Dagblaðið Vísir - DV - 29.05.2013, Blaðsíða 14

Sandkorn
S
tálfrúin Guðrún Lárusdóttir
hefur sagt upp allri 25 manna
áhöfn frystitogarans Þórs HF 4
sem gerður er út frá Hafnarf-
irði. Hún er framkvæmdastjóri
Stálskipa ehf. sem gerir togarann út
og jafnframt einn af stærstu eigendum
útgerðarinnar sem hún hefur rekið í
yfir 40 ár.
„Við tókum þá erfiðu ákvörðun að
segja upp mannskapnum hjá okkur í
framhaldi af þeirri óvissu sem greinin
hefur búið við allt of lengi,“ sagði Guð-
rún í samtali við DV á mánudaginn.
Átti hún þar við veiðigjaldið sem hún
telur alltof hátt.
Þá hefur hún einnig stefnt íslenska
ríkinu og vill fá endurgreiddan þann
auðlegðarskatt sem henni hefur ver-
ið gert að greiða á síðustu árum upp
á 35 milljónir króna. Vill hún fá það
skjalfest frá Bjarna Benediktssyni, nýj-
um fjármála- og efnahagsráðherra, að
auðlegðarskatturinn verði lagður af.
Árið 2011 hagnaðist Stálskip ehf.
um 740 milljónir króna. Áætlað er að
útgerðinni beri að greiða rúmlega 200
milljónir króna í veiðigjald á núver-
andi kvótaári. Miðað við sama hagnað
yrði enn eftir rúmur hálfur milljarður
króna eftir greiðslu veiðigjaldsins.
Áætlað er að raunverulegt virði
eigna Stálskipa sé nálægt ellefu
milljörðum króna. Skuldirnar nema
einungis 400 milljónum króna. Fyrir-
tækið er því með 96 prósenta eigin-
fjárhlutfall sem hlýtur að vera með því
allra besta á Íslandi.
Verðmæti hlutar Guðrúnar og
eigin manns hennar, sem fara með
40 prósenta hlut í Stálskipum, eru
metin á fjóra milljarða króna. Dætur
þeirra þrjár fara með 45 prósenta hlut
sem metinn er á um fimm milljarða
króna. Útgerðarfyrirtækið hefur því
skilað fjölskyldunni um níu milljörð-
um króna sem að stærstum hluta urðu
til vegna hækkandi verðs aflaheim-
ilda sem Stálskip fékk án greiðslu við
tilkomu kvótakerfisins árið 1983. Þrátt
fyrir þessu gríðarlegu auðæfi er Guð-
rún afar ósátt við núverandi veiðigjald
og að hafa þurft að greiða 35 milljónir
króna í auðlegðarskatt á síðustu árum
sem hún kallar eignaupptöku sem
brjóti í bága við stjórnarskrána.
Líklega bindur Guðrún Lárusdóttir
vonir við það að ný ríkisstjórn Fram-
sóknar- og Sjálfstæðisflokks lækki
veiðigjaldið verulega. Ef það verður
ekki gert er hún tilbúin að gera alla
sjómenn frystitogarans Þórs HF 4 at-
vinnulausa. Skiptir þá engu þó út-
gerðarfyrirtæki hennar standi gríðar-
lega vel. Ofan á það vill hún líka láta
afnema auðlegðarskattinn.
Ríkisstjórn Samfylkingarinnar
og Vinstri grænna kom því í gegn að
veiðigjald á útgerðina var hækkað.
Steingrímur J. Sigfússon, fyrrverandi
atvinnu- og nýsköpunarráðherra, lét
nýlega hafa eftir sér í DV að veiði-
gjaldið, sem er talið geta skilað rík-
inu allt að 15 milljörðum á ári, sé
sanngjörn krafa þjóðarinnar um að
fá hlutdeild í auðlindarentunni. Um
fjórir milljarðar króna af því koma af
almenna veiðigjaldinu og allt að ell-
efu milljarðar króna af sérstaka veiði-
gjaldinu.
Tilefni þessara orða hans voru
fréttir um að Sjálfstæðisflokkurinn og
Framsókn íhuguðu að afnema sérstaka
veiðigjaldið á sjávarútvegs fyrirtæki
strax á aukaþingi í sumar. Slíkt kæmi í
veg fyrir að það gilti á næsta fiskveiði-
ári. Steingrímur áréttaði að sérstaka
veiðigjaldið væri ekki hafið yfir gagn-
rýni. Það geti vel verið að það þyrfti
að þróa áfram aðferðafræðina við það
hvernig það væri innheimt.
