Dagblaðið Vísir - DV - 21.09.2012, Blaðsíða 38

38 Viðtal 21.–23. september 2012 Helgarblað
É
g vissi alltaf að það væri eitt-
hvað að og stundum þegar
ég fór með bænirnar mínar á
kvöldin bað ég til guðs að ég
myndi vakna sem strákur. Það
var líka það sem ég óskaði mér þegar
ég blés á kertin á afmælinu mínu,“
segir Örn Danival Kristjánsson, 29
ára transmaður.
Vantaði fyrirmynd
Örn Danival hét áður Helga og var
þriggja barna móðir. Hann hóf kyn-
leiðréttingarferli fyrir rúmu ári, er
í hormónameðferð og fer í brjósta-
nám í næstu viku. Þrátt fyrir að hafa
verið ringlaður sem barn minn-
ist hann æskunnar með hlýju. „Mér
gekk vel í skóla og átti vini og svona.
Ég var ekkert alltaf að pæla í þessu.
Samt var ég mikil strákastelpa og átti
mikið af strákavinum. Mamma segir
að ég hafi einu sinni sagst vilja óska
þess að ég væri strákur,“ segir Örn
sem kemur fram með sína sögu til að
sýna öðrum transmönnum að þeir
séu ekki einir. „Það var ekki fyrr en í
júlí í fyrra að ég gerði mér grein fyrir
að ég væri trans. Ég vissi af transkon-
um, eins og Önnu Kristjánsdóttur, en
ég fór svona seint af stað af því að ég
vissi ekki að það væri hægt að leið-
rétta á þennan veginn. Ég vissi ekki
af neinum transmanni. Mig vantaði
fyrirmynd.“
Ein af strákunum
Örn ólst upp í Reykjavík í hópi sjö
systkina. „Við vorum fjórar stelpur
og þrír strákar og ég var elsta stelp-
an. Í dag erum við þrjár stelpur og
fjórir strákar,“ segir hann og bæt-
ir aðspurður við að hann hafi verið
frábrugðinn systrum sínum. „Ég var
aldrei nein svaka skvísa. Var miklu
meiri strákastelpa,“ segir hann og
bætir við að viðbrögð fjölskyldunn-
ar hafi verið blendin. „Ég hafði kom-
ið út sem lesbía fyrir þremur árum en
í dag er ég streit karlmaður.
Viðbrögðin voru misjöfn en
reyndar kom þetta fáum á óvart.
Mamma sagði að hún hefði alltaf vit-
að að ég kæmi út sem eitthvað en
ekki alveg þetta. Hana hafði lengi
grunað að ég væri samkynhneigð
en þetta var pínu sjokk fyrir hana.
Hún er samt orðin rosalega flott með
þetta í dag. En þetta var erfitt fyrir
hana til að byrja með.
Núna er hún farin að leiðrétta fólk
sem kallar mig óvart gamla nafninu
mínu eða segir „hún“. Mamma kallar
mig Örn en það tók hana hálft ár að
venjast því,“ segir Örn og bætir við að
pabbi hans sé ósköp yfirvegaður yfir
þessu öllu saman. „Ég var náttúru-
lega búin að vera dóttir hans í 29 ár
og ég held að það sé ekkert auðvelt
að þurfa allt í einu að líta á stelpuna
sína sem strák. Það tekur tíma.
En mér finnst við orðnir nánari
með tímanum. Feðgasamband okkar
er nánara en feðginasambandið var,“
segir Örn og bætir við að hann hafi
nokkrum sinnum lent í því að gamlir
skólafélagar hafi ekki þekkt sig úti á
götu. „En svo hef ég líka lent í því að
þeir stoppi mig og óski mér til ham-
ingju. Þetta kemur örugglega fæst-
um þeirra á óvart. Ég var alltaf ein af
strákunum í gamla daga.“
Syninum var strítt
Örn á þrjú börn. Kristján er 13 ára,
Ingunn Anna 11 ára og Hafdís sex
ára. Þótt hann hafi vissulega velt fyr-
ir sér áhrifum breytinganna á börn-
in segir hann andlegt ástand sitt hafa
verið orðið svo slæmt að þetta hafi
hreinlega verið spurning um líf eða
dauða. „Þegar ég uppgötvaði að ég
væri trans púsluðust svo mörg púsl
saman. Mér hafði liðið svo svakalega
illa. Í dag líður mér æðislega vel. Án
gríns, í fyrsta skipti í tíu ár er ég án
þunglyndis- og kvíðalyfja. Ég þarf líka
ekki lengur að ganga til sálfræðings.
