Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.2012, Blaðsíða 14

Ö
ssuri Skarphéðinssyni
utanríkis ráðherra líst „ekki illa
á það“ að kínversk stórfyrir tæki
byggi hafnir á Íslandi vegna
siglinga um norðurskautið.
Ráðherrann ræddi þetta mál í frétt-
um Stöðvar 2 í síðustu viku. Orðrétt
sagði Össur: „Á meðal þeirra sem að
hafa sýnt þennan áhuga eru Kínverjar.
Það er ekkert launungarmál. Í kjöl-
far þess að Snjódrekinn kom hérna,
ísbrjóturinn sem var hér í sumar, að
þá hafa verið hér á ferðinni fulltrúar
mjög stórra skipafélaga, raunar þeirra
stærstu í heimi, sem að hafa átt viðræð-
ur við okkur hér heima.“
Á næstu árum og áratugum er lík-
legt að í gang fari kapphlaup á milli
stórvelda heimsins eins og Bandaríkj-
anna, Kína og Rússlands til að tryggja
sér hlut í þeim miklu náttúruauð-
lindum sem talið er að sé að finna á
norður hveli jarðar. Meðal annars mikl-
ar olíulindir og jarðgas. Með hlýnun
jarðar og bráðnun íshellunnar á norð-
urskautinu opnast fyrir siglingaleið-
ir um norðurhvel jarðar auk þess sem
auðveldara verður að nálgast og vinna
þær náttúruauðlindir sem talið er að
sé að finna þar í jörðu. Þá felast einnig
mikil verðmæti í góðum höfnum sem
skipin sem sigla um norðurhvel jarðar
geta notað sem viðkomustað á þessum
siglingum. Um þetta sagði Össur: „Ég
held að stærstu viðskiptatækifæri sem
að Ísland getur nýtt sér á þessari öld,
þau munu tengjast heimskautasvæð-
unum og það er fyrst og fremst olía og
gas, það er í öðru lagi siglingarnar.“
Við getum sagt að þetta kapphlaup
um auðlindir og siglingaleiðir norður-
skautsins á 21. öldinni sé að sumu leyti
sambærilegt við það kapphlaup um
nýlendur í Afríku sem fram fór meðal
Evrópuþjóða á seinni hluta nítjándu
aldar: Hagsmunirnir eru gríðarlega
miklir.
Umræður um mál Huangs Nubo
og Grímsstaði á Fjöllum hafa leitt í ljós
að það er langt í frá einhugur með-
al landsmanna um að heimila kín-
verska athafnamanninum að fjár-
festa eða leigja jörðina. Áður en af því
verður að kínversk stórfyrirtæki fá að
byggja hafnarmannvirki hér þarf vit-
anlega að fara fram mikil og ítarleg
umræða um rökin sem eru með því og
á móti, líkt og í máli Huangs Nubo. Ís-
lendingar eru ekki beiningamenn, þrátt
fyrir efnahagshrun og kreppuna sem
á eftir fylgdi, og eru ekki í þeirri stöðu
að þurfa að taka því að sem að hönd-
um ber frá hverjum sem er: Það er ekki
sama hvaðan gott kemur.
Ein af ástæðunum fyrir því er meðal
annars sú að Kína er alræðisríki sem
stýrt er af kommúnistaflokki sem er
alltumlykjandi og allsráðandi. Grund-
vallarmannréttindi í vestrænum lýð-
ræðissamfélögum, eins og funda-,
hugsana- og skoðanafrelsi, eru ekki
virt í Kína. Flokkurinn stundar eftirlit
með þegnunum og ritskoðar prent-
miðla – frægt dæmi er nýlegt hefti The
Economist , listasýningar og netmiðlar
þar sem fjallað er með gagnrýnum
hætti um Kína – netverjar í Kína gátu
til dæmis ekki lesið nýlega frétt New
York Times um stórfellda spillingu Wen
Jiabao forsætisráðherra þar sem lokað
var á heimasíðu blaðsins innan Kína.
Fangelsun kínverskra yfirvalda á rithöf-
undinum Liu Xiaobo, handhafa friðar-
verðlauna Nóbels árið 2010, er eitt af
dæmunum sem gjarnan er tekið um
það hvernig gagnrýni á ríkisvaldið er
barin niður í Kína með harðri hendi. Ég
reyndi einu sinni að hringja í kínverska
blaðakonu vegna pólitískra ummæla
sem Björk Guðmundsdóttir lét fjalla
um frelsisbaráttu Tíbet á tónleikum í
Kína. Blaðakonan varð hrædd, þorði
ekki að tala við mig af ótta við að yfir-
völd kæmust að því og skellti á mig.
