.“
Fann lögfræðinginn
á Facebook
Þegar ljóst var að stefndi í málaferli
vegna ummæla Teits hafði hann
samband við vin sinn á Facebook.
„Á fyrstu metrunum hafði ég
samband við konu sem var vinur
minn á Facebook. Það var Sigríður
Rut Júlíusdóttir, sem reyndist vera
einn flinkasti lögfræðingur landsins
og sérfræðingur í meiðyrðamálum.
Hún hefur ráðlagt mér frá upphafi
og þangað til núna þegar hún flutti
málið.
Hún sagði við mig að ég gæti
hringt í sig hvenær sem er. Ég hef
bara notað það,“ segir Teitur. „Við
höfum sent á milli okkar hundruð
tölvupósta og átt ótal símtöl. Okkar
samstarf hefur verið eins og í sögu.
Sigríður Rut er eldklár og hefur ein-
hvern fínasta málskilning sem ég hef
orðið vitni að. Nokkuð sem hlýtur að
vera kostur fyrir lögfræðing.“
Snýst um málfrelsi
Það getur verið að það verði gerð
heimildarmynd um Kögunarmál-
ið og málaferlin. Teitur segir frá því
að vissar hugmyndir séu uppi um að
slík vinna fari af stað.
„Það getur meira en vel verið, mitt
mál snýst mikið um málfrelsi. Það
snýr að blaðamönnum og þeim sem
setja fram athugasemdir á netinu. Í
dag hafa opnast nýjar gáttir fyrir um-
fjöllun sem áður komst aldrei að. Það
eru mikil viðbrigði fyrir valdastétt-
irnar sem berjast gegn þessu af van-
mætti.
Fyrir ekkert svo mörgum árum var
þjóðfélagsumræðan eign ákveðinn-
ar kreðsu. Þú gast ekkert sagt. Ef þú
hafðir eitthvað að segja þá þurft-
ir þú að fylgja ákveðnum boðleið-
um. Það þurfti að þekkja rétta fólkið,
hafa rétta bakgrunninn og fara réttu
leiðirnar. Fólk þurfti að fara í gegn-
um nokkrar síur til þess að fá birta
grein í blaði. Ef það hafðist svo þá gat
það haft dýrkeyptar afleiðingar. Fyrir
hrun kom í ljós að fólki var hótað og
atvinnuöryggi þess var sett í uppnám
vildi það hreyfa einhverjum mótbár-
um.“
Reiðir sjálfstæðismenn
Hann segir marga sjálfstæðismenn
vera reiða út í sig. Tryggvi Þór Her-
bertsson alþingismaður kallaði Teit
brunnmíg. Teitur segir það skrýt-
ið að upplifa þessa andúð því hún
snýr aðallega að tvennu. Að hann
sé námsmaður og atvinnuleysingi.
„Hvorutveggja rangt, en sýnir vel af-
stöðuna til þessara tveggja hópa,“
segir Teitur og heldur áfram: „Mér
var sagt frá því að þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, læt það vera hver
hann er, hafi steytt hnefa í blað þar
sem var mynd af mér og sagt: „Þessi
skal aldrei fá vinnu.“
Annar, sveitarstjórnarmaður fyrir
Sjálfstæðisflokkinn, sagðist ekki vilja
vera nokkru sinni undir sama þaki og
ég. Slíkan viðbjóð vakti ég með hon-
um. En mér er alveg sama. Þetta er
kannski dæmi um það að skrif mín
hafi eitthvert vægi. Mér finnst frá-
bært að ég fæ fréttir af svona hörðum
viðbrögðum. Þá veit ég að ég er að
gera eitthvað rétt. Ég á ekki neitt, ég á
ekkert undir neinum og þegar einar
dyr lokast þá opnast aðrar.“
Teitur er að íhuga framboð og
fjölskyldan í Svíþjóð hugsar sér til
hreyfings. Heimþráin skilar honum
heim og hann vill verða þjóð sinni
að gagni. Hann er að hugsa um að
bjóða sig fram til Alþingis fyrir Sam-
fylkinguna. „Ef ég geri það þá fer
ég þangað inn sem klíkulaus mað-
ur. Einu klíkurnar sem ég er í eru
Djöflaklíkan og fjölskyldan mín. Þar
er mitt bakland.“ n
„Ég varð
vinalaus
og var ofboðs-
lega einmana
Fann lögfræðinginn á Facebook
„Á fyrstu metrunum hafði ég samband
við konu sem var vinur minn á Face-
book, það var Sigríður Rut Júlíusdóttir,
sem reyndist vera einn reyndasti
lögfræðingur landsins og sérfræðingur
í meiðyrðamálum.“ myndÓlaFuR nielSen