Er bara útskrifaður,“ segir Örn sem
velti vel fyrir sér hvernig hann gæti
hafið ferlið á sem auðveldastan hátt
fyrir börnin.
„Ég var hræddur um að ég myndi
missa börnin mín. Ég hafði ekki hug-
mynd um viðbrögð fólks og bjó mig
undir það versta. Ég hélt jafnvel að
feður þeirra myndu reyna að meina
mér að hitta þau, að þeir tækju þau af
mér. Þess vegna ákvað ég að tala við
barnavernd þar sem ég fékk að vita
að lagalega séð er ekki hægt að krefj-
ast fulls forræðis á þeim grundvelli
að ég er transmanneskja,“ segir hann
en bætir við að barnsfeður hans hafi
ekki tekið fréttunum illa. „Ég þurfti að
eiga samtal við einn þeirra og útskýra
fyrir honum að þótt ég sé karlmaður
geri það hann ekki að homma. Hann
óttaðist það aðeins.
Ég held að ég hafi verið mjög
heppinn því það var enginn sem tók
þessu neitt sérstaklega illa. Vissulega
hefur verið spilað á samviskubit mitt
gagnvart börnunum. Sérstaklega
fyrst þegar ég var að koma út og það
var þá yfirleitt frá fjölskyldum barns-
feðra minna. Ég skil þær áhyggjur en
eins og ég segi, þetta var orðin spurn-
ing um líf eða dauða. Mér finnst líka
öll börn eiga rétt á hamingjusömum
foreldrum. Börn finna það þegar for-
eldrar þeirra eru óhamingjusamir. Ég
var ekki hamingjusamur. Í dag líður
þeim sjálfum betur, þau hafa haft orð
á því.“
Hann viðurkennir að hafa ótt-
ast að börnin myndu skammast
sín fyrir hann. „En það hafa reynst
óþarfa áhyggjur. Stráknum var strítt í
fyrstu en eftir að ég ræddi við bekk-
inn og hélt fræðslu fyrir nemendur,
kennara og foreldra breyttist það,“
segir hann og bætir aðspurður við að
þar sem samband hans og barnanna
hafi ávallt verið náið hafi orðið lítil
breyting þar á.
Börnin kalla hann mömmu
Áður en Örn sagði börnunum sínum
hvernig væri í pottinn búið, kynnti
hann þau fyrir öðru transfólki. „Ég
útskýrði líka fyrir þeim hvað það
þýddi að vera trans. Svo þegar þau
höfðu vitað það í nokkurn tíma og
var farið að þykja trans hluti af eðli-
legri flóru mannlífsins sagði ég þeim
að þetta væri eitthvað sem ég væri
búinn að hugsa mikið um. Eldri
stelpan mín sagðist þá vera of ung
fyrir þetta. En hún er sátt í dag. Og
þau öll. Þetta var samt mjög erfitt og
er það jafnvel ennþá,“ segir hann og
bætir við að eðlilegar aðstæður geti
auðveldlega orðið erfiðar og jafnvel
flóknar hjá fjölskyldunni.
„Eins og þegar þau eru að kynn-
ast nýjum krökkum eða nýju fólki. Þá
þurfa þau alltaf að útskýra. Og þau
eru mikið spurð. En þetta eru sem
betur fer mjög klárir krakkar og eru
opnir með þetta. Ég held alveg hik-
laust að börn eigi mun auðveldara
með svona lagað en fullorðnir og eft-
ir því sem þau eru yngri því opnari
eru þau fyrir svona hlutum. Börn-
in mín kalla mig ýmist mömmu eða
pabba. Eldri krakkarnir kalla mig oft-
ast mömmu en sú yngsta segir pabbi
en stundum mamma. Ég held að þau
séu að máta þetta og finna út hvern-
ig þau vilja hafa þetta. Það er alfar-
ið þeirra ákvörðun hvað þau kalla
mig. Ég er mamma þeirra og mun
alltaf verða það. Þeim er velkomið
að kalla mig mömmu það sem eft-
ir er,“ segir hann og bætir aðspurð-
ur við að kannski upp að einhverju
marki finnist krökkunum þau eiga
tvo pabba. „En þau sjá og finna að
ég hef ekkert breyst. Þau segja öll að
ég sé skemmtilegri núna. Þau sjá að
mér líður mun betur.“
Örn segir meðgönguna hafa far-
ið afar illa í sig. „Ég hef alltaf sagt að
meðgangan hafi verið erfiðasti tím-
inn í mínu lífi. Mér leið skelfilega, var
pirraður frá morgni til kvölds og reið-
ur út í allt og alla. Mér fannst þetta
svo ógeðslega vitlaust og rangt og
lét það bitna á öllum í kringum mig,“
segir hann og bætir við að strax eft-
ir fyrstu meðgöngu hafi hann farið á
þunglyndislyf.