Gagnrýni Kínverja á eigin stjórnvöld
og stjórnskipan fer því fram í kyrr-
þey en ekki opinberlega. Auk þess ber
að hafa í huga að einungis lítill hluti
af því ofbeldi og þeirri skoðanakúgun
sem ríkisvaldið í Kína ástundar berst
Vestur landabúum til eyrna í gegnum
fjölmiðla eða eftir öðrum leiðum.
Í slíku alræðisríki geta skilin á milli
stórra kínverskra einkafyrirtækja og
Kommúnistaflokksins í mörgum til-
fellum verið óljós þar sem einkaaðil-
ar og ríkisvaldið geta unnið saman að
gagnkvæmum hagsmunum sínum. Ef
fyrirtæki í eigu einkaaðila hafa á annað
borð náð að verða öflug án stuðnings
og velþóknunar ríkisvaldsins í Kína er
talið ljóst að þessi fyrirtæki geta ekki
haldið áfram að stækka og eflast án
aðkomu ríkisvaldsins. Á einhverjum
tímapunkti þurfa kínversk stórfyrirtæki
að taka tillit til hagsmuna ríkisins með
einhverjum hætti: Þannig virkar ríkis-
kapítalisminn kínverski.
Í síðasta mánuði ákváðu bandarísk
yfirvöld að kínversku símafyrirtækjun-
um Huawei og ZTE yrði ekki heimilað
að skrá bréf sín á bandaríska hluta-
bréfamarkaðinn vegna þess að tengsl
fyrirtækjanna við kínverska Kommún-
istaflokkinn væru of mikil og að slíkt
„gæti ógnað öryggi“ Bandaríkjanna.
Tengslin á milli fyrirtækjanna og ríkis-
valdsins voru rannsökuð sérstaklega
áður en komist var að þessari niður-
stöðu. Ein af niðurstöðum rannsóknar-
innar var að þessi fyrirtæki væru í
reynd ekki einkaaðilar: „Við höfum
komist að þeirri niðurstöðu, því miður,
að þetta eru ekki einkafyrirtæki.“ Í flest-
um vestrænum lýðræðissamfélögum er
þetta yfirleitt ekki raunin þar sem skil-
in á milli einkafyrirtækja og ríkisvalds-
ins eru ljósari. Ástæðan fyrir þessu er
vitanlega ólík stjórnarform í Kína og í
flestum lýðræðisríkjum. Þannig væri
einnig hægt að líta á útrás kínverskra
einkafyrirtækja til Íslands, Evrópulanda
og annarra landa sem útrás kínverska
Kommúnistaflokksins, þess alræðis-
valds.
En þá er það spurning hvort sú
staðreynd að tengslin á milli kínverska
Kommúnistaflokksins og stórra einka-
fyrirtækja, og þeir gagnkvæmu hags-
munir sem ríkisvaldið og einkaaðilar
þar í landi hafa af stórum fjárfestingum
í löndum eins og Íslandi sem eru
mikil væg efnahagslega í strategískum
skilningi vegna nálægðar við norður-
skautið, eigi að hafa áhrif á það hvort
Íslendingar heimili slíkum fyrirtækjum
að fjárfesta í hafnarmannvirkjum og
öðru á Íslandi? Vilja Íslendingar eiga í
viðskiptum við einkafyrirtæki í alræðis-
ríkjum, sem kunna að hafa tengsl við
ríkisvaldið í viðkomandi löndum, og
þar með styrkja stöðu ríkisvaldsins sem
treður á mannréttindum þegna sinna?
Persónulega finnst mér þetta vera
lykilspurning þegar Íslendingar velta
því fyrir sér hvort, og þá að hversu
miklu leyti eigi að heimila, kínverskum
aðilum að fjárfesta hér á landi. Ef við
lítum til baka og veltum því fyrir okkur
hvernig okkur fyndist það ef við hefð-
um leyft erlendum fyrirtækjum með
tengsl við alræðisríki Alexanders Lúka-
sjenkó, Jósefs Stalín, Fidels Castro eða
Nicholas Ceaucescu að byggja hafnir á
Íslandi í strategískum, efnahagslegum
tilgangi, og þar með geópólitískum, er
ég ekki viss um að við yrðum ánægð
með þær ákvarðanir okkar.
Sem mótrök við slíkum áhyggjum
má benda á það að Íslendingar, og
flestöll Vesturlönd, eiga í miklum við-
skiptum við Kína og hafa átt um árabil.