Segja má að stærstu eigendur
aflaheimilda á Íslandi séu undir
sterkri forystu Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna, eins konar ríkis
í ríkinu. Máttur útgerðarmanna hefur
orðið eins og skrímsli sem ríkið ræð-
ur ekki lengur við. Guðrún Lárusdóttir
situr í stjórn LÍÚ. Sama þó stjórnmála-
flokkur eins og Vinstri græn hafi reynt
að berjast sem harðast fyrir breyting-
um á fiskveiðistjórnunarkerfinu ásamt
hinum stjórnarflokknum var einfald-
lega við ofurefli að etja. Stál í stál.
Hins vegar hlýtur það að vera rétt-
mæt krafa í samfélaginu að útgerðar-
menn sem og ný ríkisstjórn reyni að
skapa sátt um starfsemi sjávarútvegs-
fyrirtækja á næstu árum. Samkvæmt
stjórnarsáttmálanum er eitt af mark-
miðum nýrrar ríkisstjórnar að virkja
samtakamátt þjóðarinnar. Liður í því
gæti verið sátt um fiskveiðistjórnunar-
kerfið.
Líklega má taka undir orð Stein-
gríms J. Sigfússonar um að sérstaka
veiðigjaldið sé ekki hafið yfir gagnrýni.
Það er þó ekki konu eins og Guðrúnu
Lárusdóttur til sóma, sem rekið hef-
ur fyrirtæki sitt af mikilli samvisku-
semi áratugum saman, að segja upp
öllum sjómönnum Stálskipa ef það er
einungis gert til þess að hóta núver-
andi ríkisstjórnarflokkum.
Varðandi auðlegðarskattinn þá til-
heyrir Guðrún 1,3 prósentum ríkustu
einstaklinga á Íslandi sem áttu 540
milljarða króna í hreina eign umfram
skuldir í árslok 2008 eða eftir banka-
hrunið. Það er meira en fjórðungur af
öllum eignum íslenskra fjölskyldna
samanlagt umfram skuldir. Eitt af því
góða sem fráfarandi ríkisstjórn Sam-
fylkingar og Vinstri grænna gerði var
að auka jöfnuð í þjóðfélaginu. Hámark
græðginnar náðist árið 2006 þegar
tekjur Hreiðars Más Sigurðssonar, þá-
verandi forstjóra Kaupþings, námu
nærri einum milljarði króna eða 440
földum meðalárslaunum verkamanns.
Eftir bankahrunið urðu laun
skipstjóra aflahæstu togara lands-
ins aftur svipuð launum tekjuhæstu
bankastjóranna. Líklega eru flestir
sammála um að það sé af hinu góða.
Hins vegar ætti útgerðarfólk eins og
Guðrún Lárusdóttir að sjá sóma sinn
í því að greiða að einhverju leyti til
baka sanngjarnt endurgjald til þjóðar-
innar fyrir afnot af sameign þjóðar-
innar – bæði í formi veiðigjalds og
auðlegðarskatts. Krafa hennar um
annað er einungis endurómur af
þeirri græðgisvæðingu sem leiddi
til hruns íslenska fjármálakerfisins í
október 2008.
Þolinmæðin búin
n Helsta áhyggjuefni ríkis-
stjórnar Framsóknarflokks
og Sjálfstæðisflokks er að al-
menningur hefur ekki mikla
þolinmæði til að bíða eftir
gullöldinni sem boðuð var
í kosningunum. Flestir hafa
þó talið að Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson fengi svigrúm
út sumarið. Því er þó ekki að
heilsa því ríkisstjórnin situr
þegar uppi með fyrstu mót-
mælin sem eru sprottin af
niðurlægjandi tali forsætis-
ráðherra um þá sem gerðu
athugsemdir við umhverfis-
mat vegna virkjunar í Þjórsá.
Þolinmæðin var því engin.
Klofin Framsókn
n Ýmislegt bendir til þess
að það eigi eftir að verða
fjör í kringum Sigmund Davíð
Gunnlaugsson í embætti for-
sætisráðherra. Honum hefur
þegar tekist
að styggja
náttúru-
verndar-
sinna með
yfirlýsingum
um mark-
leysi
athugasemda þeirra sem vilja
aðhald í virkjunum. Þá hefur
Sigmundi þegar tekist að fá
Guðna Ágústsson, fyrrverandi
formann, upp á móti sér.
Guðni hefur í gegnum tíðina
verið einn helsti stuðnings-
maður Sigmundar en eftir að
Vigdís Hauksdóttir, mágkona
hans, var sniðgengin í ráð-
herravali sauð upp úr.
Stjórnadrottning
Íslands
n Ein bjartasta stjarna ís-
lensks viðskiptalífs er Katrín
Olga Jóhannesdóttir sem hef-
ur setið í stjórnum fjölda
stór fyrirtækja á borð við Öl-
gerðina, Icelandair Group,
Seðlabankann og Skipti. Þá
er hún einn eigenda Já. Ferill
hennar er að mestu flekk-
laus ef undan er skilið að
hún stýrði framkvæmda-
sviði Skipta þegar félagið
var sektað um 400 milljónir
króna fyrir ólöglegt samráð.