„Ég óska engum að lenda í þessari
aðstöðu. Ekki frekar en að ég óski
karlmanni að vera óléttur. Ég þrái
samt að fá að upplifa meðgöngu
aftur en á réttum stað í það skiptið.
Mig langar til að vera réttu megin við
línuna – vera pabbinn sem kemur
við kúluna og finnur barnið sparka,“
segir Örn sem þó skipulagði barn-
eignirnar. „Ég ákvað að eiga öll börn-
in. Ekkert af þeim var slys. Þótt þetta
hafi verið erfitt var það algjörlega
þess virði. Ég var alltaf spenntur fyr-
ir komandi barni og fylgdist með því
sem var að gerast á síðum á netinu.
En mér leið ekki vel og eftir fæðingu
fékk ég fæðingarþunglyndi ofan á allt
saman.“
Gifti sig í hvítu
Þegar Örn gekk undir nafninu Helga
gekk hann í það heilaga og var af-
skaplega falleg brúður í hvítum kjól
á brúðkaupsdaginn, líkt og brúð-
kaupsmyndirnar sanna. „Ég gekk í
gegnum mörg tímabil í mínu lífi þar
Örn Danival er 29 ára transmaður og þriggja barna móðir. Örn, sem áður hét
Helga, hóf kynleiðréttingarferli fyrir rúmu ári og fer í brjóstanám í næstu viku.
Örn vissi alltaf að það væri ekki allt með felldu en segist hafa vantað fyrirmynd.
Hann segir sína sögu í von um að hjálpa öðrum í svipuðum sporum.
„Bað til guðs að
ég myndi vakna
sem strákur“
Indíana Ása Hreinsdóttir
indiana@dv.is
Viðtal Ruglast stundum sjálf
„Mér brá fyrst og fannst ég of ung til að
takast á við þetta. Mér fannst þetta mjög
skrítið en ég hafði heyrt af svona áður.
Mamma hafði talað svolítið um trans við
okkur,“ segir Ingunn Anna, 11 ára dóttir
Arnar.
Ingunn Anna segir að það hafi ekki
reynst sér erfitt að segja vinkonum sínum
að mamma hennar væri transmaður.
„Ég er bara ánægð fyrir hans hönd,“
segir Ingunn og bætir við að hún kalli Örn
oftast mömmu. „Ég held að ég haldi því
bara áfram. Þetta er mamma mín og
hefur alltaf verið mamma mín.
Fólki finnst þetta svolítið flókið
og margir ruglast á því hvort þeir eigi
að segja „hann“ eða „hún“. Mér er
samt alveg sama enda ruglast ég sjálf
stundum,“ segir Ingunn Anna og bætir við
að vinir hennar hafi tekið fréttunum vel.
„Sumir trúa mér ekki en flestir eru bara
ánægðir með hana og spyrja mig mikið
út í þetta. Mér finnst að fólk eigi að fá
að vera eins og það er. Mamma er miklu
hressari og skemmtilegri núna. Ég sé að
henni líður miklu betur núna.“
„Eldri krakkarn-
ir kalla mig oft-
ast mömmu en sú yngsta
segir pabbi, en stundum
mamma
Mæðgur Örn, þegar hann gekk undir
nafninu Helga, ásamt dóttur sinni.
Hét Helga „Ég óska engum að lenda í
þessari aðstöðu. Ekki frekar en að ég óski
karlmanni að vera óléttur.“
Fjölskyldan Örn ásamt Hafdísi, Kristjáni og Ingunni Önnu.