Stór hluti þeirra fjöldaframleiddu hluta
sem Íslendingar og aðrir Vesturlanda-
búar kaupa dag frá degi er framleiddur
í Kína. Þannig að segja má að við dæl-
um peningum til landsins með kaup-
um okkar á ýmiss konar neysluvöru.
Efnahagslegur uppgangur Kína er því
að miklu leyti tilkominn vegna við-
skipta við Vesturlönd.
Af hverju ættu Vesturlandabúar því
ekki einnig að heimila kínverskum að-
ilum að fjárfesta í sínum þjóðríkjum?
Ef Íslendingar sjá ekkert siðlaust við
það að kaupa vörur af fyrirtækjum í
alræðisríkjum sem eru tengd ríkis-
valdinu þá ætti heldur ekki að vera
neitt athugavert við að selja þessum
sömu fyrirtækjum vörur eða aðstöðu?
Siðferðisklemmuna sem andstæðingur
viðskipta við Kína kemst í með þess-
um hætti má kenna við tvöfalt siðgæði.
Hann vill bara fá það frá Kínverjum
sem honum hentar, annað ekki, af því
þau viðskipti eru honum hagstæð.
Enginn vill því lenda í þessu öngstræti.
Spurningin um viðskipti Íslendinga
og Kínverja er því nokkuð flókin og
þarfnast talsverðrar yfirlegu og upp-
lýsinga. Ég treysti mér ekki til að svara
henni að svo komnu máli og ég tel
ljóst að Össur Skarphéðinsson hefur
ekki forsendur til að svara henni held-
ur með eins einföldum hætti og hann
hefur gert.
Sandkorn
Þingmaður fellur
n Það vakti athygli hversu
vel Björn Valur Gíslason tók
pólitískum örlögum sínum
í Reykjavík. Þingmaðurinn
hefur verið áberandi undan-
farin misseri og sýnt snerpu
og djörfung. Almennt var
hann talinn sá þingmaður
sem næstur stóð formann-
inum, Steingrími J. Sigfússyni.
En úrslit prófkjörsins fólu í
sér pólitíska aftöku Björns
Vals sem glotti út í annað.
Víst er að hann getur farið
aftur á sjóinn, enda annál-
aður aflamaður. Þá liggur
tónlistin vel fyrir honum.
Vígamenn gegn
Illuga Gunnarssyni
n Þingmaðurinn Illugi
Gunnarsson, sem var efsti
maður í Reykjavík, tók þeim
örlögum
sínum að
lenda undir
Hönnu Birnu
Kristjáns­
dóttur af karl-
mennsku.
Glaðbeittur
lýsti hann því að listarnir í
Reykjavík yrðu sterkir. Ill-
ugi þurfti að mæta harðri
baráttusveit Guðlaugs Þórs
Þórðarsonar sem fór með
löndum. Þar voru fremstir í
flokki vígamennirnir Andrés
Magnússon, blaðamaður á
Eyjunni, og Jón Magnússon,
fyrrverandi þingmaður
Frjálslynda flokksins, sem
að sögn stýrðu herferðinni.
Ingimar Karl
fórnarlamb
n Hart er deilt um kynja-
reglu VG sem virkar aðeins
til að lyfta konum en ekki
körlum. Þannig er reikn-
að með að Rósa Brynjólfs­
dóttir upplýsingafulltrúi fari
upp fyrir Ólaf Þór Gunnarson
í Kraganum og verði næst
á eftir Ögmundi Jónas-
syni. Aftur á móti verður
mikill kvennafans á list-
um í Reykjavík og Ingimar
Karl Helgason, blaðamaður
Smugunnar, situr sem fast-
ast í sæti sem ólíklegt er að
fleyti honum á þing.
Leiðrétting
n Í kjallaragrein Þráins Ber­
telssonar, alþingismanns
VG, var því haldið fram að
einungis 30
atkvæði hafi
skilið á milli
Ögmundar
Jónassonar
innanríkis-
ráðherra og
Ólafs Þórs
Gunnarssonar öldrunar-
læknis í prófkjöri Samfylk-
ingar í Kraganum. Hið rétta
er að 60 atkvæði skildu á
milli frambjóðendanna og
sigraði Ögmundur með
þeim mun og stóð af sér at-
lögu sem rakin er til Stein-
grímsarms VG.