Katrín er með nokkrum sanni
stjórnadrottning Íslands.
Gjaldþrot Engeyinga
n Engeyjarveldið er vart
svipur hjá sjón frá því sem
var þegar Benedikt Jóhannes­
son, eigandi
Talna-
könnunar,
var nefndur
krónprins
Engeyinga
og sat í fjölda
stjórna fyrir
hönd ættarinnar. Viðskipta-
blaðið sagði frá því nýlega
að félagið Gildruklettar ehf.,
sem var í eigu Benedikts og
Einars Sveinssonar, ættar-
höfðingja Engeyinga, hafi
verið úrskurðað gjaldþrota.
Félagið hélt meðal annars
utan um hlut í Nýherja sem
Benedikt stjórnar. Einar er
fluttur til Bretlands.
Hallar ekki á
konur
Ég hef bara þurft að læra
að sætta mig við þetta
Eygló Harðardóttir segir stöðu kvenna sterka. – DV Jóhanna Þorsteinsdóttir fær ekki bætur þrátt fyrir örorku. – DV
Stál í stál„Hins vegar ætti út­
gerðarfólk eins og
Guðrún Lárusdóttir að sjá
sóma sinn í því að greiða
að einhverju leyti til baka
sanngjarnt endurgjald til
þjóðarinnar fyrir afnot af
sameign þjóðarinnar
„Það sem hefur einnig
gleymst er að Alþingi
bar að fjalla um ramma­
áætlunina samkvæmt því
vinnulagi sem það hefur
sett sér sjálftÞ
að er ýmislegt sem virðist hafa
gleymst með rammaáætlun um
orkunýtingu. Það sem hefur
gleymst er að þegar hún var af-
greidd þá voru einhverjir kostir færðir
úr biðflokki eða verndarflokki yfir í nýt-
ingarflokk.
Og ekki hefur heyrst orð um að það
hafi verið ófaglegt eða pólitískt ólíkt því
sem stóriðjusinnaðir stjórnmálamenn
hafa hrópað um þá kosti sem fóru í bið-
flokk eða verndarflokk eftir afgreiðslu
Alþingis.
Það sem hefur einnig gleymst er að
það sem er í biðflokki þýðir einfaldlega
að það á eftir að afla fleiri gagna áður
en ákvörðun er tekin.
Og það þýðir að viðkomandi kostur
getur síðar meir fallið í verndar- eða
nýtingarflokk.
Það sem hefur einnig gleymst er að
Alþingi bar að fjalla um rammaáætlun-
ina samkvæmt því vinnulagi sem það
hefur sett sér sjálft.
Og það þýðir að þegar málið er
tekið til dagskrár að kalla verður eftir
athugasemdum og umsögnum sem ber
að skoða og taka tillit til þar sem um-
sagnir Jóns og Gunnu eru jafn réttháar
og stóriðjusamtök atvinnulífsins.
Það sem hefur einnig gleymst er
að núverandi ríkistjórnarflokkar töl-
uðu hvað mest um það á síðasta
þingi að taka ætti tillit til innsendra
athugasemda og umsagna utanaðkom-
andi aðila þegar kom að stjórnarskrár-
frumvarpinu.
Og virðast nú sem þá lítið gefa
fyrir um 400 innsendar umsagnir og
athugasemdir sem virðast vera hjómið
eitt miðað við innsendar athugasemdir
og umsagnir hagsmunasamtaka og að-
ila sem vilja virkja allt í drasl.
En það sem gleymist kannski mest
af öllu er það sem liggur í augum uppi.
Rammaáætlun var, er og verður alltaf
pólitísk meðan stjórnmálamenn, stór-
iðjurisar, hagsmunasamtök, forsvars-
menn fyrirtækja, náttúrverndarfólk og
aðrir aðilar hafa skoðun á henni.
Og það mun ekki breytast þó núver-
andi ríkistjórn ákveði að setja hana í
hendur sérfræðinganefndar.
Enda er slík nefnd skipuð pólitískt af
stjórnmálamanni í ráðherrastól.
Það sem gleymdist með rammaáætlun
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Fréttastjóri menningar: Símon
Birgisson (simonb@dv.is) Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjónarmaður helgarblaðs og innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og
vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) Sölu­ og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 29. maí 2013 Miðvikudagur
Leiðari
Annas
Sigmundsson
annas@dv.is
MynD: ViðSKiPtABlAðið
Af blogginu
Agnar Kristján
Þorsteinsson