Ég hef alltaf verið
mikið jólabarn
Andrea Kristín Unnarsdóttir eyðir jólunum í fangelsi. – Fréttablaðið
Viðskipti við þjóðníðinga„Enginn vill því lenda
í þessu öngstræti
Þ
að er oft þannig að þegar nýtt
fólk kemur inn í gömul kerfi
að ný sýn og hugsun verður
að hefð. Ég veit ekki hvernig
það þróaðist þannig að þegar maður
verður þingmaður þá verður maður
nánast holdsveikur gagnvart hinum
almenna vinnumarkaði og einhvern
veginn gert ráð fyrir að fyrrverandi
þingmönnum verði úthlutað störf-
um innan ríkisins. Ég held að þeirri
þróun að skapa atvinnustjórnmála-
menn megi um kenna. Ef við búum
í fulltrúalýðræði þá hlýtur maður að
spyrja sig í hvers umboði eru allir
þessir atvinnustjórnmálamenn. Ég
hélt að fulltrúalýðræði gengi út á það
að fulltrúar sem flestra samfélags-
hópa tækju að sér þessa samfélags-
þjónustu. Persónulega er ég því fylgj-
andi að enginn sitji lengur á þingi
en í tvö kjörtímabil (8 ár). Ég held
að það sé eitt af grundvallar atriðum
breyttrar stjórnsýslu og stjórnmála-
hefðar. Þá hygg ég að þegar við fáum
það í gegn að ráðherrar sitji ekki á
Alþingi að margt muni breytast og
þingmenn muni hætta að ganga um
salina óléttir af draumum um ráð-
herratign.
Þegar ég fór í atvinnuviðtal við
þjóðina í aðdraganda síðustu kosn-
inga til að bjóða fram krafta mína
í almannaþágu, þá var það hvorki
draumur minn né markmið að þegar
ég hætti í þessari vinnu að fá svokall-
aðan bitling innan stjórnsýslunnar.
Ég hef engan áhuga á að verða sendi-
herra, eða þiggja vinnu án þess að
hafa unnið mér rétt til hennar með
starfsreynslu eða þekkingu. Að vera
alþingismaður er einmitt vinna sem
almennir borgarar ættu að sækjast
eftir að fá að sinna stutta stund. Ég
hef lært mjög mikið um það hvernig
samfélagið mitt virkar. Ég hef meira
að segja fengið að upplifa þau for-
réttindi að hafa áhrif á málefni sem
varða framtíð landsins. Ég hef haft
beinan aðgang að upplýsingum í
gegnum embættismenn í málefna-
flokkum sem eru mér mikilvægir sem
og þeim sem væntanlega kusu mig til
að sinna þessu starfi.
Til að þessi vinna sé valkostur
fyrir almenna borgara frá mismun-
andi samfélagshópum þá þurfum við
að breyta hefðunum og hvernig við
tölum um þetta starf. Þetta er ekki
ömurleg vinna þó að hún sé ekkert
sérstaklega góð fyrir fjölskyldufólk
vegna þess hve vinnutíminn verður
oft langur og ófyrirséður. En því má
breyta. Mér finnst að það eiga ekki
að vera hefð fyrir því að þeir sem fari
í þetta þjónustuhlutverk gagnvart
kjósendum sínum, missi gjaldgengi
sitt á almennum vinnumarkaði og
þurfi að stóla á að kerfið verði þeirra
eilífðaratvinnurekandi. Mér finnst
það frekar fráhrindandi þó svo að
sumir fulltrúar séu án efa góðir emb-
ættismenn.
Umræðan um að allir þingmenn
séu eins og að þeir séu allir spilltir
og ömurlegir er mjög fráhrindandi
fyrir fólk að sækja um þessa vinnu.
Því óska ég þess af fullri einlægni að
bæði vinnufélagar mínir sem og fjöl-
miðlar sem flytja fréttir af vinnunni
okkar sýni allar hliðar vinnu þeirrar
sem þingmenn inna af hendi sem um
margt er mjög gefandi og upplýsandi.
Það fylgir því mikil ábyrgð að hafa
áhrif á löggjöf sem og að leggja fram
frumvörp og fyrirspurnir. Allt sem
við gerum getur haft áhrif á líf svo
margra. Gott væri að athyglin myndi
beinast að því, en ekki bara hinum
svokallaða hálftíma vanþroskaðrar
umræðu þar sem átök og hanaslagur
er einatt það sem fréttnæmast þykir.
Ég vil ekki verða sendiherra!
Leiðari
Ingi Freyr
Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg
Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is)
Sölu­ og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 28. nóvember 2012 Miðvikudagur
Brjálæðislega
snortin og þakklát
Hildur Lilliendahl fékk viðurkenningu Stígamóta fyrir baráttu gegn ofbeldi. – DV
„Að vera alþingis-
maður er einmitt
vinna sem almennir
borgarar ættu að sækj-
ast eftir að fá að sinna
stutta stund.
Kjallari
Birgitta
Jónsdóttir